Najstarsze dzieje terenów wchodzących w skład woj. białostockiego w obecnych jego granicach nie są dokład­nie znane. Znajdowały się tutaj siedziby plemion zali­czanych do odmiennych grup kulturowych. Już w koń­cowym okresie epoki brązu i wczesnej epoce żelaza, tj. od połowy VII w p.n.e. do początków n.e. ziemie te leżały w zasięgu osadnictwa Bałtów i dopiero w pierwszych wiekach naszej ery protosłowiańska ludność kultury za-rubinieckiej wyparła Bałtów. Pozostałością z tego okresu są liczne kurhany zaliczane do grupy rostołckich. Od za­chodu wzdłuż Narwi i Biebrzy rozszerzało się osadnictwo mazowieckie, przy czym niejednokrotnie ziemie te, sta­nowiące pogranicze polsko-rusko-jaćwieskie, nękane były najazdami i walkami. W wiekach XIII i XIV weszły w skład Mazowsza i Litwy, a część południowa obecnego województwa przez pewien czas znajdowała się w gra­nicach księstwa halicko-włodzimierskiego. Po połącze­niu Litwy z Polską unią personalną w 1385 r. nastąpiło większe zainteresowanie ziemiami pogranicznymi Litwy i Mazowsza. W wiekach XIV i XV wzrosło tempo osad­nictwa. Na terenie wschodniego Mazowsza wyodrębniono ziemie: wiską i łomżyńską, z części pd.-zach. Litwy utworzono woj. podlaskie z ziemiami: bielską, drohicką i mielnicką. Osadnictwo na terenie puszcz podlaskich w XVI w. przyniosło w efekcie powstanie szeregu miast ta­kich jak: Knyszyn, Narew, Wasilków, Lipsk, Choroszcz, Waniewo, Goniądz, Gródek, Zabłudów.
W XVI w. w dobrach radziwiłłowskich, których ośrod­kiem był Zabłudów, schronili się znani przywódcy ariań-scy, którzy licząc na opiekę ze strony swoich możnych protektorów próbowali w ten sposób uchronić się przed wysiedleniem z Polski. Spośród miejscowych arian wy­różniali się Piotr z Goniądza i Paweł z Wizny.
Tereny woj. białostockiego bardzo ucierpiały podczas wojen szwedzkich. Szereg miast uległo zniszczeniu, wiele wsi przestało istnieć. W wiekach XVII i XVIII na tym terenie powstało kilka nowych miast, do rozkwitu doszły przeważnie miasta prywatne. Szczególnie rozwinęły się te spośród nich, które stanowiły rezydencje, np. Biały­stok—Branickich.
Rozbudowane zostały takie ośrodki jak Choroszcz, Ty­kocin, Supraśl, Zabłudów i in. W Zabłudowie i Supraślu powstały drukarnie, w klasztorze bazylianów w Supraślu była duża biblioteka, gdzie zgromadzono cenne foliały i rękopisy. Znajdował się tam m.in. słynny „Kodeks Su-praski”, rękopis z XI w. obecnie po odnalezieniu go w USA znajduje się w Bibliotece Narodowej w Warszawie .
W czasie konfederacji barskiej miało tutaj miejsce kilka bitew, żywy oddźwięk znalazło powstanie kościusz­kowskie.
Po trzecim rozbiorze Polski prawie cały teren woj. białostockiego zagarnęły Prusy, powstał departament bia­łostocki. W granicach zaboru rosyjskiego znalazły się tereny położone nad górną Narwią i Narewką. Na mocy traktatu w Tylży departament białostocki przyłączono do cesarstwa rosyjskiego, po zmiejszeniu jego obszaru został przemianowany na obwód białostocki. W 1812 r. na krótko znalazł się on w granicach Księstwa Warszaw­skiego. Podczas powstania listopadowego na terenie -woje­wództwa miało miejsce kilka bitew i potyczek pod Ty­kocinem, Hajnówką stoczonych przez oddziały regular­nej armii polskiej, a także działały na tym terenie — niezbyt jednak liczne, oddziały partyzanckie. W ramach represji ekonomicznych po upadku powstania rząd car­ski wprowadził w 1832 r. granicę celną między Króle­stwem Polskim a terenami włączonymi bezpośrednio do cesarstwa. Aby uniknąć wysokich ceł niektórzy przemy­słowcy przenieśli swoje zakłady na teren okręgu biało­stockiego. W ten sposób powstał znaczny okręg przemy­słu włókienniczego, obejmujący takie miasta jak Cho­roszcz, Białystok, Supraśl, Wasilków, Zabłudów, Knyszyn, a także szereg wsi w pobliżu Białegostoku. Rozwój prze-
mysłu przyspieszyła budowa linii kolejowych: Białystok–Petersburg w 1862 r., Brześć-Grajewo w 1873 r., Bia-łystok-Wołkowysk w 1886 r. Burzliwy przebieg w woj, białostockim miało powstanie styczniowe. Przygotowy­wali mieszkańców do powstania Bronisław Szwarce, Kon­stanty Kalinowski, Walery Wróblewski i inni. Najwięk­sze bitwy stoczono o Suraż, Siemiatycze, pod Królowym Mostem, Waliłami i Prużaną.
W robotniczych ośrodkach wokół Białegostoku docho­dziło do zaciętych walk klasowych. Poczynając od 1870 r. rozpoczęły się strajki i inne wystąpienia rewolucyjne. Poparciem społeczeństwa cieszyły się działające na tym terenie partie polityczne i inne organizacje a szczególnie Narodna Wola, Proletariat, SDKPiL, PPS, Bund. Krwawy przebieg miały wydarzenia rewolucji 1905 r. W 1920 r. w Białymstoku utworzono Tymczasowy Komitet Rewo­lucyjny Polski z J. Marchlewskim i F. Dzierżyńskim na czele. W okresie międzywojennym teren woj. białostoc­kiego rozwijał się bardzo wolno, zaliczano go do tzw. „Polski B”. Napięcia społeczne rodziły ostrą walkę kla­sową, którą kierowała Komunistyczna Partia Zachodniej Białorusi, stanowiąca na tych terenach o mieszanym składzie narodowościowym odpowiednik KPP.
W latach 1939—41 Białostockie znalazło się w grani­cach BSRR. Z chwilą uderzenia hitlerowskich Niemiec na Związek Radziecki i zajęcia przez hitlerowców woje­wództwa białostockiego rozpoczął się bezlitosny terror w stosunku do miejscowej ludności. Odpowiedzią była walka w szeregach ruchu oporu, w licznych oddziałach partyzanckich. Wyzwolenie woj. białostockiego nastąpiło w wyniku przedłużenia przez Armię Radziecką operacji nazwanej „Bagration”, w wyniku której wyzwolone zo­stały ogromne obszary radzieckiej Białorusi i Litwy.
Nowa operacja białostocka, podjęta przez wojska ra­dziecki bezpośrednio po zakończeniu zaplanowanych uprzednio działań, doprowadziła do wyparcia wojsk hit­lerowskich z terenów regionu białostockiego, w lipcu i sierpniu 1944 r.
Okres bezpośrednio po wyzwoleniu cechował się z jed­nej strony szybkim tempem odbudowy, z drugiej nato­miast zaciętymi walkami ze zbrojnym podziemiem.
Zapoczątkowane wówczas budownictwo socjalistyczne przyniosło ogromne zmiany. Rozwinął się przemysł, po­wstały wyższe uczelnie, przeobrażeniom uległo rolnictwo. Z dawnej zacofanej „Polski B” w wielu dziedzinach nie pozostało obecnie nawet śladu, w innych zaniedbania są w szybkim tempie likwidowane.