Raków jest stosunkowo młodym osiedlem. Około r. 1569 Jan Sienień-ski, kasztelan żarnowski, zakupił w tych stronach nieużytki i lasy i wśród nich „zasadził”, czyli założył miasto, nadając mu nazwę Rakowa od herbu swej żony, Jadwigi Gnoińskiej, wyobrażającego raka „Warmia” . Sienieński był wyznawcą nauki Kalwina, zaś żona jego była zwolenniczką tzw. antytrynitarzy, czyli arian, zwanych też „braćmi polskimi”. Sienień­ski ściągał tu ludzi różnych narodowości i różnych wyznań, którzy na­zywali się ogólnie „rakowianami”.
Miasto szybko rosło. Rozwijały się rzemiosła, powstała papiernia, fabryka sukna oraz w r. 1575 słynna drukarnia, którą kierowali Aleksy Rodecki i bracia Sternaccy.
W r. 1602 Jakub Sienieński, syn założyciela Rakowa, przyjął arianizm i założył tu szkołę, do której posyłali swych synów nawet i katolicy. Wśród jej uczniów nie brakło cudzoziemców, przybyszów z Węgier, a nawet Holandii i Anglii. Raków nazywano wtedy Atenami Polskimi Athenae Sarmaticae . Wśród wykładowców szkoły rakowskiej wymie­niają m. in. Piotra Statora, trzech Lubienieckich, Piotra Morszkowskiego i Jonasza Szlichtynga.
Raków wyrósł szybko na stolicę arian, którzy odbywali tu swe zjazdy synodalne. Religia arian zawierała wiele pierwiastków, które dziś nazwa­libyśmy postępowymi. M. in. potępiali oni wojnę, odmawiali udziału w służbie wojskowej słynne drewniane szable arian , zrzekli się przywi­lejów szlacheckich.
W r. 1638 zapadła uchwała sejmowa nakazująca zniesienie zboru, szkoły i drukarni w Rakowie, na mocy zaś postanowienia sejmu z r. 1658 arianie zostali wypędzeni z kraju. Wygnani rakowianie rozeszli 'się po świecie na tułaczkę, miasto zaś upadło.

Do dziś zachowały się niektóre nazwy świadczące o dawnej świetności Rakowa. I tak np. pobliska łączka nazywa się Drukarnią, miejsce przy tartaku Papiernią, a pole w pobliżu kościoła — Bursą.
Kościół w Rakowie jest budowlą trzynawową, utrzymaną w stylu wczesnego baroku. Budowla ta została wzniesiona w I. 1640—45 przez biskupa Zadzika, jak świadczy napis na tablicy umieszczonej ponad głównym wejściem oraz jego herb Korab. Pod chórem wiszą portrety biskupów Jana Alberta Wazy, Piotra Gembickiego i Andrzeja Lipskiego. W czasie ostatniej wojny w 1. 1944—45 Raków znajdował się na linii frontowej. Większość zabudowań uległa wtedy zniszczeniu. Między innymi uszkodzony został kościół. Przy kościele stoi stary dom zwany „murowańcem”, pochodzący z XVI w. i prawdopodobnie związany z arianami.
Za miastem, wśród piasków, stoi kościółek poreformacki z XVTT w.
Raków liczy dziś ok. 1600 mieszkańców. W miejscu jest st. kolei wą­skotorowej Jędrzejów — Chmielnik — Bogoria, przyst. PKS linii Ła­gów — Raków — Szydłów, qosr>oda, ośrodek zdrowia, apteka, szkoła podstawowa i kilka sklepów. Czynny jest duży tartak.
Osada, zniszczona niemal doszczętnie w czasie działań wojennych w I. 1944—45, dźwiga się z wolna z upadku, co jest widoczne wyraźnie, zwłaszcza po otwarciu drogi z Łagowa i uruchomieniu komunikacji autobusowej.
We wsi CHAŃCZA, położonej w odległości 4 km od Rakowa, w dn. 23 lipca 1944 r. w stodole Jana Raka odbył się zjazd delegatów do Kieleckiej Wojewódzkiej Rady Narodowej. Wzięło w nim udział 27 de­legatów reprezentujących PPR, SL, BCh, AL i RPPS.
Z drogi pomiędzy Rakowem a Szydłowem ciekawe widoki na pd. pasmo Gór Świętokrzyskich.W odległości 12 km na pd. oa Rakowa leży ciekawe miasteczko Szydłów. Położone na rozległej płaszczyźnie, rozciętej głęboką doliną rz. Ciekącej, prowadzi dziś senny żywot. Dawniej była to ruchliwa miej­scowość. W 1329 Władysław Łokietek nadał jej prawo magdeburskie

i uwolnił od cła wodnego i lądowego. Kazimierz Wielki opasał miasto murami, a ok. 1355 zbudował tu kościół Św. Władysława. W 1528 r. zaprowadzono w Szydłowie wodociągi.W czasie działań wojennych w 1. 1944—45 Szydłów znajdował się na linii bojowej. Ucierpiał też srodze. Większość domów między innymi prawie wszystkie w rynku została zburzona lub wypalona. Poważnym uszkodzeniom uległ zabytkowy gotycki kościół kazimierzowski, dzwon­nica, mury miejskie, brama Krakowska oraz zamek.
Po odzyskaniu niepodległości władze konserwatorskie zabezpieczyły uszkodzone mury miejskie, bramę i zamek. Odbudowano również go­tycki kościół, przywracając mu dawny wygląd. Prócz wymienionych budowli godny uwagi jest stary kościółek na skale poza miastem i zabyt­kowa bożnica.
Zwiedzanie tego ciekawego, pełnego zabytków miasteczka najlepiej rozpocząć od przystanku autobusów PKS, skąd przez Przedmieście Opatowskie wśród sadów dochodzimy do głębokiej fosy jaka dawniej otaczała z tej strony miasto. Przed nami wznoszą się zębate mury z furtą, którą wchodzimy na cmentarz przykościelny. Po prawej stronie do mu­rów przylega dzwonnica, przerobiona z baszty miejskiej, gotyckiej w za­łożeniu, prawdopodobnie z XTV w. Z baszty było wejście na mury. Kościół gotycki został zbudowany w XIV w. z cegły z detalami z ciosu. Barokowa kaplica od strony pn. została przebudowana w XVII w. Cie­kawe są ostrołukowe portale od zach. i pd. Naprzeciw kościoła od strony pd. resztki tzw. wikarówki.
Pośrodku miasta rynek, wokół którego jest parterowa zabudowa, w dużej części zrujnowana w czasie działań wojennych w 1. 1944—1945 .
Pośrodku rynku stoi nowy budynek wystawiony na fundamentach daw­nego ratusza.
Na zach. od rynku znajdują się zabudowania dawnego zamku. Pro­wadzi do niego budynek bramy wjazdowej wzniesiony przez Zygmunta III Wazę. Widać tu zamurowane arkady bramy a nad nimi kartusz z orłem polskim i trzema koronami oraz inicjałami: D.G.R.P. Powyżej kamienna tablica pamiątkowa odnowienia zamku przez Józefa Załus­kiego w r. 1723. Z lewej strony znajduje się główny budynek zamkowy
0 założeniu gotyckim ze śladami przebudowy w XVI w. renesansowe otwory okien .
W murze osłaniającym dziedziniec od strony zach. gotycka furta, a dalej Skarbczyk, w którym mieści się obecnie małe muzeum. Z furty widok na urwiste zbocze wzgórza zamkowego, zbudowane z piaskowców mioceńskich. Poniżej płynie rzeczka Ciekąca, dopływ Wschodniej. Dawny trakt od strony Chmielnika prowadził przez Bramę Krakowską, poło­żoną od pd. Brama została wzniesiona w r.1350 i miała założenie go­tyckie. Widać to m. in. po ostrołukowych wykrojach przejazdu. W w. XVI została ona przebudowana i zwieńczona renesansową attyką. Obecnie jest tylko przednia część baszty i przedbramie, które dawniej zamykano mostem zwodzonym.
Za murami, po drugiej stronie drogi, stoi zabytkowy kościółek Wszyst­kich Świętych z XV w., gotycki, kilkakrotnie przebudowywany. Do ciekawych zabytków Szydłowa należą mury d. kościółka Św. Ducha z XVI w., ruiny dawnego szpitala z XVIII w. oraz d. synagoga z po­czątku XVI w.
W miejscu jest apteka, ośrodek zdrowia, poczta, gospoda, sklepy, a w budynku szkolnym jest czynne w lipcu i sierpniu schronisko mło­dzieżowe.
Szydłów ma połączenie autobusowe PKS z Kielcami przez Chmielnik
1 Morawicę oraz przez Raków i Łagów, ze Stopnicą oraz z Sandomie­rzem przez Staszów. Mieszka tutaj około 1400 osób.
Tuż pod miastem można oglądać kamieniołom piaskowca. Ostatnio odkryto w okolicy pokłady siarki. W miejscu jest przyst. PKS linii Kielce — Chmielnik — Szydłów — Staszów, Szydłów — Stopnica oraz Szydłów — Raków — Łagów.