Miasto położone nad rzeką Jaskrzanką, na skraju Puszczy Knyszyńskiej, przy drodze nr 190, w odległości 30 km od Białegostoku. Obecnie liczy około 2650 miesz­kańców.
Początki Knyszyna są datowane na połowę XIII w., kiedy to nad rzeką została założona osada leśna, a w 1264 r. zbudowano w niej pierwszy kościół drewniany. W wieku XIV u ujścia rzeczki Wodziłówki do Jaskrzanki został zbudowany gród litewski będący strażnicą gra­niczną od strony Mazowsza. Na miejscu grodu w latach 1509—1520 wzniósł swój dworek Mikołaj Radziwiłł, kan­clerz litewski. Tędy przebiegał wówczas trakt prowadzą­cy z Warszawy do Grodna i dalej na Litwę, nazywa­ny litewskim. W 1520 r. Mikołaj Radziwiłł na miejscu drewnianego zbudował nowy kościół murowany. Przez krótki okres Knyszyn był ośrodkiem reformacji, czynna była drukarnia kalwińska. Podczas pomiary włócznej dobra knyszyńskie zostały oddane przez Bonę Zygmun­towi Augustowi i jeszcze przed 1537 r. powstało tutaj miasto.
Z polecenia króla zbudowane zostały dwa zamki kny­szyńskie — jeden w miejscu, gdzie poprzednio stał dwór Radziwiłłów, drugi — myśliwski gdzie obecnie znajdu­je się PGR przeznaczony dla ukochanej Barbary Radzi­wiłłówny, przy czym budowniczym był Hiob Bretfus. Knyszyn stanowił za czasów królewskich siedzibę sta­rostwa, był liczącym się ośrodkiem handlowym. W cza­sie pobytu króla Knyszyn spełnał rolę stolicy Polski. Tutaj w dn. 25 III 1568 r. Zygmunt August powołał do życia Komisję Morską, pierwszy organ władzy państwo­wej naszej floty. Tutaj też król Zygmunt August po cięż­kiej chorobie w 1572 r. zakończył życie. Wkrótce — w 1663 r. — Knyszyn został zastawiony Orsettim, później przeszedł w ręce Gnińskich, Czapskich, Krasińskich, w tym także znanego poety Zygmunta Krasińskiego, oraz Raczyńskich. W połowie XIX w. powstały w Knyszynie manufaktury tkackie, liczne były strajki. Zakłady włó­kiennicze uległy jednak zniszczeniu w czasie I wojny światowej i już nie były odbudowane. W okresie oku­pacji hitlerowskiej ulokowano w Knyszynie obóz karny,
hitlerowcy dopuszczali się morderstw wobec więźniów tego obozu, a także mieszkańców Knyszyna. Wywieźli do obozu w Treblince całą ludność żydowską i tam wy­mordowali.
Obecnie w Knyszynie jest Państwowe Gospodarstwo Rolne i Państwowe Gospodarstwo Rybackie, zakład pro­dukcji podzespołów telewizyjnych, kilka drobnych za­kładów rolno-spożywczych, metalowych, materiałów bu­dowlanych. Knyszyn jest także ośrodkiem garncarstwa.
Zachował się barokowy układ przestrzenny z XVI w., na przecięciu przechodzących tędy szlaków komunika­cyjnych. Obszerny czworoboczny rynek został założony na miejscu dawnego placu targowego. Z naroży rynku wychodzą ulice. Na rynku znajduje się nie posiadający zabytkowego charakteru ratusz, na nim tablica upamię­tniająca zamordowanych w dn. 2 XI 1942 r. 74 miesz­kańców Knyszyna narodowości żydowskiej. Druga ta­blica umieszczona na znajdującym się przy rynku po­sterunku MO czci pamięć funkcjonariuszy SB i MO po­ległych o utrwalenie władzy ludowej.
Najcenniejszym zabytkiem Knyszyna jest kościół. Mu­rowany, zbudowany na rzucie prostokąta, z apsydą, dwo­ma bocznymi kaplicami i zakrystią. W 1710 r. podczas pożaru zawaliło się prawie całe sklepienie, wtedy za­stąpiono je zwykłym sufitem płaskim wspartym na 6 filarach. W 1900 r. nawa została pokryta weneckim ka­setonowym wiszącym sufitem, rzadko na ogół spotyka­nym. W 1902 r. przedłużono kościół o 7 m, dobudowując część zachodnią z wieżą. Została ona wzniesiona na rzu­cie czworoboku, u góry jest ośmioboczna.
Wewnątrz zwraca uwagę gwiaździste sklepienie zacho­wane jedynie w prezbiterium. W barokowym ołtarzu głównym znajduje się obraz. Poza ołtarzem głównym są jeszcze dwa ołtarze boczne oraz dwa umieszczone w ka­plicach. W jednym z nich z prawej strony ciekawa rzeź­ba Chrystusa niosącego krzyż na Golgotę, wykonana przez nieznanego bliżej ludowego artystę. Warto także zwrócić uwagę na kropielnicę z 1466 r. znajdującą się przy wejściu bocznym. Kościół posiada podziemia, w których znajdowały się przez pewien czas zwłoki Zyg­munta Augusta. Obecnie podziemia są zamurowane.
W pobliżu kościoła lamus drewniany z podcieniami z XVIII w. Przy drodze nr 190 kamień pamiątkowy z ta­blicą informacyjną, na miejscu byłego hitlerowskiego obozu karnego. Przy drodze prowadzącej w kierunku dworca kolejowego resztki zabytkowych cmentarzy: pra­wosławnego i ewangelickiego.
W pobliżu 2 km „Góra królowej Bony”, gdzie był zamek królewski i gdzie wg legendy mistrz Twardow­ski wywoływał ducha Barbary Radziwiłłówny. Legendy związane są również ze studnią pozostałą po dawnym za­meczku myśliwskim Barbary Radziwiłłówny, który znaj­dował się w miejscu gdzie w chwili obecnej jest Pań­stwowe Gospodarstwo Rybackie. W odległości 4 km na pn. od Knyszyna znajduje się Jezioro Zygmunta Augu­sta, nazywane również Czechowskim. Utworzone zosta­ło około 1560 r. przez spiętrzenie wód rzeczki Nereśli. Zajmuje pow. 400 ha.KORYCIN-Wieś położona u ujścia rzeczki Kumiaiki do Brzozów­ki, przy drodze nr 9, prowadzącej z Białegostoku do Au­gustowa. Pierwotna nazwa tej miejscowości Dąbrówka–Kumiała.
Przypuszcza się, że Korycin został założony w począt­kach XVI w. W 1517 r. król Zygmunt Stary ufundował w Korycinie drewniany kościół, który widocznie spło­nął lub uległ znleszczeniu, gdyż kolejny kościół drew­niany ufundował Hieronim Wołłowicz, właściciel dóbr korycińskich. Parafia została utworzona na mocy przy­wileju Zygmunta III Wazy w 1601 r. Prawa miejskie Korycin otrzymał w 1634 r. Miasto było ośrodkiem lo­kalnego handlu, zamieszkiwała w nim przeważnie lud­ność żydowska.
Na przełomie XIX i XX w. Korycin utracił prawa miejskie. W okresie okupacji hitlerowskiej ludność ży­dowska została wywieziona do obozu koncentracyjnego w Treblince i wymordowana. Obecnie w Korycinie za­mieszkuje około 600 mieszkańców. Wieś posiada za­bytkowy układ przestrzenny z XVII w. Centrum tego układu stanowi czworoboczny rynek i rozchodzące się z niego w różne strony ulice. Na rynku obelisk paświę-cony pamięci funkcjonariuszy SB i MO poległych o utrwalenie władzy ludowej. Warto obejrzeć kościół neogotycki, zbudowany na planie krzyża łacińskiego, z 2 wieżami.
W okolicy znajdują się grodziska pojaćwieskie, naj­bliższe w sąsiedniej wsi Kumiała, inne w Jasionowej Do­linie oraz w Jatwiezi Małej.KALINÓWKA KOŚCIELNA-Wieś położona nad lewym dopływem płynącej w po­bliżu rzeczki Nereśli, w urozmaiconym polodowcowym terenie, przy drodze lokalnej prowadzącej z Knyszyna do Moniek.
Początkami wieś sięga końca XIV w., kiedy to sta­nowiła własność Radziwiłłów. W okresie okupacji hitle­rowskiej w Kalinówce Kościelnej hitlerowcy zorganizo­wali obławę, podczas której zabrali z kościoła i umieści­li w obozie karnym w Knyszynie kilkadziesiąt osób. We wsi znajduje się szkoła i mleczarnia.
Najcenniejszym zabytkiem jest kościół. Pierwszy ko­ściół i parafia zostały ufundowane przez Mikołaja Ra­dziwiłła wojewodę wileńskiego. Zostały one uposażo­ne przez Zygmunta Augusta. W dniu 17 VIII 1761 r. ko­ściół spłonął wraz z plebanią i cennym archiwum. Obec­ny kościół modrzewiowy zbudowano w 1774 r. staraniem ks. Adama Swierzbińskiego, kanonika inflanckiego. Zbu-

dowany na rzucie prostokąta, trzynawowy, z wieżycz­kami, o barokowych ołtarzach i wposażeniu wnętrza po­chodzącym z XVIII i XIX w. W pobliżu kościoła znaj­duje się lamus z 2 poł. XVIII w.