Gleby Pojezierza Mazurskiego powstały w przeważają­cej większości z gliny zwałowej, która w wielkich ma­sach została tu przyniesiona przez lądolód północny. Glina ta występuje na znacznych obszarach bezpośrednio na powierzchni lub na niewielkiej głębokości. Charakte­ryzuje ją duża zwartość i mała przepuszczalność, wsku­tek znacznej ilości bardzo drobnych cząstek. To spowo­dowało utworzenie się w zagłębieniach terenu zbiorni­ków wodnych oraz stojących wód gruntowych na płaszczyznach. Glina zwałowa jest tu słabo odwapniona, zawiera bowiem około 12°/o wapna. Dzięki temu wartość tutejszych gleb jest większa niż utworów tego samego pochodzenia na znacznych obszarach Polski, gdzie wap­no zostało już wyługowane do głębokości 2 rn. W tutej­szych glebach wapno spotyka się w górnych warstwach. Dzięki oddziaływaniu wód powierzchniowych na gliny zwałowe wytworzyły się, drogą wypłukania, rozmaitej grubości żwiry, piaski i iły.Gleby bielicowe Pojezierza charakteryzuje na ogół sła­by stopień postępu procesu zbiełicowania. Gleby te dzie­lą się na leśne i orne. Gleby bielicowe leśne wytworzyły się z rozmaitych skał macierzystych, piasków różnego pochodzenia, gliny zwałowej, utworów pyłowych i iłu. Gleby bielicowe orne powstały z różnych piasków, gliny zwałowej, utworów pyłowych i iłów. Najczęściej spoty­kamy gleby bielicowe wytworzone z piasków i glin zwa­łowych. W tej kategorii istnieje spora ilość gleb wytwo­rzonych z piasków akumulacji wodno-lodowcowej san-dry. Gleby bielicowe wytworzone z gliny zwałowej obejmują falisty teren charakterystyczny dla krajobrazu moreny pagórkowatej. W glebie tej, pod poziomem próchnicznym rozmaitej grubości, występuje początkowo nieco jaśniejsza, dalej brunatna glina morenowa. Bielice iłowe spotykamy na Pobrzeżu Warmińskim. Są one cięż­kie do uprawy i’ mają niekorzystne warunki wodno-po-wietrzne. Gleby brunatne mają charakterystyczną barwę war­stwy wierzchniej i odczyn obojętny lub słabo kwaśny. Najczęściej występują one w terenie pagórkowatym. Wytworzone zostały z gliny zwałowej lub z iłu. Glebę brunatną powstałą z gliny zwałowej charakteryzuje po­ziom akumulacyjny barwy szarobrunatnej do głębokości 20-25 cm, o składzie mechanicznym piasku gliniastego mocnego lub gliny zwałowej. Gleby brunatne z iłu spo­tyka się rzadziej. Czarne ziemie są to gleby pochodzenia bagiennego, występujące przeważnie na Nizinie Sępopolskiej. Powsta­ły one z iłów zastoiskowych. Mają wysoką zawartość części spławialnych, znaczną część węglanu wapnia i stosunkowo dobre właściwości fizyczne. Gleby bagienne zostały wytworzone z torfów niskich i dolinowych. Występują one przede wszystkim w połu­dniowej i wschodniej części Pojezierza Mazurskiego. Za­wierają duży procent próchnicy, a w wierzchniej części profilu często warstwy mineralne. W tej grupie gleb wy­różniamy torfy śródpolne pochodzenia deluwialnego oraz torfy dolinowe – aluwialne. Poza tym spotykamy gleby mułowo- bagienne, mułowo- mineralne, mułowo- próchniczne i mułowo- torfowe. Gleby te występują zazwyczaj w dolinach rzek oraz w zagłębieniach pojeziernych w kompleksie z glebami torfowymi i madami. Są to z re­guły gleby łąkowe. Gleby różnych typów zostały utworzone z rozmaitych osadów pojeziernych. Przy właściwym uregulowaniu sto­sunków wodnych powstają na nich bardzo dobre łąki. Gleby deluwialne są wynikiem erozji. Spotykamy je przeważnie w zagłębieniach terenowych oraz na niższych partiach wzgórz morenowych. Mają budowę warstwową. Składają się przeważnie z piasku pylastego z głęboką warstwą próchniczną, o bogatym kompleksie sorpcyjnym i sprzyjających warunkach wodnych. Poza tym trzeba jeszcze wspomnieć o madach, wystę­pujących na stosunkowo dużych terenach przy ujściu rzeki Pasłęki do Zalewu Wiślanego oraz na zachodzie, w okolicy jeziora Druzno. Wierzchnia warstwa, o barwie szarobrunatnej, dochodzi do 60 cm grubości, zawiera duży procent próchnicy i azotu. Mady utworzone są z iłu pylastego.Szata roślinna Pojezierza Mazurskiego jest dobrze po­znana, szczególnie w odniesieniu do roślin naczynio­wych. Naliczono tu 1258 gatunków roślin naczyniowych ujętych w 495 rodzajów i 108 rodzin Polakowski, 1963. Dzisiejszy skład szaty roślinnej Pojezierza Mazurskiego ustalił się w wyniku zmian klimatycznych i edaficznych oraz wędrówek i osiedlania się roślin pochodzących z różnych obszarów fitogeograficznych, a zapoczątkowa­nych u schyłku ostatniego glacjału. Poza tym na skład dzisiejszej roślinności modyfikująco wpływał człowiek. Szata roślinna odznacza się tu swym bogactwem gatun­ków oraz różnorodnością zespołów roślinnych, tak od­miennych od innych regionów Polski. Wśród tej roślin­ności spotykamy liczne gatunki arktyczne i borealne, w tym wiele gatunków reliktów polodowcowych.