Duża wieś nad rzeką Narewką składająca się z 5 osad: Stoczek — na prawym brzegu rzeki, Zastawa, Krzyże, Po-dolany I i Podolany II — na lewym. Były one poprzed­nio odrębnymi wsiami. Liczy ponad 2.500 mieszkańców narodowości polskiej i białoruskiej, stanowi siedzibę urzędu gminnego, obejmującego swoim zasięgiem dzia­łania także Gródek, Pogorzelce. Teremiski i Budy. Wieś położona w centrum Puszczy Białowieskiej, która już w wieku XV wyodrębniła się z innych puszcz. Osada usytuowana jest na liczącej około 13 km2 Polanie Bia­łowieskiej, o kształcie zbliżonym do kwadratu i bokach około 4 km, jednej z 23 polan osadniczych znajdujących się w puszczy i drugiej co do rozległości. W zachodniej części polany przegrodzono Narewkę groblą tworząc nie­wielki staw. Puszcza Białowieska położona jest na Rów­ninie Bielskiej na wododziale Morza Czarnego i Bałtyc­kiego, składa się z 3 historycznych puszcz: Białowieskiej, Ladzkiej i Swisłockiej, łącznie ze śródleśnymi polanami, polami i łąkami zajmuje obszar 1.250 km2. Zanim przy­jęto nazwę Białowieskiej, nazywano ją Brzeską lub Ka­mieniecką. Polską część puszczy podzielono na 8 nad­leśnictw: Białowieża, Browsk, Hajnówka, Ladzka Pusz­cza, Leśna, Narewka, Starzyna, Zwierzyniec i Białowie­ski Park Narodowy, któremu podlegają rezerwaty zwie­rzęce.
Białowieża stanowi stosunkowo duże centrum ruchu turystycznego, cel licznych wycieczek. Rocznie przewija się tutaj ponad 100 tys. turystów w tym wielu zagra-nicmych. Poza cieszącym się szczególnym zainteresowa­niem — zarówno naukowców jak i turystów — Rezer­watem Ścisłym Białowieskiego Parku Narodowego, są jeszcze dwa parki: Pałacowy i Dyrekcyjny. Bałowieża posiada interesującą historię. Archeolodzy stwierdzili, iż pierwotny człowiek pojawił się na tere­nie Białowieży już w neolicie. Są w puszczy kurhany z X—XII w. Legenda głosi, że na Polanie Białowieskiej miała miejsce bitwa stoczona w 983 r. przez ks. ruskie­go Włodzimierza Wielkiego z Jaćwingami. Informacje do­tyczące wielkich łowów zorganizowanych w puszczy na przełomie lat 1409/1410 wspominały dwór myśliwski i „białą wieżę”, znajdującą się przy dworze, stąd nazwa Białowieża. Z 1597 r. datują się relacje mówiące o wyko­paniu stawu, natomiast w 1639 r. wspomniano „Dwór Białowieski JKM dla przejazdu i łowów”, staw koło dworu o pow. 25 morgów, młyn na rzece Stara Biało­wieża . Istnienie wsi i folwarku znalazło potwierdzenie w 1696 r.
Białowieża służyła jako ośrodek łowów królewskich. Poza Władysławem Jagiełłą, który polował w Puszczy Białowieskiej kilkakrotnie, na wielkie łowy przybywali również Kazimierz Jagiellończyk i Stefan Batory, na cześć którego nazwano Górą Batorego wzniesienie 183 m n.p.m. znajdujące się w odległości 4 km od Białowie­ży po lewej stronie szosy Białowieża-Hajnówka. Znany jest także obraz przedstawiający Batorego na łowach w Puszczy Białowieskiej. Polowali w tej puszczy August II, August III, Stanisław August Poniatowski, później po rozbiorach carowie rosyjscy. Przed rozbiorami puszcza należała do Litwy, od 1589 r. wchodziła w skład dóbr królewskich. Dostarczała zwierzyny i miodu a wysokie sosny wywożono do Anglii ł Portugalii, gdzie sporządza­no z nich maszty statków żaglowych. W latach później­szych wytapiano rudę darniową, pędzono smołę, wypa­lano potaż. Eksploatacja bogactw Puszczy Białowieskiej na szerszą skalę nastąpiła w latach 1765—1780 za cza­sów podskarbiego litewskiego A. Tyzenhauza. Aby uła­twić spław drewna poszerzono wówczas miejscami rzeki puszczańskie: Narewkę, Hwoźną, Lutownię, założono wsie Teremiski, Pogorzelce, Budy, w których zamiesz­kali ludzie zatrudnieni przy pracach leśnych. Korzystali z bogactw puszczy carscy dostojnicy: Rumiancew, Suwo-row, Kutuzow, Dremiakin.
Podczas powstań narodowych 1831, 1863 Puszcza była schronieniem oddziałów powstańczych. W latach 1894— —97 Białowieża uzyskała połączenie kolejowe z Biel­skiem Podlaskim a w 1906 r. z Siedlcami. W latach 1889— —93 na życzenie cara Aleksandra III zbudowano w Bia­łowieży pałac wg proj. Rocheforta. W 1915 r. po zajęciu Białowieży Niemcy założyli tartaki w Gródku i na Stoczku, maszyny sprowadzili z Belgii. Zbudowali rów­nież sieć kolejek leśnych ułatwiających im szybką eksploatację bogactw puszczańskich. Szerzące się w Puszczy w okresie I wojny światowej kłusownictwo doprowadziło do wytępienia zwierzyny. W 1919 r. padły z rąk kłusowników ostatnie żubry. W 1920 r. w Białowie­ży powstała Dyrekcja Lasów Państwowych, w 1921 r. utworzono pierwszy w Polsce park narodowy, ze ścisłym rezerwatem przyrody obejmującym najlepiej zachowa­ny iragment Puszczy, ośrodkiem hodowli rzadkich zwie­rząt, rezerwatem hodowlanym żubrów, tarpanów oraz rezerwatem pokazowym i Parkiem Pałacowym.
Rozpoczęte prace nad wznowieniem hodowli żubra w Białowieży zakończyły się pomyślnie. W 1929 r. przy­wieziono 4 żubry umieszczając je na terenie leśnictwa Zwierzyniec. W następnym roku przywieziono jeszcze dwa żubry, a w 1939 r. było już 16 żubrów. Powróciły również wyłapane całkowicie w 2 poł. wieku XVIII tar­pany. Początkowo było ich 6.
Jeszcze w czasach carskich zapoczątkowano w Biało­wieży kolekcjonowanie zbiorów przyrodniczych, lecz zo­stały one wywiezione do Nieskucznego Pałacu w Mo­skwie. Natomiast w 1921 r. rozpoczęto w Białowieży po­nownie gromadzenie eksponatów związanych z Puszczą, które w 1928 r. umieszczono w pałacu, natomiast w 1937 roku zbudowano oddzielny budynek przeznaczony na muzeum. W okresie międzywojennym Białowieża stała się miejscem reprezentacyjnych polowań, ośrodkiem dy­daktycznym, celem wycieczek. W 1939 r. przybyło tutaj 48 tys. turystów.
W okresie okupacji hitlerowskiej Białowieża poniosła znaczne straty, miały tutaj miejsce grupowe i masowe egzekucje, w okolicy rozwijały działalność oddziały par­tyzanckie. Białowieża została wyzwolona w dn. 18 VII 1944 r. przez wojska wchodzące w skład 1 Frontu Bia­łoruskiego.
Po wojnie Puszczę zaliczono do lasów ochronnych, roz­szerzono zakres badań naukowych. W Białowieży mieści się Białowieska Stacja Geobotaniczna Uniwersytetu Warszawskiego, Zakład Badania Ssaków Polskiej Aka­demii Nauk oraz od 11 VIII 1932 r. Zakład Doświadczal­ny Lasów Państwowych, obecny Instytut Badawczy Le­śnictwa. Aż 40 placówek prowadzi w Białowieży bada­nia dla 13 ośrodków naukowych Poszerzono także bazę turystyczną, co umożliwia przyjęcie w ciągu roku po­nad 100 tys. turystów.
Zabytkowa jest cerkiew prawosławna zbudowana z czerwonej cegły, na rzucie krzyża greckiego z kopułą i wieżą. Była wznoszona w tym samym czasie co i pa­łac, na miejscu dawnej leśniczówki. Budowę ukończo­no w 1893 r. Wewnątrz piękny ikonostas, oraz ołtarze wykonane z japońskiej majoliki.
Brama pałacowa — murowana, secesyjna, zbudowana na rzucie prostokąta w latach 1889—92, służąca obecnie
jako pomieszczenie Koła Przewodników Białowieskich. Stanowi pozostałość dawnego pałacu carskiego.
Dawna leśniczówka z 1845 r., obecnie restauracja tu­rystyczna. Jest to niewielki drewniany dom, parterowy z gankiem i tarasem od strony stawu.
Obelisk z piaskowca nad Narewką, z 1752 r., upamię­tniający polowanie Augusta III i jego małżonki Marii Józefy.
Warto także obejrzeć dawny dom urzędniczy z 1904 r., bezstylowy budynek poczty z tego samego okresu, ko­ściół katolicki neobarokowy z białą wieżą, z lat 1927— —35, pomnik z głazów granitowych z tablicą upamiętnia­jącą ofiary hitlerowskiego terroru, głaz wyznaczający geometryczny środek Puszczy. Są także pomniki na miej­scach straceń z okresu okupacji hitlerowskiej przy Brow-skiej Drodze, w rezerwacie ścisłym, oraz na terenie da­wnej żwirowni.
Rezerwat Ścisły BPN. Położony jest na pn. od Polany Białowieskiej. Na terenie rezerwatu całkowitej ochronie podlega szata roślinna, świat zwierzęcy, rzeźba terenu, wody, gleba i powietrze. Wstęp w grupach nie przekra­czających 30 osób, wyłącznie z przewodnikiem PTTK, upoważnionym przez dyrekcję BPN.
Park Pałacowy zajmuje pow. 48 ha, założony w koń­cu XIX w. wg proj. Walerego Kronenberga. w stylu an­gielskim. Poza drzewami i krzewami występującymi w naszym kraju rośnie tutaj sporo gatunków pochodzących z innych krajów Europy a nawet Ameryki Północnej. Duża grupa dębów szypułkowych obok hotelu „Iwa” niektóre z nich liczą około 300 lat wskazuje miejsce, gdzie znajdował się w pobliżu — spalony w 1812 r. — zamek myśliwski.
Rezerwat Krajobrazowy o pow. 1.356 ha, położony po obu stronach szosy Hajnówka-Białowieża, na całej dłu­gości jej przebiegu przez Puszczę. Dominują drzewosta­ny w wieku 100—140 lat.
Rezerwat żubrów i tarpanów czynny codziennie w godz. 9—16 z wyjątkiem poniedziałków i dni poświątecz-nych. Zwiedzanie z przewodnikiem PTTK
Muzeum Przyrodniczo-Leśne Park Pałacowy, w bu­dynku hotelu „Iwa”. Czynne codziennie z wyjątkiem po­niedziałków i dni poświątecznych w godz. 9—15. Wstęp 2 i 4 zł.
Projektowany jest rezerwat Hwoźna dla ochrony żere­mi bobrowych.