Miasto położone w dolinie Nurca u ujścia Bronki, w odległości 75 km na pd. zach. od Białegostoku, 25 km na zach. od Bielska Podlaskiego. Liczy około 3.000 mieszkańców.
Najdawniejsze dzieje Brańska związane są ze znajdującym się tutaj grodziskiem, zwanym Zamczyskiem, datowanym na XII—XIII w. Położone ono było przy trakcie z Mazowsza na Litwę i Ruś. Według legendy grodzisko stanowi mogiłę wodza jaćwieskiego Skomanda Kumała , który poległ tutaj w bitwie z Leszkiem Czarnym w 1282 r. Jeszcze w wieku XV Brańsk nazywany był grodem książęcym. W 1493 r. wielki książę Aleksander nadał mu prawa miejskie; Brańsk stał się wkrótce jednym z najważniejszych miast ziemi bielskiej, siedzibą sądów miejskich i ziemskich, miejscem sejmików. Był też ośrodkiem gospodarczym starostwa obejmującego 15 wsi. W 1563 r. miasto składało się z rynku i 10 ulic. Królowa Bona ufundowała w Brańsku szpital, kościół parafialny i cerkiew. W czasie walk w 1655 r. Brańsk uległ zniszczeniu, zmniejszyła się liczba mieszkańców, w 1768 r. przeniesiono sądy ziemskie do Bielska Podlaskiego. Na przełomie wieku XVIII i XIX zamieszkiwał w Brańsku I. Kapica-Milewski, twórca „Herbarza”, słynny archiwista. Po rozbiorach Brańsk włączono do powiatu sura-skiego, później po traktacie w Tylży do obwodu białostockiego. W 1825 r. Brańsk stał się terenem burzliwych wystąpień dekabrystów; stacjonujące tutaj oddziały garnizonu białostockiego odmówiły przysięgi na wierność Mikołajowi I.
W okresie międzywojennym rola miasta ograniczała się do usług na rzecz rolniczego zaplecza, także wielu mieszkańców zajmowało się rolnictwem. Pracowały jedynie olejarnie, młyny, gręplarnia. Podczas II wojny światowej Brańsk uległ zniszczeniu w 35%. W Brańsku znajdował się obóz pracy przymusowej; ludność żydowska została wywieziona do obozu zagłady w Treblince.
Obecnie Brańsk jest miejscowością letniskową.
„Zamczysko” — grodzisko z okresu średniowiecza, najstarszy fragment miasta XII—XIII w. .
Zabytkowy układ urbanistyczny w postaci rynku i prostopadłej siatki ulic — pochodzi z XVI w.
Kościół murowany klasycystyczny, na rzucie prostokąta z wieżą. Zbudowany w 1862 r. był uszkodzony podczas wojny, jednak szybko doprowadzony do poprzedniej postaci. Wnętrze w 1960 r. przyozdobiono bogatą polichromią. Przy kościele murowana dzwonnica.
Kaplica przydrożna z XVIII w.
Miasto położone u ujścia rzeczki Chroszczanki zwanej także Horodnianką do Narwi. Oddalone od Białegostoku 12 km w kierunku zach. przy drodze 1 km E-12. Liczy ponad 4.700 mieszkańców. Narew w pobliżu Choroszczy tworzy wyspy i rozlewiska.
Przypuszcza się, że w miejscu gdzie obecnie znajduje się miasto, był gaj święty w gęstej „roszczy”, czyli puszczy. W okresie gdy doszło do zjednoczenia Litwy z Polską ziemie te stanowiły wiano królowej Jadwigi. W 1437 roku nastąpiło nadanie dóbr choroskich przez ks. Michała Zygmuntowicza na rzecz Piotra z Gumowa, wójta tyko-cińskiego. W 2 połowie XV w. te same dobra zostały nadane Iwanowi Chodźce, wojewodzie kijowskiemu i właścicielowi pobliskiego Gródka. Wkrótce zmienił on imię i nazwisko na Jana Chodkiewicza. Jego syn Aleksander uzyskał w 1507 r. dla Choroszczy prawa miejskie od Zygmunta Starego. W latach 1507—33 Choroszcz stanowiła własność klasztoru bazylianów w Supraślu, następnie wróciła z powrotem do Chodkiewiczów. Pod koniec XVI w. miasto liczące wówczas 200 domów i około 1.200 mieszkańców, wraz z okolicznymi wsiami przeszło 'w ręce Paców. Jeden z nich wojewoda trocki i kasztelan wileński, Mikołaj Stefan Pac sprowadził do Choroszczy dominikanów, którym nadał pobliskie wsie Barszczewo, Krupniki, Łyski, Ogrodniczki, Sienkiewicze, Mieroniki, Ruszczany, wybudował dla nich kościół drewniany i klasztor. Zobowiązał zakonników do założenia szkoły, z której absolwenci trafiali nawet do Akademii Krakowskiej. Miasto padło w 1683 r. pastwą pożaru, który je całkowicie zniszczył. Było wówczas własnością Jerzego Wandalina Mniszcha, wojewody bracławskiego i starosty sanockiego. W 1707 r. ponownie spłonęło doszczętnie.
Odbudową i przebudową Choroszczy zajął się Jan Klemens Branicki. Na miejscu starego dworku zbudował on w latach 1725—30 pałacyk przeznaczony na letnią rezydencję. Wkrótce jednak w 1751 r. pałacyk ten z uwagi na zawilgocenie rozebrano i niezwłocznie zbudowano nowy 1757 . Branicki ufundował również kościół, klasztor i przytułek oraz cerkiew. Dopomógł mieszkańcom w przebudowie miasta.
Spadkobiercy J. K. Branickiego, Potoccy, sprzedali Choroszcz Tadeuszowi Mostowskiemu. Po upadku powstania listopadowego i wprowadzeniu przez rząd carski granicy celnej między ziemiami przyłączonymi do Rosji a Królestwem Polskim, w Choroszczy rozwinął się przemysł włókienniczy. W 1840 r. fabrykant Moes wykupił zrujnowany już pałac Branickich i inne budynki przy pałacu i założył dużą fabrykę sukna i kortów.
W zakładach Moesa wybuchł jeden z pierwszych strajków, jakie miały miejsce w Białostockim Okręgu Przemysłu Włókienniczego. Robotnicy domagali się polepszenia warunków bezpieczeństwa pracy a szczególnie oświetlenia ciemnych pomieszczeń fabrycznych. W 1880 r. po raz trzeci miasto zostało spustoszone przez pożar. Pod koniec XIX w. zbudowane zostały przez Moesa nowe budynki fabryczne.
Podczas I wojny w głąb Rosji wywieziono maszyny, później podczas działań wojennych uszkodzono budynki. W 1930 r. w pomieszczeniach tych założono szpital psychiatryczny. Podczas okupacji hitlerowskiej, w budynkach po ewakuowanym przez władze radzieckie szpitalu, Niemcy utworzyli obóz dla jeńców radzieckich. W obozie tym, przeważnie z głodu i wycieńczenia, zginęło około 8.000 jeńców.
Pałac w stylu barokowym zbudowany w latach 1757— —59 wg proj. J. H. Klemma, zniszczony prawie całkowicie pod koniec XIX w. i podczas I wojny światowej, odbudowany w latach 1962—73. Wzniesiono go na wyspie;
obok znajdował się park o pow. 31 ha, z kanałami 1 stawami zasilanymi wodą z Horodnianki. Twórcą zaniedbanego dzisiaj parku był Ricaud de Tirregaille. W parku znajdowały się rzeźby, fontanny i wodospady. Nie zachowały się pawilony i oficyny wzniesione w pobliżu pałacu, poza jednym tylko pawilonem i stajnią.
Pałac usytuowano między parkiem a podwórcem, z którego wyodrębniono niewielki dziedziniec honorowy. Jest to budynek piętrowy, prostokątny, z ryzalitami płaskimi od strony fasady a zaokrąglonymi od strony elewacji ogrodowej. Dach bardzo wysoki, czterospadowy, nie łamany, z lukarnami i dwoma kominami. Nad częścią środkową fasady znajduje się trójkątny tympanon z płaskorzeźbami i kartuszami herbowymi: „Gryfem” Branickich i „Ciołkiem” Poniatowskich.
Najbardziej okazałe były recepcyjno-mieszkalne apartamenty gospodarzy znajdujące się na parterze, gdzie poza stylowymi meblami były lamperie ze złoconymi i rzeźbionymi ornamentami, obicia jedwabne między innymi autentyczne chińskie , plafony ze złoconą często dekoracją, ozdobne kominki z marmuru i piaskowca.
Z miastem pałac wiązał się wspólną osią. Biegła ona od wzgórza w parku nazywanego „Parnas”, pawiloniku chińskiego, przez aleję, kanał, pałac aż po kościół. Późniejsza zabudowa zniekształciła tę linię, lecz główny układ pozostał ten sam.
Kościół z 1756 r. murowany, barokowy, bazylikowy, stanowiący część zespołu klasztornego dominikanów, odbudowany po zniszczeniach I i II wojny światowej. Ufundowany przez J. K. Branickiego wraz z klasztorem. Jest on tynkowany na biało, orientowany z wieżą na rzucie prostokąta od zach. i kryptą grobową pod prezbiterium. W ołtarzu głównym obraz, nad obrazem glorietta. Polichromię wnętrza wykonano kilka lat temu pod kierunkiem prof. Zina. Na filarach od pn. wizerunki św. Jacka i Kazimierza od pd. św. Wojciecha i Andrzeja Boboli.
Klasztor Dominikanów — barokowy, murowany, jednopiętrowy, z 1756 r. Pierwotnie wzniesiony na planie podkowy z biegiem lat uległ częściowej rozbiórce od strony wschodniej. Poprzednie kolebkowo-lunetowe sklepienie zastąpiono płaskim.
Cerkiew prawosławna. W związku z budową obecnej świątyni podjętą w 1877 r. istniejąca dotychczas cerkiew drewniana została rozebrana. Nowa zbudowana została na planie krzyża greckiego, w stylu neobizantyjskim. Na przecięciu krzyża niewielka kopuła, na której znajduję się aż 5 wieżyczek z krzyżami. Wejście do cerkwi przez trzykondygnacyjną wieżę, u dołu czworoboczną, u góry ośmiokątną z hełmem i krzyżem.
Wewnątrz ikonostas zawierający ciekawe ikony. W „carskich wrotach” cztery tonda przedstawiają ewangelistów, piąte Zwiastowanie. Z lewej strony za „diakońskimi wrotami” ikona przedstawiająca księcia Aleksandra Newskiego.
Kaplica z 2 poł. XIX w. na cmentarzu katolickim, będąca jednocześnie pomnikiem powstańców z 1863 r., których groby znajdują się w pobliżu.
Wzgórze Switkowizna. Znajduje się w odległości około 0,5 km w kierunku pd. od miasta. Nazywane „Babią Górą” i stanowiące średniowieczną osadę obronną w miejscu pogańskiego kultu, obecnie jest niewielkim cmentarzyskiem, gdyż znajdują się na nim mogiły żołnierzy poległych w 1915 r.
W pałacu letnim Branickich jest obecnie muzeum XVIII-wiecznych reprezentacyjnych wnętrz mieszkalnych. Część eksponowanych mebli to antyki, reszta z pracowni w Henrykowie. Poza tym stare zegary, rzeźby, obrazy, porcelana polska i obca, drobne wyroby rzemieślnicze.