Górnicze miasto położone w Rybnickim Okręgu Węglo­wym na wysokości od 280—300 m n.p.m, nad rzeką Szatkówką w odległości 10 km od Wodzisławia Śląskiego. W 1978 r. mieszkało tu ponad 96 tys. osób, gdy jeszcze w 1961 r. było ich zaledwie 3300. To chyba najszybciej roz­wijające się miasto w Polsce. Zbudowano tu, praktycznie biorąc od podstaw, całe nowoczesne miasto na kilku wzgó­rzach. Warto je zobaczyć właśnie dla urbanistycznych roz­wiązań, nowoczesnej architektury, skomasowanej na tym terenie. Stara część Jastrzębia zachowała jeszcze swój uzdrowiskowy charakter. Około 1860 r. w czasie poszukiwań złóż węgla odkryto źródła solanki i bogate złoża borowiny, co przyczyniło się do rozwoju uzdrowiska. Po decyzji o rozbudowie ROW i samego Jastrzębia sprawy te zeszły na drugi plan, choć nie zniknęły. Obecnie są tu cztery nowoczesne kopalnie JA­STRZĘBIE, MOSZCZENICA, MANIFEST LIPCOWY i ZMP. Prawa miejskie miasto ma dopiero od 1963 r. w Pobliskim Bziu Zameckim uruchomiono pierwszą w Polsce fabrykę do­mów. W pięknym parku „starego” Jastrzębia znajduje się pi­jalnia wód i zakład zdrojowo-kąpieliskowy. Jest tu ośro­dek kliniczny Śląskiej Akademii Medycznej. Ciekawym obiektem jest hala sportowo-widowiskowa, o interesują­cym rozwiązaniu konstrukcyjnym. W Jastrzębiu Górnym — barokowo-klasycystyczny kościół parafialny z 1825 r. Na te­renie osiedla PRZYJAŹŃ jest drewniany kościółek przenie­siony tu w 1974 r. z Jedłoweńka. AWORZNO- Położone w widłach Białej i Czarnej Przemszy we wschodniej części GOP-u na wysokości ok. 300 m npm liczy ponad 37 tys. mieszkańców. Już w XIII w. wydobywano tu rudę ołowiu. Wieś nale­żała do biskupów krakowskich. W początkach XIX w. dzię­ki rozwojowi górnictwa węglowego miasto szybko rozbudo­wało się i uzyskało prawa miejskie w 1889 r. licząc wów­czas 5 tys. mieszkańców. W okresie międzywojennym roz­winął się tu przemysł. Jaworzno wchłonęło sąsiednie osa­dy m.in. Dąbrowę i Szczakową. Dziś jest to ważny ośrodek energetyczny z kompleksem elektrowni JAWORZNO, 3 ko­palniami węgla, zakładami chemicznymi, cementownią, hutą szkła okiennego. Z zabytków warto wymienić kaplicę z 1532 r. z baroko­wym ołtarzem głównym z XVII w., obraz z 1600 r. w ka­plicy Matki Boskiej oraz wzgórze Grodzisko 350 m ze szczątkami małej warowni 3 km za Jaworznem, w lewo od drogi Katowice—Kraków .MYSŁOWICE-Najdalej na wschód wysunięte miasto GOP położone na wysokości 280 m częściowo na wzgórzach wys. do 330 m n.p.m nad rzekami Rawą, Brynicą i Czarną Przemsza w od­ległości około 10 km od Katowic. Do południowego skraju miasta dochodzi kompleks leśny łączący się z lasami pszczyńskimi. Mieszka tu 77 tys. osób. To jedno z najstarszych miast śląskich prawa miejskie otrzymało przed 1360 r. Do 1839 r. należało do szlacheckich rodzin małopolskich. W okresie zaborów, miejsce w po­bliżu Mysłowic u zbiegu Brynicy i Czarnej Przemszy na­zywane było „trójkątem trzech cesarzy” — tu schodziły się granice zaborów. Na wzgórzu Kościuszki stała wieża Bi­smarcka, symbolizująca potęgę Prus, wysadzona przez po­wstańców śląskich. 16 sierpnia 1919 r. masakra polskich robotników w kopalni MYSŁOWICE stała się jedną z głów­nych przyczyn wybuchu I powstania śląskiego. Hitlerowcy założyli tu oddział obozu oświęcimskiego, w którym uśmiercili katorżniczą pracą 7 tys. osób. Dzisiejsze Mysłowice to ważny ośrodek przemysłowy: kopalnia MYSŁOWICE, wytwórnie elektrotechniczne, za­kłady sprzętu górniczego, przemysłu spożywczego. Śródmieście zachowało stary układ miejski. W ratuszu przechowuje się resztki zniszczonego przez hitlerowców cennego archiwum. Na rogu ul. Bytomskiej i B. Swierczyny kościół Sw. Krzyża z 1872 r. Przy ul. Nowotki na miej­scu gotyckiej budowli zniszczonej w 1587 r. przez pożar stoi kościół kilkakrotnie przebudowywany. Najstarsze słu­py pod sklepieniem pochodzą z 1741 r.Muzeum Pożarnictwa, ul. Powstańców 27, tel. 22 53 88 — jedna z nielicznych tego typu placówek muzealnych w Pol­sce — gromadzi sprzęt, umundurowanie i wydawnictwa fa­chowe. Zwiedzanie codziennie z wyjątkiem poniedziałków w godz. 10—15,30.