Piła położona jest nad Gwdą, 12 km powyżej jej ujścia do Noteci, u zbiegu trzech regionów geograficznych: Po­jezierza Wałeckiego, Wysoczyzny Krajeńskiej i Doliny Noteci. Poszczególne dzielnice wznoszą się na tarasach od samej rzeki aż do skraju wzgórz otaczających dolinę. W sąsiedztwie miasta, na północny zachód od niego, prze­biega wyniosłe pasmo wzgórz morenowych, tzw. Pagór­ków Różeckich. Ku południowi dolina Gwdy łączy się z rozległą doliną Noteci — Pradoliną Toruńsko — Eberswaldzką. Około 10 km na wschód od centrum miasta, rozpoczyna się ciekawe pasmo Wzgórz Morzewskich sta­nowiące silnie zaakcentowaną w terenie krawędź doliny Noteci. Piła jest ważnym węzłem komunikacji kolejowej i drogowej. Linie kolejowe prowadzą stąd do Poznania 96 km , Bydgoszczy 90 km , Chojnic, Kołobrzegu, Wałcza, Krzyża i Czarnkowa. Szosy wiodą do Poznania 105 km , Bydgoszczy 99 km , Zelgniewa, Złotowa, Koszalina 139 km , Szczecina przez Wałcz 169 km , Gorzowa przez Człopę, Krzyża przez Trzciankę. Obszar miasta wynosi 88 km2 8800 ha . Mieszka w nim 58 000 osób.Z historii – O dawnym osadnictwie na terenie obecnego miasta świad­czą liczne wykopaliska. Znaleziono tutaj siekierki z okresu kultury łużyckiej, jeden z najbogatszych odkrytych w Pols­ce skarbów rzymskich, liczący około 5000 monet oraz cmentarzysko z okresu rzymskiego. Pierwsza wzmianka o Pile pochodzi z roku 1449. Osada istniejąca wówczas miała polskie prawa miejskie, które otrzymała zapewne w początku XV wieku i należała do starostwa ujskiego. Dopiero Zygmunt Stary nadał Pile w 1513 r. prawa miejs­kie magdeburskie. Piła była miastem królewskim, często zastawianym różnym rodom magnackim. Miasto rozwi­jało się szybko, szczególnie na przełomie XVI i XVII wieku. Do XVI wieku ludność Piły stanowili prawie sami Polacy. Później zanotować można pewien przypływ lud­ności niemieckiej. Jednak do końca XVIII wieku w mieś­cie zdecydowaną przewagę miał żywioł polski. Od pocz. XVII wieku przez prawie 200 lat miasto było poważnym ośrodkiem tkactwa. Jednym ze znaczniejszych rodów mieszczan pilskich był ród Stasziców. Przez długie lata członkowie tego rodu zajmowali urząd wójtowski. W listopadzie 1755 r. urodził się w Pile, jako syn wójta pilskiego, Stanisław Staszic — wybitny mąż stanu, polityk i uczony. W roku 1772, gdy Piłę zagarnęli Prusacy, było w niej 65V Polaków. W XIX wieku drogą postępującej imigra­cji zwiększyła się liczba Niemców. W 1878 r. istniało w Pi­le Koło Przemysłowców Polskich rozwijające szeroką działalność kulturalną i oświatową. Koniec XIX wieku przyniósł duży rozrost miasta spowodowany rozwojem węzła kolejowego. Pierwszą linię kolejową łączącą Piłę z Krzyżem i Bydgoszczą, uruchomiono w 1851 r. W latach 1918 i 1919 miasto, obsadzone dużym garnizonem niemieckim stało się ostoją militarną dla Niemców w tej części Wielkopolski. Powstanie Wielkopolskie nie objęło bezpośrednim ogniem walk Piły i jej najbliższych okolic. Traktat Wersalski przyznał miasto Niemcom. W lipcu 1922 r. Niemcy utworzyli rewizjonistyczny twór —• Mar­chię Graniczną Poznań — Prusy Zachodnie. Poczęli oni rozbudowywać miasto tworząc zeń ośrodek propagandy rewizjonistycznej i germańskiej. Mimo licznych trudności w Pile działał oddział Związku Polaków w Niemczech. W 1922 r. utworzono tu wice konsulat polski, w roku 1930 podniesiony do rangi konsulatu. We wrześniu 1939 r. wię­kszość działaczy polskich z terenu Pogranicza, w tym i Piły, Niemcy osadzili w obozach koncentracyjnych. Duża część patriotów zginęła. W 1944 r. Piła została włączona w rejon pasa przesłaniania Wału Pomorskiego. Była ona w tym czasie dużym ośrod­kiem przemysłu zbrojeniowego, a także miejscem schro­nienia dla ludności ewakuowanej ze zniszczonych bombar­dowaniami miast w Niemczech. Miasto zostało zamienio­ne w twierdzę. Pierwszy pierścień obrony wysunięty na dalekie przed­mieścia obejmował m. in. Płotki, Kalinę, Koszyce. Po cięż­kich walkach trwających od ostatnich dni stycznia, 14 lu­tego Piła została zdobyta. Ogólne straty nieprzyjaciela wynosiły 7000 zabitych i 17000 wziętych do niewoli. Cięż­kie straty poniosło miasto, 1650 budynków legło w gru­zach, zniszczone było całe śródmieście. Łącznie zniszcze­nia wynosiły 72°/o. W uznaniu walki o utrzymanie polskości oraz odbudowy i rozwoju w okresie powojennym w 1974 r. Piła odznaczo­na została Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.Miasto współczesne – W ciągu minionych 35 lat ślady zniszczenia prawie cał­kowicie zostały zlikwidowane. Miasto poważnie się roz­budowało. Powstały nowe osiedla i domy mieszkalne, szkoły, fabryki, arterie komunikacyjne. Piła jest miastem nowoczesnym i prężnym ośrodkiem gospodarczym. W mieście znajduje się kilka poważnych zakładów prze­mysłowych. Największym są Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego. Pracuje w nich ponad 2500 ludzi, wykonując naprawy lokomotyw spalinowych. Dużymi fabrykami są też Zakłady Przemysłu Ziemniaczanego — jedne z naj­większych zakładów tego typu w Europie oraz Pilskie Zakłady Roszarnicze. Nowym obiektem jest fabryka ma­szyn przemysłu izolacji budowlanych. Najnowszym, zbu­dowanym całkowicie od podstaw zakładem w Pile jest duża wytwórnia betonów komórkowych. Przemysł drzew­ny reprezentują w Pile 2 tartaki. Od roku 1958 pracuje fabryka żarówek, dziś Zakłady Sprzętu Oświetleniowego, największy krajowy producent żarówek rocznie ponad 60 min sztuk , wchodzący w skład kombinatu źródeł światła „Unitra—Połam”. Fabryka posiadła własną hutę szkła. W fabryce tej produkuje się także maszyny do wyrobu żarówek eksportowane do wie­lu krajów. Dla potrzeb budownictwa pracują dwie betoniarnie i uruchomiona w 1979 r. fabryka domów. Od roku 1955 istnieje w Pile Przedsiębiorstwo Poszuki­wań Nafty i Gazu. Zasługą tego przedsiębiorstwa jest odkrycie złóż ropy w Rybakach koło Krosna Odrzańskie­go i na Wyspie Wolin, węgla brunatnego koło Bełchato­wa, złóż miedzi pod Lubinem, soli potasowych koło Kło­dawy, gazu ziemnego koło Ostrowa. Przedsiębiorstwo prowadzi wiercenia na obszarze północnej i zachodniej Polski. Wyposażone w nowoczesny sprzęt, prowadzić może wiercenia do głębokości ponad 5000 m. W Koszycach nad Gwdą znajduje się niewielka elektrow­nia wodna o mocy około 10 MW. W roku 1969 urucho­miono odlewnię metali kolorowych głównie aluminium , oddział poznańskiego „Pometu”. Produkcją m. in. oczysz­czalni ścieków zajmują się zakłady „Powogaz”. W trak­cie przygotowań do budowy znajdują się olbrzymie zakła­dy włókien sztucznych „Chemitex”. Budowa tej fabryki w istotny sposób przyczyni się do rozwoju miasta. Piła jest również poważnym ośrodkiem szkolnictwa. W mieście czynnych jest 10 szkół podstawowych, liczne szkoły zawodowe oraz szkoły średnie m. in. Liceum Ogól­nokształcące, Liceum Medyczne Pielęgniarstwa, Techni­kum Mechaniczne, Technikum Ekonomiczne CRS, Tech­nikum Gastronomiczne CRS, Technikum Przemysłu Naf­towego, Technikum Drogowo-budowlanej. Łącznie do szkół w Pile uczęszcza 14000 młodzieży.Szkolnictwo innego typu reprezentują: Wyższa Oficerska, Szkoła Samochodowa im. gen. Aleksandra Waszkiewicza, Szkoła Podoficerska MO oraz Techniczna Szkoła Chorą­żych. W Pile znajdują się punkty konsultacyjne Politechniki Poznańskiej, Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Aka­demii Górniczo-Hutniczej w Krakowie oraz Wyższej Szko­ły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Ośrodkiem kulturalnym miasta i województwa jest Wojewódzki Dom Kultury mieszczący się przy pl. Staszica. Odbywają się w nim ogólnopolskie turnieje poetyckie, często organizowane są wystawy plastyczne. Ozdobą WDK jest sala przystosowa­na do spektakli teatralnych. W Pile ukazuje się „Tygod­nik Pilski” oraz mieszczą się oddziały redakcji „Głosu Wielkopolskiego”, „Gazety Zachodniej”, PAP oraz radia i telewizji szczecińskiej. W mieście czynne są 3 kina. Działa też kameralna scena teatralna oraz salon wystawowy BWA. Wielkim rozmachem charakteryzuje się w ostatnich la­tach budownictwo mieszkaniowe Piły. Zbudowano już po­nad 20 000 izb mieszkalnych, tworząc między innymi no­woczesne centrum miasta wokół placu Zwycięstwa. Sze­reg nowych budynków powstało we wschodniej części miasta wzdłuż m. in. ulic Bydgoskiej i Ludowej. W za­chodniej części miasta powstało osiedle Górne. Zbudowane zostały nowoczesne arterie wylotowe w kie­runku Poznania, Gorzowa oraz Złotowa. W najbliższych latach przewidziany jest dalszy, dyna­miczny rozwój miasta. W południowej części wzdłuż ul. Poznańskiej przewidziana jest budowa dużego osiedla mieszkaniowego o nazwie Leśne, docelowo składające się z dwóch jednostek, każdej dla 50 tys. mieszkańców. W dal­szej przyszłości przewiduje się sukcesywny rozwój mia­sta w tym kierunku, aż do powstania jednej aglomeracji miejskiej Piły i Ujścia. Nowe osiedle mieszkaniowe powstaje w dzielnicy Koszyce. W kierunku północnym, wykorzystując ciekawe ukształ­towanie terenu, planowana jest budowa dużego ciągu ob­szarów rekreacyjnych. W Koszycach na rzece Rudnicy powstaje 100-hektarowy zalew. W sąsiedztwie rezerwatu Kuźnik ma powstać park zoologiczny, a nad Gwdą ciąg terenów spacerowych i ogród botaniczny. Plany perspektywiczne przewidują, że w 1990 r. Piła liczyć będzie 120 tys. mieszkańców.