Region Świętokrzyski

Region Świętokrzyski

Góry Świętokrzyskie stanowią pod wieloma względami jeden z ciekaw­szych i piękniejszych regionów Polski. Już w początkach ubiegłego stulecia zwróciły na siebie uwagę uczonych.

Ze względu na stosunkowo niewielkie oddalenie od Warszawy i Łodzi — największych ośrodków miejskich w kraju — mają Góry Świętokrzyskie wszelkie warunki, aby się stać terenem wycieczek świątecznych dla ich mieszkańców. Już dziś wędrują tędy liczne grupy turystów z całego kraju, a ilość ich powiększa się z każdym rokiem.
Serwis niniejszy obejmuje swym zasięgiem przestrzeń pomiędzy doliną Kamiennej a Nidą, od terenów dawnego Zagłębia Staropolskiego po okolice Opatowa.
Turysta znajdzie tu przepiękne krajobrazy, pozna ciekawą budowę geo­logiczną, rozmaitość występujących skał i minerałów, bogatą szatę roślinną, wiele zabytków sztuki i kultury materialnej, miejsc historycznych i pom­ników walk o wyzwolenie narodowe i społeczne oraz wiele przykładów osiągnięć gospodarczych i kulturalnych w ostatnich latach.
Na terenie Gór Świętokrzyskich znajduje się wiele cennych zabytków budownictwa i dzieł sztuki plastycznej. Do zabytków najwyż­szej klasy należą: zamek Krzyżtopór w Ujeździe, romańskie opactwo cystersów w Wąchocku i pałac biskupów krakowskich w Kielcach.
Inne interesujące obiekty to: romańska kolegiata Św. Marcina w Opa­towie, kościółki w Tarczku i Grzegorzewicach, kościoły gotyckie w Bo­dzentynie, Chęcinach i Szydłowie, ruiny zamku w Bodzentynie.
Z dawnych warowni pozostały malowniczo położone ruiny zamku w Chęcinach, mury miejskie, zamek i brama Krakowska w Szydłowie, brama Warszawska w Opatowie i inne.
Doskonale zachowały się dzieła sztuki snycerskiej z okresu Odrodzenia w Kielcach, Bodzentynie, Opatowie, Chęcinach. Z zabytków malarstwa najciekawsze są: tryptyk z Bodzentyna z początku XVT w., obraz Szymona Czechowicza z XVIII w. w Kielcach, płótna Franciszka Smuglewicza i freski Macieja Reichana^na Świętym Krzyżu. Wiele cennych dzieł sztuki malarskiej związanych z regionem posiada obecnie Muzeum Świętokrzy­skie w Kielcach. Są między nimi obrazy Franciszka Kostrzewskiego oraz Józefa Szermentowskiego rodem z Bodzentyna.
Stroje ludowe regionu świętokrzyskiego giną szybko, tak że do wielkich unikatów należy dziś noszona niegdyś przez chłopów miejsco­wych sukmana barwy brązowej z czerwonym naszyciem. Z ubiorów kobiecych pozostały przede wszystkim wełniane zapaski o barwach czer-wonopłomienistych w paski czarne, noszone w okolicach Bodzentyna, Dębna i Bielin, a w ciemnych barwach bliżej Kielc.
Z regionu świętokrzyskiego wyszło wielu znakomitych Polaków. Z Karwowa pod Opatowem pochodził jeden z pierwszych kronikarzy polskich — Wincenty Kadłubek, a w Kielcach mieszkał znakomity ko­mentator dzieł mistrza Wincentego — uczony Jan Dąbrówka. Tutaj też
Marcin Kromer po powrocie z Bolonii zaczął rozwijać swe pomysły do historii kraju1.
Z Nagłowicami w pow. jędrzejowskim był związany „ojciec literatury polskiej” — Mikołaj Rej, a z Gaju obok Waśniowa pochodził znany poeta XVII w. Wespazjan Kochowski.
W Sycynie k. Zwolenia urodził się Jan Kochanowski, a w miejscowości Przysucha Oskar Kolberg.
Na skraju regionu, w Czarncy obok Włoszczowy, mieszkał i zbudował tam kościół, w którego obrębie spoczywa, hetman Stefan Czarniecki.
W ziemi chęcińskiej w Żarczycach k. Małogoszczą urodził się wielki reformator szkolnictwa polskiego w XVIII w., pijar, Stanisław Konarski.Spod chłopskiej strzechy we wsi Bilczy w pobliżu Kielc wyszedł ks. Piotr Ściegienny.
W samym sercu Gór Świętokrzyskich, w Bodzentynie urodził się ce­niony malarz polski 2 poł. XIX w. — Józef Szermentowski.
W Strawczynie, małej wiosce w pow. kieleckim ujrzał światło dzienne znakomity pisarz — Stefan Żeromski.
W kieleckiej szkole uczył się też starszy od Żeromskiego, „poeta Po-nidzia” — Adolf Dygasiński.
Ćmielów nad Kamienną dał nam znakomitego botanika — Mariana Raciborskiego, pioniera idei ochrony przyrody, a z samych Kielc pochodził zmarły w ostatnich latach wybitny geolog Gór Święto­krzyskich — Jan Czarnocki.

Centralnym ośrodkiem ruchu turystycznego są Kielce, gdzie zbiegają się linie kolejowe z Warszawy, Krakowa, Częstochowy i Buska. Na linii kolejowej Kielce — Tunel głównymi punktami wyjściowymi szlaków turystycznych są stacje Słowik i Wolica . Można też rozpoczynać wycieczki od st. Sitkówka lub przyst. Radkowice (w okolice Chęcin) oraz z przyst. Sobków
Na linii kolejowej z Kielc do Skarżyska punktami wyjściowymi są: przyst. Tumlin (od Kielc 15 min.), st. Zagnańsk (ok. 20 min.) i Łączna (35 min.). Wycieczki innymi trasami można również rozpoczynać od przyst. Kostomłoty i Berezów oraz od st. Suchedniów.
Na odcinku kolejowym Kielce — Częstochowa wyznaczone szlaki tu­rystyczne prowadzą z Piekoszowa i Wiernej Rzeki, inne zaś ciekawe wycieczki można urządzać od przyst. Górki Szczukowskie, Rykoszyn, st. Małogoszcz i Bukowa.
Punktami wyjściowymi szlaków turystycznych na linii kolejowej Skar­żysko-Kamienna— Sandomierz są stacje: Wąchock, Starachowice, Ku­nów Miasto i Ostrowiec Świętokrzyski, a dla innych tras przystanki: Michałów, Brody Iłżeckie, Kunów, Ćmielów i Bodzechów.
Górska Odznaka Turystyczna
Turyści wędrujący szlakami Gór Świętokrzyskich mogą zdobywać punkty dla różnych stopni Górskiej Odznaki Turystycznej (GOT). Spo­sób zdobywania odznak i punktację szlaków określa Regulamin GOT.

Both comments and pings are currently closed.

Comments are closed.