Wieś letniskowa położona wśród łąk i niewielkich la­sów, na lewym brzegu rzeki Narwi, w odległości około 30 km od Białegostoku.
Istnienie Strabli zostało potwierdzone już od 1569 r. Wówczas znajdowały się tutaj wieś i dwór. Dobra, któ­rych ośrodkiem była Strabla zostały nadane przez Zyg­munta Starego Antonio Croyna de Buseny, lekarzowi nadwornemu Bony.
W 1 poł. XVII w. dobra te stanowiły własność rodziny Turowskich, następnie Kurzenieckich. Na początku XVIII wieku lata 20-te właścicielami Strabli stali się bazy­lianie z Supraśla. W późniejszych latach tej samej poło­wy XVIII w. Strabla była własnością Michała Starzeń-skiego, starosty brańskiego, później jego syna, również Michała i także starosty.
Ten ostatni, wraz ze swoją żoną Barbarą z Kuczyń­skich, doprowadził Strablę do świetności. Kolejnymi właś­cicielami Strabli byli: Maciej Ignacy Starzeński, który w 1840 r. dokonał renowacji pałacu oraz Wiktor Starzeń­ski, marszałek szlachty guberni grodzieńskiej, któremu za udział w powstaniu styczniowym władze carskie skon­fiskowały dobra Strabla, Doktorce i Wiktorzyn. Zostały one darowane ks. Dymitrowi Oboleńskiemu. Wykupione ponownie przez Starzeńskich znajdowały się w ich po­
siadaniu aż do reformy rolnej. Obecnie w Strabli jest PGR, wytwórnia materiałów budowlanych, szkoła.
Zabytkiem jest pałac zbudowany przez Michała Sta-rzeńskiega w 2 poł. XVIII w. Przebudowany i wyremon­towany w 1840 r., częściowo uszkodzony podczas I wojny i zdewastowany podczas II wojny światowej.
Pałac w stylu barokowym na rzucie prostokąta, z ry­zalitem od strony fasady. W ryzalicie tympanon, z her­bem Starzeńskich. W hallu zachowały się freski, w da­wnej sali balowej barokowy kominek. Pałac jest otoczony ogrodem.
Kościół gotycko-renesansowy z 1617 r. fundowany przez Adama Turowskiego. Ołtarze pochodzą z XVII—XVIII w. W ołtarzu głównym zwraca uwagę obraz przedstawiający MB. Renesansowe płaskorzeźbione drzwi prowadzące do zakrystii. Obok klasycystyczna dzwonnica z 1779 r. Znaj­duje się tam krucyfiks z przełomu XVII i XVIII w.
Dawna stajnia — budynek stanowiący jeden z obiek­tów wchodzących w skład kompleksu pałacowo-dwor-skiego. Lamus z podcieniem z 1792 r. Kuźnia — z około 1840 r. na rzucie kwadratu ze ściętym narożem.
Stacja PKP na linii Białystok—Bielsk Podlaski , przysta­nek PKS na miejscu. Kwatery prywatne — nie rejestrowane. Wyżywienie we własnym zakresie.

SUCHOWOLA-Dawniej miasto, obecnie licząca około 2300 mieszkań­ców wieś, położona w urozmaiconym terenie, na lewym brzegu rzeki Olszanki i nad bagnistymi łąkami doliny Brzozówki, w odległości 56 km od Białegostoku. W po­bliżu Suchowoli dawne grodziska w Okopach, Jatwiezi, we wsi Grodzisk.
Istnienie tej miejscowości w dawnej Puszczy Nowo­dworskiej zostało potwierdzone od 1596 r. Była to wów­czas osada znajdująca się przy szlaku handlowym pro­wadzącym z Goniądza do Grodna. W 1617 r. na skraju puszczy i Podlasia istniała królewska wieś Suchowola. W 1698 r. August II zezwolił na osiedlenie się Żydów. Tę część osady, gdzie na mocy przywileju królewskiego osiadali Żydzi, nazywano Paryżem. Miasto Suchowolę lo­kowano w latach 1766—1775. Z inicjatywy A. Tyzenhauza, podskarbiego litewskiego, w 1772 r. Suchowola otrzymała od króla Stanisława Augusta Poniatowskiego prawa miej­skie. W XVIII w. słynęła z handlu zbożem. Pracowały tutaj liczne młyny i browary.
W okresie międzywojennym w Suchowoli pracowały garbarnie i cementownia. W 1939 r. liczba mieszkańców wynosiła 3000 osób. W okresie okupacji część mieszkań­ców zginęła, a cała ludność pochodzenia żydowskiego zo­stała wymordowana. Suchowola została wyzwolona w dn. 31 VII 1944 r. przez wojska radzieckie ze składu 2 Frontu Białoruskiego.
Obecnie Suchowola jest od 1950 r. wsią, słynie z wiel­kich targów koni.
Zabytkiem jest kościół zbudowany z cegły w 1884 r. Wzniesiony na rzucie prostokąta, z dwoma wieżami, trój-nawowy. Z uwagi na swoje położenie na rynku dobrze widoczny.
Układ przestrzenny miasta, z dużym rynkiem, zacho­wany w niemal niezmienionym kształcie od XVIII w. Na rynku obelisk stwierdzający, że tutaj właśnie znaj­duje się środek Europy.

SURAŻ-Miasto ładnie położone nad rzeką Narwią, w miejscu dawnej przeprawy, gdzie rzeka tworzy przełom w paśmie wzniesień dochodzących do 152 m n.p.m. Liczy obecnie około 1.200 mieszkańców.
Dawna nazwa tej miejscowości Saraż. Początkami swoi­mi Suraż sięga XI w., kiedy to założony został gród wa­rowny, o który często walczyli ze sobą książęta litewscy i mazowieccy. Legendy związane z początkami Suraża mówią o skarbach jaćwieskich ukrytych w wodach Narwi. W 1391 r. marszałek zakonu krzyżackiego Engelhard Raabe uderzył na Suraż broniony przez Henryka księcia mazowieckiego, który po zajadłej obronie znajdującego się tutaj zamku ratował się ucieczką. Krzyżacy znisz­czyli wówczas zamek, biorąc do niewoli około 300 jeńców. W XV wieku Suraż zmieniał kilkakrotnie właścicieli. W tym czasie stał się siedzibą powiatu, a także w 1440 r. otrzymał prawa miejskie, nadane przez Kazimierza Ja­giellończyka, potwierdzone następnie i rozszerzone w 1501 roku przez króla Aleksandra.
Podczas wojen szwedzkich w połowie XVII w. Suraż był kilkakrotnie niszczony. Przechodziły tędy wojska Bo­gusława Radziwiłła i Magnusa de la Gardie. Po trzecim rozbiorze Polski Suraż znalazł się w granicach Prus a po traktacie w Tylży w obrębie Rosji. Podczas powstania styczniowego stał się miejscem pierwszej na Białostoczyźnie bitwy stoczonej przez oddział Cichorskiego-Za-meczka ze stacjonującą w Surażu 7 rotą libawskiego puł­ku piechoty. Suraż został opanowany przez powstańców, lecz nie na długo. Na miasto spadły represje w postaci pozbawienia praw miejskich, nałożenia na mieszkańców kontrybucji w wysokości 1.000 rubli w złocie, płatnych
w ciągu godziny, oraz wywiezienia na Syberię 18 męż­czyzn. Prawa miejskie zostały przywrócone Surażowi do­piero w 1876 r. Jeszcze przed wybuchem powstania kiedy budowano linię kolejową Warszawa—Petersburg miesz­kańcy Suraża wpłacili wysoką łapówkę, aby kolej omi­nęła ich miasto. W ten sposób zamierzali uniknąć ulo­kowania w ich mieście przez władze carskie koszar vvcj-skowych. Podczas I wojny światowej Suraż uległ poważ­nym zniszczeniom w związku z działaniami wojennymi. Spalona została wtedy prawie cała zabudowa, cerkiew, 2 mosty na Narwi, uszkodzony został także kościół.
W okresie międzywojennym w Surażu działała komór­ka KPZB. Podczas II wojny światowej Niemcy bezpo­średnio po zajęciu Suraża zabrali kilkunastu działaczy politycznych i społecznych z okresu władzy radzieckiej i rozstrzelali w Nowosiółkach k/Choroszczy. Jeszcze w czasie działań wojennych, gdy tylko żołnierze hitlerowscy opanowali Suraż, spacyfikowali miasto, spalili znaczną część zabudowań.
W dniu 7 VIII 1944 r. Suraż został wyzwolony, po czym stopniowo odbudowywał się. Wzniesiono nową ładną szkołę podstawową, restaurację na około 150 miejsc. Z uwagi na swoje położenie nad Narwią Suraż staje się w coraz większym stopniu miejscowością turystyczną i wypoczynkową.
Zabytkiem jest kościół katolicki z 1876 r. neobarokowy, wyposażenie wnętrza z XVIII w.
Wiatrak z XIX w. Grodzisko zwane Górą Królowej Bony.
Społeczne Muzeum Archeologiczne prowadzone przez Władysława Litwińczuka znajduje się w jego prywatnym domu przy ul. Białostockiej 6; gromadzi zbiory z przesz­łości Suraża i jego okolic.