Szlak zielony Bodzenty-Tarczek-Świętomarz

Szlak zielony Bodzenty-Tarczek-Świętomarz

Jest to szlak nizinny. Punktem wyjściowym jest pl. Żwirki w Bodzen­tynie, gdzie znajduje się przystanek PKS. Następnie podążamy ul. Opa­towską, mijamy mostek na rz. Psarce i na skrzyżowaniu skręcamy w prawo.
Tuż za pierwszym domostwem Tarczka stoi w polu ceglana kolumna z kulą na wierzchu. W kamiennej podstawie tkwi marmurowa płyta z mocno zniszczonym łacińskim napisem. Lud okoliczny utrzymuje, że jest to pomnik wzniesiony na miejscu bitwy z Tatarami.
TARCZEK należy do najstarszych osiedli w Łysogórach. Pierwotnie było tu targowisko, miejsce wymiany pomiędzy ludnością puszczańską a mieszkańcami sąsiedniej rolniczej krainy — Wyżyny Opatowsko-San-domierskiej. Świadczy o tym choćby sama dawna nazwa miejscowości: Stary Targ, Tarżek, a wreszcie Tarczek. Z czasem miejsce to stało się siedzibą kasztelana.
Przy wsch. krańcu wsi, na pochyłości od strony rz. Psarki, wśród od­wiecznych lip stoi prastary ciosowy kościółek Św. Idziego — zaby­tek budownictwa romańskiego. Wg Długosza kościół ten założył w r. 1067 Władysław Herman. Prawdopodobnie już w latach następnych miejsce to wraz z okolicą przeszło drogą nadania książęcego w ręce biskupów krakowskich. Musiał to być punkt dość ruchliwy i ważny, skoro otrzymał nawet prawo miejskie, a król Wacław czeski zezwolił na otoczenie osiedla murem, podobnie jak Kielce i Iłżę.
Na miejscu dawnego gródka-kasztelanii powstał dwór biskupi. Tutaj to wyprawiał głośne swe uczty awanturniczy Paweł z Przemankowa, tutaj też zakończył burzliwy swój żywot w 1292 r.
Na gruntach Tarczka bp Bodzanta z Jankowa, współczesny Kazimie­rzowi Wielkiemu, założył nowe miasto, nazwane Bodzentynem. Z tą chwilą skończyła się historyczna rola dawnego puszczańskiego osiedla Tarczka.
Kościółek ciosowy jednonawowy, zachował się prawie w swej pier­wotnej postaci. Nawa i niższe od niej prezbiterium są zbudowane na rzutach prostokątów. Z pn. przylega późniejsza zakrystia, a od pd. nie harmonizujący z całością przedsionek. Ściana szczytowa od strony zach. była pKemurowana w XVII w. Znajduje się tutaj renesansowy portal. Ciekawe są wąskie, romańskie okienka w ścianie pn. W kruchcie ostro-łukowy portal gotycki. Na ciosowych ścianach wewnątrz odkryto resztki dawnej polichromii. Do ciekawszych zabytków należy tryptyk renesan­sowy z połowy XVI w. W otoczeniu stare drzewa. Ze wsi roztacza się piękny widok na Łysogóry z klasztorem Świętego Krzyża. W kierunku na wsch. od kościoła znajduje się stary, zrujnowany dworek, a obok niego wiązy ok. 300-letnie, uznane za zabytki przyrody, podobnie jak okazałe dęby w alei.
Bardzo malowniczo wygląda dolina Psarki, która w tej okolicy skręca ku pn. Za rzeczką leży wieś ŚWIĘTOMARZ, nazywana w dokumentach z XV w. Szwyantha Marzą.
Tutejszy zabytkowy kościół założony został ok. 1367 r. przez Bogufała Rogale. Jest to budowla gotycka, jednonawowa oszkarpowana. Na uwagę zasługują ostrołukowe profilowane portale z końca XIV w. W otoczeniu stare drzewa.
W miejscu, gdzie dziś leży wieś Świętomarz, znajdowało się owo pusz­czańskie targowisko, zwane Starym Targiem, które z czasem przenie­siono na drugą stronę Psarki. W Świętomarzy szlak zielony skręca na pn., przecina malowniczą dołinę Świśliny i dochodzi do wsi Bronkowice. Teren jest urozmaicony. Piękne widoki na okolicę. Pozostały odcinek
drogi prowadzi przez lasy do wsi KRZYŻOWA WOLA, a następnie do st. kol. STARACHOWICE ZACHODNIE.
Kto chce zakończyć wycieczkę wcześniej, podąża wygodną drogą ze Świętomarzy przez wieś Brzezie do Chybie, położonych przy szlaku 28. Miejscowość Brzezie jest wymieniona w starych dokumentach już w r. 1275 jako własność opactwa cystersów w Wąchocku.
SZLAK BODZENTYN — DĘBNO — NOWA SŁUPIA
W kierunku pd.-wsch. od Bodzentyna biegnie trakt przez Dębno, Jeziorko i Baszowice do Nowej Słupi. Warto tędy przejść pieszo, aby poznać osiedla leżące u pn. podnóża Łysogór.
Do nich należy wieś DĘBNO, położona na lessowych pagórkach. Wg Długosza już w XV w. był tu drewniany kościółek Św. Mikołaja. Za murem otaczającym obejście kościoła zbudowanego w r. 1936 znaj­duje się cmentarz ofiar terroru hitlerowskiego.
Po drugiej stronie drogi, tuż za domostwami wśród łąk wznosi się kopiec, na którym niegdyś stał średniowieczny zameczek. Z miejscem tym wiążą się podania o napadzie Tatarów i murzy Dębrocie.
Sąsiednia wieś JEZIORKO jest znana z bitwy w dniu 29 października 1863 r. Przed kilkunastu laty większa część osiedla, zbudowana z drzewa, uległa pożarowi.
W BASZOWICACH, położonych u stóp Łysej Góry, znajduje się stary dworek, należący dawniej 1819 do benedyktynów świętokrzys­kich, a przy nim kilka okazałych dębów zarejestrowanych jako pomniki przyrody.
Na skraju lasu przysiadła mała wioska HUCISKO, gdzie znajduje się końcowa stacyjka kolejki leśnej Zagnańsk — Święty Krzyż. Stąd biegnie w górę znakowana ścieżka, długości ok. 3 km zn. niebieskie , która doprowadzi wędrowca na szczyt Łysej Góry, zaś u podnóża do Nowej Słupi ok. 2,5 km .
Świętokrzyski Park Narodowy
Świętokrzyski Park Narodowy został utworzony na podstawie rozpo­rządzenia Ministerstwa Leśnictwa z dn. l.IV.1950r., ogłoszonego
w Dzienniku Ustaw R. P. z tegoż roku. Teren jego leży w granicach administracyjnych powiatów: kieleckiego, iłżeckiego i opatowskiego, obejmując 5810,84 ha powierzchni bez enklaw o charakterze łąkowo–rolnym zajmujących ok. 250,50 ha *.
W skład Świętokrzyskiego Parku Narodowego wchodzą następujące tereny: Pasmo Łysogór od Świętej Katarzyny do Nowej Słupi, część Doliny Wilkowskiej pomiędzy Łysicą a Górą Miejską, Góra Stawiana czyli Psarska, Góra Miejska oraz uroczyska: Plecionki, Wojciechów, Serwis i Góra Chełmowa koło Nowej Słupi.
W myśl wymienionego rozporządzenia na terenie parku wyróżnia się rezerwaty ścisłe oraz rezerwaty częściowe.
„Ochrona ścisła zmierza do utrzymania naturalnego składu lasu, jego podszycia, runa i wszystkich elementów przyrody żywej, należących za­równo do świata roślinnego i zwierzęcego oraz elementów przyrody nie­ożywionej.
Ochrona częściowa zmierza do przywrócenia przyrodzie stanu natu­ralnego drogą stosowania odpowiednich zabiegów pielęgnacyjnych, hodo­wlanych i ochronnych oraz drogą usuwania elementów obcych pier­wotnemu składowi zespołów roślinnych i siedlisk, bądź do zachowania w określonym stanie niektórych elementów przyrody”.
Rezerwaty ścisłe obejmują ostatnio 1908,55 ha lasu, mającego naj­większą wartość przyrodniczą las pierwotny . Są to rezerwaty: Święty Krzyż o pow. 469,19 ha, Łysica — 1377,68 ha, Czarny Las — 25,38 ha i Mokry Bór — 36,30 ha. Położona osobno na pn. od Nowej Słupi Góra Chełmowa — ostatnio jest rezerwatem częściowym. Mamy tutaj stano­wisko endemicznego modrzewia polskiego {Larix polonica Racib. .
Na tych obszarach „nie mogą być wykonywane żadne czynności go­spodarcze, z wyjątkiem czynności uznanych przez dyrektora parku za niezbędne w związku z udostępnieniem dla zwiedzających niektórych części tych obszarów… oraz… w przypadku pojawienia się szkodników”.

Ruch turystyczny odbywa się tu trasami ustalonymi przez dyrektora parku. W sprawach zwiedzania Świętokrzyskiego Parku Narodowego można otrzymać informacje w Dyrekcji Parku w Bodzentynie, w leśni­czówkach: w Świętej Katarzynie, pod Górą Miejską, w Nowej Słupi oraz w Muzeum Parku Narodowogo na Świętym Krzyżu.

Both comments and pings are currently closed.

Comments are closed.