Położone na wys. 300 m, w odległości 25 km na północ­ny zachód od Katowic, są największym węzłem kolejowym w kraju i kolebką górnictwa, ośrodkiem produkcji maszyn górniczych, przemysłu lekkiego. Mieszka w nich obecnie około 65 tys. mieszkańców. Już w połowie XIII w. istniało tu kopalnictwo rud oło­wiu i srebra. Gwarkowie tarnogórscy w 1528 r. otrzymali od Jana, księcia opolskiego, przywileje górnicze zwane „Ordunkiem Górnym” oraz prawa miejskie. Tu też w roku 1534 doszło prawdopodobnie do pierwszego na Śląsku bun­tu gwarków. W XVII w. miasto stało się własnością nie­mieckiej rodziny Donnersmarcków. W 1683 r. bawił tu Jan III Sobieski. W Tarnowskich Górach zainstalowano drugą na kontynencie europejskim maszynę parową do odwadnia­nia kopalń 1788 , tu otwarto pierwszą w Polsce szkołę gór­niczą w 1803 r. Miasto było zawsze silnym ośrodkiem pol­skości. W okresie międzywojennym działała tu szkoła dla Polek w Niemczech. Po wojnie miasto szybko się rozbudo­wuje. Najciekawszym budynkiem w mieście jest historyczna wi­niarnia Sedlaczka z XVI w. , Rynek 1, w której gościli Jan III Sobieski, August III 1734 , J. W. Goethe 1790 i J. U. Niemcewicz 1821 . W rynku — ratusz z XIX w. Zachowało się także kilka kamienic z podcieniami z XVII i XVIII w. Przy ul. Gliwickiej — jeden z najstarszych budynków w mieście z XVI w. z wmurowaną bryłą srebronośnego kruszcu znalezionego w Tarnowskich Górach w 1490 r. tak przynajmniej podaje legenda . Przy ul. Gliwickiej 29 — dawna chata gwarków z XVI w. Przy ul. Gwarków zrekon­struowana dzwonnica z dzwonkiem gwarków oraz kościół parafialny z połowy XVI w., który jednak po przebudowa­niu zatracił oryginalny styl architektoniczny. Unikalną atrakcją turystyczną jest Sztolnia Czarnego Pstrąga, która odrestaurowana wysiłkiem Towarzystwa Mi­łośników Ziemi Tarnogórskiej daje niezapomniane wrażenia podczas podziemnej wycieczki łodzią. Udostępniony do zwiedzania jest także od 1977 r. fragment zabytkowej ko­palni w Reptach. Trasa zwiedzania prowadzi przez dawne wyrobiska z XVI—XVII w. Przy kopalni znajduje się mu­zeum zabytkowych parowozów, zlokalizowane w warunkach plenerowych.SOSNOWIEC-Jeden z największych ośrodków przemysłowych GOP, leży w jego centralnej części, na wys. 260 m, w widłach Czarnej Przemszy i Brynicy i liczy niemal 230 tys. mie­szkańców. Prawa miejskie miał Sosnowiec dopiero w 1902 r., chociaż już w XIII w ryła tu osada młyńska. Rozwój prze­mysłu w Zagłębiu Dąbrowskim stał się przyczyną dynamicz­nej rozbudowy miasta i powstania uświadomionej klasy ro­botniczej o radykalnych poglądach, dobrze zorganizowanej. W listopadzie 1905 r. robotnicy proklamowali tu Czerwoną Republikę Zagłębia, tu w okresie międzywojennym był naj­silniejszy ośrodek ruchu proletariackiego. Wówczas to So­snowiec stał się praktycznie stolicą Zagłębia. W okresie wojny hitlerowcy zorganizowali w mieście obóz zagłady i 3 obozy jenieckie. Rozkwit miasta to lata powojenne, szczególnie ostatnia dekada. Powstają nowe dzielnice, intensywnie przebudowu­je się układ komunikacyjny. Najważniejsze zakłady prze­mysłowe, to 3 kopalnie, 2 huty, fabryka kotłów, zakłady przemysłu lekkiego. Nieopodal ul. Czerwonego Zagłębia w parku — zameczek myśliwski z 1670 r., odbudowany w roku 1830. Między rze­ką a ul. Czerwonego Zagłębia — Pomnik Czynu Rewolu­cyjnego. Przy wejściu do huty im. M. Buczka dawniej KA­TARZYNA — tablica upamiętniająca krwawe wydarzenia roku 1905 i śmierć 38 robotników.TYCHY-Położone na wys. 260 m, w odległości ok. 20 km od Ka­towic, liczą obecnie ponad 154 tys. mieszkańców. Prawa miejskie Tychy uzyskały w 1951 r. Historia Tychów sięga jednak XIII w.; pierwsza wzmian­ka pochodzi z 1467 r. W 1629 r. zbudowano tu browar, któ­ry uczynił miasto słynnym. Piwo tyskie jest zresztą do dziś ulubionym napojem piwoszy. Rozbudowa Tychów na do­bre datuje się od 1950 roku. Tychy są dziś na wskroś aglo­meracją, w której w przeciwieństwie do innych miast ślą­skich, jest wiele przestrzeni i zieleni, a poszczególne osie­dla mają swój własny, oryginalny charakter. Generalnymi projektantami Tychów było i jest nadal małżeństwo archi­tektów, prof. dr Hanna Adamczewska i prof. dr Kazimierz Wejchert. W tyskim MIASTOPROJEKCIE pod ich kierun­kiem powstaje projekt nowego osiedla „S”, które będzie przyszłościowym modelem budownictwa dla miast średniej wielkości w Polsce. Choćby z tego względu warto Tychy odwiedzić. Obecnie w mieście, do którego przyłączono są­siednie osady, są 3 kopalnie, browar, Zakłady Elektroniki Górniczej, Kombinat Ogrodniczy i Zakład nr 2 FSM, z któ­rego wyjeżdża co miesiąc ok. 13 tys. FIATÓW 126p. W Starych Tychach — słynny browar z 1899 i kościół z 1782, na którego zewnętrznych murach są ciekawe na­grobki. W pobliżu — kaplica poświęcona pamięci pole­głych w powstaniach tyszan.TOSZEK-Położony na wys. 250 m n.p.m w odległości ok. 20 km na północny zachód od Gliwic, jest niewielkim, liczącym ok. 5 tys. mieszkańców, miasteczkiem dość nietypowym dla tego regionu — bez przemysłu, związanym gospodarczo z rolnictwem i leśnictwem. Pierwotne osiedle powstało w XII w. w pobliżu grodu Piastów. Toszek był siedzibą kasztelanii w dokumentach z 1222 r. i 1247 r. wymienieni są kasztelani toszeccy . Pra­wa miejskie otrzymał w 1321 roku. Najstarszym zabytkiem Toszka jest zamek książąt raciborsko- opolskich, zbudowany na wzgórzu, w miejscu starej siedziby kasztelańskiej w połowie XV w. W 1658 r. został przebudowany w stylu barokowym. Z zamkiem związana jest legenda o złotej kaczce, która miała znosić na raz 11 złotych jaj. O sile tego podania świadczy fakt, iż w akcie sprzedaży zamku z połowy XIX w. jest zastrzeżenie poprzedniego właściciela, że sprzedaż nie obejmuje złotej kaczki. W Toszku zachowała się średniowieczna sieć ulic z czwo­rokątnym rynkiem. Cennym zabytkiem jest kościół para­fialny z 1450 r., przebudowany w latach 1713—1715, z wy­strojem późnobarokowym.ŻORY-Położone na wys. 250 m, nad rzeką Rudą, w Kotlinie Oświęcimsko -Raciborskiej są jednym z ważniejszych miast ROW. Prężnie rozwija się tu przemysł górniczy i budow­nictwo. Mieszka tu obecnie ponad 40 tys. osób. W średniowieczu był tu gród obronny na szlaku z Kra­kowa na Śląsk. Prawa miejskie przyznano Żorom w 1272 r. Żory dowiodły swej polskości wystawiając 13 pp. powstań­czy, który wsławił się bohaterskimi walkami o Górę św. Anny. Zbiorowa mogiła powstańców znajduje się na żor­skim cmentarzu. We wrześniu niewielki oddział WP z Żor pod dowództwem kierownika szkoły, por. W. Pawlikow­skiego, zginął w obronie miasta. W ciągu dwumiesięcznych walk w 1945 r. miasto zostało niemal doszczętnie zrujno­wane. Działania wojenne dopełniły dzieła zniszczenia zabytków, które uszczuplił już w 1702 r. wielki pożar. Odbudowa mia­sta wskrzesiła je na nowo. Jest tu jedyny w województwie katowickim trójnawowy kościół z XVI w. o charakterze halowym w pobliżu rynku przy ul. Rybnickiej . We wnę­trzu — ciekawe kaplice z nagrobkami burmistrza Wacława Linka i jego żony w śląskich strojach patrycjuszowskich z XVIII w. Między kościołem a starym cmentarzem zacho­wały się fragmenty murów obronnych. Przy ul. Armii Czer­wonej, Murarskiej, Dworcowej, Dolnym Przedmieściu i Bramkowej stoją zabytkowe domy.