TRZEBNICA

TRZEBNICA

Miasto powiatowe, 24 km na północ od Wrocławia. Stacja kolei normalno i wąskotorowej i sieć połączeń autobusowych 14 linii zapewniają dogodne połączenie z Wrocławiem, a także z Obornikami Śląskimi i Oleśnicą.
Zdrojowisko ze źródłami mineralnymi, zawierającymi szczawy żelaziste. Są tu również źródła siarczane, stosuje się borowinę oraz światłolecznictwo i elektrolecznictwo. Wskazania: reumatyzm, Trzebnistość, choroby kobiece, ogólne osłabienie, rekonwalescencja.

Miasto połączone turystycznym szlakiem czerwonym z Obornikami Ślą­skimi i dalej z Brzegiem Dolnym.
Na skraju Bukowego Lasu, sąsiadującego z południowo-wschodniej strony z miastem, znajduje się ośrodek wypoczynku świątecznego, obejmujący między innymi rozbudowywane kąpielisko, hotel komunalny „Chata Turystyczna” z miejscami noclegowymi oraz barem-kawiarnią.

Wykopaliska archeologiczne wykazały, że już co najmniej w V w. n.e. rejon Trzebnicy zamieszkiwali Słowianie z plemiona Trzebowian.
Osada Trebenicz, powstała na skrzyżowaniu szlaków komunikacyjnych z Wrocławia przez Żmigród do Poznania i przez Milicz do Kalisza i Gniezna. Trzebnica wzmiankowana w 1138 r., stanowiła ważny punkt wymiany na skraju olbrzymiej puszczy, ciągnącej się daleko na wschód i północ od Wzgórz Trzebnickich.
W 1202 r. rozpoczęto budowę klasztoru, jednego z największych na Śląsku. Odtąd dzieje miasta i klasztoru ściśle się ze sobą łączą. W 1250 r. Trzebnica otrzymuje prawa miejskie – średzkie. Wiek XIII przynosi dalszy rozwój miasta. Zostaje ono opasane obwarowaniami i prawdopodobnie fosą.
W 1432 r. miasto i klasztor zostały zniszczone przez husytów. Dalsze zniszczenia powoduje groźny pożar w 1464 r. oraz wojska króla Macieja Korwina w 1475 r. W 1526 r. Trzebnica dostaje się wraz ze Śląskiem Habsburgom, następuje ożywienie rzemiosła i handlu. Wojna trzydziestoletnia 1618-1648 przynosi zniszczenia i dopiero w końcu XVII w. miasto zaczyna się rozwijać, powstają warsztaty rzemieślnicze głównie sukiennicze, ożywia się handel. Znaczne zahamowanie rozwoju przynosi wojna siedmioletnia 1757-1763 i jej konsekwencje.
W 1703 r. w Trzebnicy urodziła się Maria Leszczyńska, późniejsza królowa Francji.

Uruchomienie w 1888 r. kąpieliska leczniczego nieco ożywia Trzebnicę. Malownicze położenie wśród wzgórz i dużo zieleni sprawiają, że miasto staje się letniskiem Wrocławia. Buduje się urządzenia komunalne, a linie kolejowe normalnotorowa 1886 i wąskotorowa 1896 zapewniają dogodne połączenie z Wrocławiem.
W czasie ostatniej wojny miasto w 60% uległo zniszczeniu zwłaszcza rynek i jego najbliższe sąsiedztwo.
Przez pewien czas, gdy o Wrocław toczyły się jeszcze walki – Trzebnica pełniła rolę pierwszej stolicy Dolnego Śląska. Tu dnia 26 kwietnia 1945 r. powstał Urząd Wojewódzki, mając swoją siedzibę w budynku przy ul. Wol­ności 5. Po pięciu tygodniach zarządzania Urząd przeniósł się do Legnicy.
W 1946 r. zamieszkiwało Trzebnicę 3200 mieszkańców, po odbudowie, w 1965 r. miasto liczyło 7140 mieszkańców.
Na lessowych glebach rozwija się sadownictwo i ogrodnictwo, a nawet uprawia się winną latorośl PGR Sady w Trzebnicy. Bogate pokłady glin
morenowych umożliwiają produkcję cegieł w dwu czynnych cegielniach, co posiada duże znaczenie dla odbudowującego się pobliskiego Wrocławia. Oprócz tego znajdują się tu jeszcze dwa zakłady – kaszarnia i olejarnia.
Dzielnica staromiejska z zabytkowymi kamieniczkami, barokową z XVIII w. ul. H. Pobożnego 2 oraz domem z XVIII/XIX w., Rynek 8 III, odbudowywanym ratuszem z 1868 r., wznoszącym się pośrodku placu rynkowego.
Zamek. Na przełomie XII/XIII w. wzniesiono tu gród książęcy. W 1322 r. znany jest zameczek książęcy, który został zniszczony przez husytów w w 1432 r. Dotychczas zameczek umiejscawiano na zachowanym do dziś wzgórzu u wylotu ul. Brama Trębaczy. Najnowsze badania archeologiczne wskazują, iż wzgórze to ma związek raczej ze średniowiecznym ośrodkiem produkcyjnym.
Kościół Św. Piotra i Pawła Caprzy ul. Lipowej, zapewne drewniany wznie­siony został prawdopodobnie przed 1138 r., na jego miejscu w XV w. zbu­dowany został gotycki kościół, przebudowany całkowicie w 1855 r. neogotyk. Zachowane niższe piętra wieży III ze starej budowli z XV w.
Klasztor pocysterski 0, przy ul. Wolności ufundowany został w 1202 r. przez Henryka Brodatego. Przez kilkanaście lat mozolnie wznoszo­no mury tej niezwykle jak na ówczesne czasy kosztownej budowli. Przy budowie pracowali m.in. przestępcy a nawet mnisi z Lubiąża którym klasztor fundował ojciec Henryka Brodatego – Bolesław Wysoki. Oni to pokryli dach płytami ołowianymi i wznieśli wieżę. Dnia 25 sierpnia 1219 r. poświęcono kościół i klasztor, w którym pierwszą przeoryszą sprowadzo­nych z Brambergu cysterek została Petrussa, a następną Gertruda, córka Henryka Brodatego.
Do 1515 r. funkcję przeoryszy pełniły córki rodzin piastowskich, następ­nych blisko 70 lat – Niemki i znów Polki aż do początków XIX w. Klasztor trzebnicki – pierwszy żeński klasztor na Śląsku – odegrał w historii tych ziem ważną rolę jako ostoja polskości. W 1414 r. klasztor i kościół spłonęły w groźnym pożarze, a w 1464 r. spaliła się kaplica Św. Jadwigi. Później jeszcze kilkakrotnie zabudowania kościelne płonęły i były odbudowywane. Dzisiejsza bazylika i klasztor w stylu późnego baroku z licznymi rokokowymi detalami pochodzą z trwającej w 1679-1726 odbudowy klasztor w 1697-1726.
W wyniku sekularyzacji klasztoru 1810 urządzono w nim w 1817 r. przędzalnię wełny, ale ta z powodu braku zbytu już w 1857 r. bankrutuje.
Budynek poklasztorny wykupuje w 1870 r. zakon maltański i urządza w nim szpital, a w 1889 r. w części budynku osiedlają się boromeuszki. W budynku poklasztornym mieści się obecnie Szpital Powiatowy.
Kościół Św. Bartłomieja , przy ul. Wolności, późnoromańska bazylika, z bogatym barokowym wnętrzem, ma 75 m długości i ponad 19 m wysokości. Założona jest na planie łacińskiego krzyża; trzynawowa, filarowa. Nawa główna z sześciodzielnym sklepieniem w każdym polu zakończona jest półokrągłą absydą, która mieści wielki ołtarz 1744 r., zbudowany z piaskowca. Obrazy na ścianach przedstawiają śmierć św. Jadwigi oraz jej córkę Gertrudę, ksienię zakonu. Przed ołtarzem marmurowy sarkofag z 1680 r., w którym po prawej stronie leży zmarły w 1238 r. Henryk Brodaty, a po lewej wierny mu Konrad Feuchtwangen, wielki mistrz krzyżacki, zmarły w 1296 r. Nawy boczne sklepione krzyżowo. Wzniesiona przez biskupa wrocławskiego ks. Władysława Piasta wczesnogotycka kaplica Św. Jadwigi zbudowana ok. 1267 r. w miejscu dawnej, romańskiej – Św. Pawła, połączona jest z prezbiterium pięknym portalem, pochodzącym z końca XIII lub pocz. XIV w. W tabernakulum fundowa­nego w 1653 r. ołtarza przechowuje się jako relikwię czaszkę św. Jadwigi. Zabytkowa, tzw. polska ambona pochodzi z 1685 r. Z barwnych mar­murów zbudowany został w 1680 r. wspaniały grobowiec św. Jadwigi, którego strzegą umieszczone w narożach postacie . Bernarda, Benedykta Humboliny i Scholastyki. U stóp Jadwigi znajduje się marmurowy medalion Karoliny legnicko-brzeskiej, ostatniej księżny z rodu Piastów zm. 1707.
W kaplicy Św. Jana Chrzciciela, za pięknie kutą kratą znajduje się sarkofag św. Jadwigi, będący naśladownictwem dawnego, w którym w 1243-1268 spoczywała zmarła.
Krypta pod prezbiterium jest niewątpliwie najstarszą częścią bazyliki prawdopodobnie powstała przed 1214 r.. Zachowały się tu ślady pier­wotnego stylu romańskiego, podobnie zresztą jak głowice i bazy filarów w bocznych nawach bazyliki. W krypcie złożone są zwłoki Konrada II, księcia oleśnickiego. Znajduje się tu również źródełko, któremu przypisuje się cudowne właściwości.
Umieszczony po lewej stronie głównego wejścia, częściowo zasłonięty wieżą, zabytkowy romański portal Dawidowy, z 1218-1230, jest jednym z nielicznych w Europie środkowej tego typu zabytków; przedstawia w tympanonie grającego na lutni Dawida i Betsabę, matkę Salomona.

Both comments and pings are currently closed.

Comments are closed.