Wycieczka do SKARŻYSKO-KAMIENNA

Wycieczka do SKARŻYSKO-KAMIENNA

Ciekawą tę wycieczkę odbywamy koleją wzdłuż rz. Kamiennej. Po­między st. Skarżysko-Kamienna a Skarżysko Kościelne widać płaski, torfiasty teren. Z lewej strony ukazują się długie wzniesienia koło wsi SKARŻYSKO KOŚCIELNE. Są to wzgórza morenowe, eksploatowane jako żwirowiska.
Koło Grzybowej Góry zbliżamy się do rz. Kamiennej, która tworzy tutaj piękne zakola. Teren zalegają piaski. Jesteśmy na obszarze Staro­polskiego Zagłębia Górniczego.
Dojeżdżamy do WĄCHOCKA, osady położonej w szerokiej dolinie. Tuż obok stacji widać resztę tamy, spiętrzającej dawniej wody Kamiennej w obszernym stawie. Obok stoją opustoszałe gmachy fabryczne, nale­żące ongi do cystersów, a później do Dyrekcji Górniczej. Ostatnio był tu czynny młyn wodny.
Na przeciwległym brzegu leży miasto z dawnym opactwem cystersów. Kościół i klasztor w Wąchocku jest cennym zabytkiem budownictwa romańskiego.
Cystersi zostali sprowadzeni z Morimond we Francji przez bpa kra­kowskiego, Gedeona. Opactwo wąchockie ufundowane zostało w 1179 r., w 1 poł. XIII w. na gruntach należących do wsi Skarżysko zbudowano ciosowy kościół i klasztor. Kościół, zbudowany na planie krzyża, był znacznie przebudowany po spustoszeniu w 1656 r. przez Rakoczego. Z kościołem, zbudowanym z biało-czerwonego piaskowca ciosowego, łączą się krużganki i zabudowania klasztorne. Do najciekawszych na­leży wspaniały kapitularz, którego sklepienie wspiera się na czterech lekkich kolumnach. Płyta nagrobna opata Michała Zaborowity z XVI .w z wklęsłym rysunkiem i napisem gotyckim.
Z drugiej strony budowli jest wejście do sali opata, której sklepienie wsparte jest na potężnym ciosowym filarze. Obok znajduje się dawny karcer klasztorny.
Obok klasztoru ciekawa brama i stary budynek, mieszczący dziś aptekę. Ponadto w mieście jest dom z kolumnami, w którym mieszkał M. Langiewicz w 1863 r.
Na urwistej szkarpie za miastem znajduje się kamieniołom czerwonego piaskowca triasowego. Inny kamieniołom można obejrzeć po drugiej stronie doliny, naprzeciw dworca kolejowego.
Wąchock jest punktem wyjściowym dla wycieczek pieszych idących szlakiem znakowanym (niebieskim) do Bodzentyna i Świętej Katarzyny.
Za Wąchockiem mijamy obszerny staw w dolinie Kamiennej i dojeż­dżamy do STARACHOWIC, które powstały z połączenia dwóch daw­nych miasteczek: Starachowic i Wierzbnika. Opierając się na tradycji dawnych zakładów hutniczych należących do cystersów z Wąchocka i benedyktynów świętokrzyskich, w czasach Staszica i Lubeckiego roz­winął się nowoczesny przemysł hutniczy. Obecnie jest tu czynny wielki piec, stalownia i fabryka samochodów „Star”. Wg „Rocznika Statys­tycznego 1965 r.” miasto liczy 38 700 mieszkańców (w r. 1950 — 24 300^
Obok stacji STARACHOWICE WSCHODNIE (dawny Wierzbnik) znajduje się przystanek kolejki wąskotorowej Starachowice — Iłża.
Pociąg biegnie doliną Kamiennej, „pracowitej rzeki” Staropolskiego Zagłębia Górniczego. Z prawej strony leży fabryczna dawniej osada MICHAŁÓW. W rozległej dolinie znajdują się resztki potężnej tamy dla spiętrzenia wód. Była tu dawniej pudlingarnia i walcownia żelaza, stanowiąca jedno z ogniw okręgu przemysłowego nad Kamienną.
Pomiędzy stacjami STYKÓW IŁŻECKI i BRODY IŁŻECKIE rz. Kamienna skręca ku pn. Z prawej strony na urwisku widać warstwy piaskowców ułożone prawie poziomo. Pod Brodami znajduje się nastę­pna tama z resztą upustu (wykonanego z ciosowego kamienia) zrekon­struowanego w nowej tamie zbudowanej w ostatnich latach w związku z powstaniem w sąsiednim Zębcu zakładów górniczo-hutniczych. W Bro­dach stały dawniej dymarki, a w końcu XVIII w. zbudowano wielki piec i dwie fryszarki. W 1 poł. XIX w. założono tu pudlingarnię i walcownię, która była czynna do 1903 r.
W Brodach Iłżeckich znajduje się pomnik Heleny Wolf, dr Anki, szefa służby sanitarnej III Obwodu AL, rannej w walce z hitlerowcami w lasach starachowickich w pobliżu Piotrowego Pola, wziętej do niewoli i zmarłej w Starachowicach.
Na przeciwległym brzegu leży stare górnicze osiedle KRYNKI z bia­łym kościołem na wzgórzu. Tutaj dolina Kamiennej rozszerza się i rzeka skręca ku pd. wsch. Równolegle do toru, po drugiej stronie rzeki, biegnie droga Wąchock — Ostrowiec. Nad nią leży wieś Nietulisko, gdzie od­kryto stanowiska człowieka prehistorycznego. Tutaj przebija się przez przełom rz. Świślina, dopływ Kamiennej, niosąca wody z pn. stoków Łysogór. Pomiędzy wsią Nietuliskiem a torem kolei występują łomy jas­nego piaskowca. W XIX w. był tu duży zakład przemysłu żelaznego, z którego pozostały ciekawe ruiny oraz tama na kanale doprowadzają­cym wodę do kół.Z NIETULISKA FABRYCZNEGO prowadzi szlak znakowany (nie­bieski) doliną rz. Świśliny przez Doły Opacie, Broniewice, Pokrzywnicę, Włochy, Skały do Grzegorzewie (18 km), gdzie łączy się ze szlakiem czarnym, biegnącym od Góry Szczytniak do Nowej Słupi (opis szlak 23) i Huciska.
Dojeżdżamy do KUNOWA, w którego okolicy rozpoczęto ostatnio prace mające na celu wykorzystanie wody Kamiennej dla celów prze­mysłowych.
Miasteczko Kunów należy do starych osiedli nad Kamienną. W r. 1241 okolice spustoszyli Tatarzy, a w r. 1247 Konrad Mazowiecki. W tutej­szym dworze często przebywał awanturniczy Paweł z Przemankowa, stąd wysłannicy królewscy przewieźli go do Sieradza w 1271 r. Jan Mus-kata sprzyjający Czechom przeciw Władysławowi Łokietkowi został pojmany przez króla i osadzony w Kunowie. Zbigniew Oleśnicki zamienił Kunów na miasto, którego mieszkańcy trudnili się handlem, rzemiosłem i kamieniarstwem.
W r. 1502 miasto zostało spalone przez Tatarów. Wtedy to spłonął także stary dwór. W r. 1554 Zygmunt August zwolnił mieszczan tutej­szych od cła.W Kunowie odkryto pierwotne piece polowe do wytapiania żelaza. Czynny tu jest kamieniołom piaskowca oraz fabryka narzędzi rolniczych. Mieszkańcy Kunowa wspólnym wysiłkiem zaprowadzili w miasteczku wodociągi i ułożyli chodniki.
Koło przyst. BOKSYCKA tor kolejowy przecina drogę do Ostrowca. Dolina Kamiennej oddziela tutaj dwie odmienne krainy — na pd. pa­górkowatą lessową wyżynę od obszaru lesistego, pokrytego piaskami.

Both comments and pings are currently closed.

Comments are closed.