Niebywały rozwój przemysłu w naszym kraju i rozbu­dowa miast czyni szczególnie aktualną potrzebą otocze­nia wzmożoną opieką zagrożonych resztek pierwotnej przyrody ojczystej oraz wymierających rzadkich gatun­ków roślin i zwierząt. Celowi temu służą zakładane par­ki narodowe i rezerwaty, jak również poddawane pod ochronę poszczególne twory przyrody lub ich skupienia oraz ochrona gatunkowa na terenie całego kraju zagro­żonych w swym bycie gatunków roślin i zwierząt. Zrozumienie konieczności ochrony przyrody wśród na­szego społeczeństwa coraz bardziej wzrasta. Świadczą o tym m. in. wnioski zgłaszane na terenie Pojezierza Mazurskiego, głównie przez miejskie i powiatowe rady narodowe, dotyczące wzięcia pod ochronę niektórych ob­szarów ciekawych ze względów przyrodniczych lub z uwagi na estetyczne cechy krajobrazu. Również troską miejscowych rad narodowych jest właściwe zagospoda­rowanie obiektów chronionych i roztoczenie nad nimi należytej opieki. Obszary te budzą stale wzrastające za­interesowanie nie tylko ludności miejscowej, lecz i licz­nych turystów. Intencją autora opracowanego wykazu rezerwatów przyrody, formalnie utworzonych na Pojezierzu Mazur­skim w okresie powojennym, jest ułatwienie jak najszer­szego ich wykorzystania do celów, dla których zostały utworzone. Poza tym na podkreślenie zasługuje, że organizacje na­ukowe i społeczne wystąpiły z inicjatywą utworzenia na Pojezierzu Mazurskim – Mazurskiego Parku Narodowe­go, który miałby obejmować północno-zachodnią cześć Pojezierza Mrągowskiego z fragmentami lasów Puszczy Piskiej, lasy nadleśnictw Strzałowo i Krutynią, od Mi­kołajek i Rucianego na zachód z jeziorami: Bełdany, Mo­kre, Majcz Wielki, Inulec, Probarskie i Wągiel, z malow­niczą doliną krętej rzeki Krutyni oraz z ciekawymi utworami lodowcowymi Pojezierza Mazurskiego. Obszar ten już obecnie jest odwiedzany przez licznych turystów, znajduje się bowiem na szlaku turystyki wodnej, połą­czonym ze szlakami turystycznymi Wielkich Jezior Ma­zurskich.Pojezierze Dobrzyńskie jest obszarem moreny pagór­kowatej, z licznymi rynnami polodowcowymi i małą licz­bą jezior. Posiada charakter rolniczy. Pokryte jest drob­nymi lasami sosnowymi z domieszką gatunków drzew liściastych. Buk występuje tu przy granicy swego zasię­gu, zaś świerk ma tu stanowiska już poza granicą zasię­gu. W lasach nad Drwęcą wyróżniono stanowisko mo­drzewia polskiego. Największym miastem jest Lipno. Do rezerwatów, w których zachowały się jeszcze fragmenty przyrody pierwotnej, należą: Rezerwat leśny „Szumny Zdrój” o pow. 4,75 ha, Leśnictwo Górzno, Nadleśnictwo Ruda, gromada Górzno Wieś, powiat brodnicki, województwo bydgoskie. Rezerwat utworzono w celu zachowania fragmentu la­su mieszanego na Wysoczyźnie Dobrzyńskiej, z licznymi wąwozami źródliskowymi z bogatym runem, w którym występują rzadkie gatunki roślin. Powierzchnia rezerwa­tu stanowi kotlinę otoczoną wzgórzami, otwartą od stro­ny północno-zachodniej. Pozostałe strony kotliny tworzą strome stoki, które w części południowo-wschodniej prze­chodzą niemal w urwistą ścianę, o wysokości względnej około 40 m. W ścianie tej liczne źródliska tworzą strumy­ki, które na dnie doliny łączą się w potok pod nazwą „Szumny Zdrój”, licznie usiany kamieniami różnej wiel­kości. Teren rezerwatu jest pokryty drzewostanem sos­nowym w wieku około 150 lat. W okapie występuje grab, miejscami lipa drobnolistna, osika i olsza czarna w wie­ku około 70 lat. W podszyciu widzimy tu: grab, leszczy­nę, kruszynę, jarzębinę i wawrzynek wilczełyko. W ru: nie na szczególną uwagę zasługuje czosnek niedźwiedzi, storczyk obuwik, konwalijka dwulistna, podagrycznik pospolity, poziomka pospolita i inne. Z paproci narecznica błotna i podrzeń żebrowiec. Rezerwat leśny ,,Mie1iwo” o pow. 5,37 ha, Leśnictwo Rosochy, Nadleśnictwo Zbiczno, gromada Ciche, powiat brodnicki, województwo bydgoskie. Rezerwat utworzono celem ochrony fragmentu lasu mieszanego z udziałem buka na granicy jego zasięgu. Na terenie rezerwatu występuje drzewostan liściasty skła­dający się z buka, graba, klonu zwyczajnego, jaworu i sosny w wieku około 110 lat. Ponadto występują tu dę­by pomnikowe w wieku około 250 lat. W runie najczęś­ciej spotykamy marzankę wonną, przylaszczkę pospoli­tą, zawilec wielkokwiatowy, kopytnik pospolity, szczawik zajęczy. W olesach nad jeziorami licznie występuje narecznica błotna.Rezerwat leśny ,,B o b r o w i s k a” o pow. 3,41 ha, Leśnictwo Bobrowisko, Nadleśnictwo Konstancjewo, gromada Szafarnia, powiat golubski, województwo bydgoskie. Rezerwat utworzono celem zachowania stanowiska mo­drzewia polskiego na granicy jego zasięgu. Teren rezer­watu jest pokryty drzewostanem mieszanym składają­cym się z sosny, dębu szypułkowego i modrzewia pol­skiego, pojedynczo lipy drobnolistnej, w wieku 120 lat. W runie najczęściej spotykanymi roślinami są: poziomka pospolita, zawilec wielkokwiatowy, przylaszczka pospo­lita, konwalia majowa, kopytnik pospolity, malina ka­mionka i malina właściwa. Rezerwat leśny „Ostrowy nad Brynicą” o pow. 2,06 ha, Leśnictwo Borek, Nadleśnictwo Ru-da, gromada Górzno Wieś, powiat brodnicki, województwo bydgoskie.Rezerwat utworzono celem zachowania fragmentu lasu mieszanego z udziałem lipy drobnolistnej oraz bogatego skupiska roślin kserotermicznych. Teren rezerwatu pora­sta starodrzew sosnowy, z domieszką lipy drobnolistnej i dębu szypułkowego. Na uwagę zasługują występujące w rezerwacie rzadkie gatunki, jak zawilec wielkokwia­towy, oman szorstki, ożpta zwyczajna, dzwonek boloński, miłek wiosenny, turzyca niska, ostrołódka kos­mata, koniczyna łubinowata, dziewięćsił bezłodygowy i inne.Rezerwat florystyczny „Jezioro Czarny Bryńsk” o pow. 11,34 ha, Leśnictwo Buczkowo, Nadleśnictwo Ruda, gromada Górzno Wieś, powiat brodnicki, województwo bydgoskie. Rezerwat utworzono dla zachowania stanowiska kłóci wiechowatej. Nad brzegami jeziora wytworzyło się torfo­wisko, na którym występuje przygiełka biała, widłak wroniec i inne. Rezerwat f lorysty czny „Jezioro Straszek” o pow. 4,46 ha, Leśnictwo Grabiny, Nadleśnictwo Zbiczno, gromada Zbiczno, powiat brodnicki, województwo bydgoskie. Rezerwat utworzono celem zachowania pięknie poło­żonego jeziorka śródleśnego z ciekawą roślinnością tor­fowiskową. Jeziorko jest otoczone wąskim okrajkiem torfowiska pokrytego karłowatą sosną. Rezerwat torfowiskowy „Okonek” o pow. 8 ha, Leśnictwo Grabiny, Nadleśnictwo i gromada Zbiczno, pow. brodnicki, województwo bydgoskie. Rezerwat utworzono celem zachowania torfowiska wy­sokiego z jeziorkiem śródleśnym, otoczonym pasem drze­wostanu sosnowego w wieku 100 lat. Z roślin spotyka się: bagno zwyczajne, żurawinę drobnolistkową, turzycę wło­sowatą i wełniankę wąskolistną.