Nie zachowały się do naszych czasów żadne znaczniejsze zabytki z przeszłości miasta. Piła jest jedynym miastem wojewódzkim w kraju nie posiadającym ciekawszych za­bytków. Ruiny kościoła z XV wieku spalonego w 1945 r. zostały zburzone w 1975 r. Dom Staszica odbudowano po zniszczeniach wojennych prawie od fundamentów. Warte obejrzenia jest nowe budownictwo nadające miastu sze­roki rozmach, odpowiedni do spełnianej obecnie funkcji. Współczesne centrum to al. Piastów i pl. Zwycięstwa zbudowane na miejscu ruin i zburzonych później nielicz­nych ocalałych z pożogi wojennej domów. Pl. Zwycięstwa zabudowany w latach 1962/67 nowymi blokami z 9-kon-dygnacyjnym wieżowcem, stanowił pierwszy etap prze­budowy centrum Piły. Pośrodku placu znajduje się pom­nik upamiętniający tysiąclecie Polski i powrót Ziem Za­chodnich do Macierzy J. Sobociński — 1966 . W sąsiedztwie, na pl. PKWN stoi pomnik bohaterów II wojny światowej poległych w walkach o oswobodze­nie Polski i Związku Radzieckiego. Przy wschodniej pierzei rynku do niedawna wznosiły się ruiny jedynego zabytku Piły, kościoła Sw. Jana. Obecnie na tym miejscu trwa budowa hotelu „Rodło”. Wiele uroku Pile dodaje rzeka Gwda przepływająca w są­siedztwie centrum. Uregulowane, ujęte w betonowe opa­ski koryto otoczone jest pasami zieleni. W śródmieściu przez rzekę przerzucone są dwa mosty: Chrobrego i Wa­ryńskiego. Na terenach nadrzecznych, w górę rzeki od mostu Chrobrego, powstał park kultury i wypoczynku. Stanowi on pierwszy etap budowy ciągu terenów rekrea­cyjnych, które w przyszłości sięgać mają aż do rezerwa­tu Kuźnik. W sąsiedztwie mostu Chrobrego stoi pomnik St. Staszica E. Haupt — 1960 . Przy ul. Browarnej wzno­si się niewielki, skromny domek, miejsce urodzenia wiel­kiego pilanina, Stanisława Staszica. Fakt ten upamiętnia brązowa tablica umieszczona na ścianie budynku. Obecnie mieści się tu Muzeum Okręgo­we im. St. Staszica. W zbiorach muzeum znajdują się dzieła i tłumaczenia dzieł Staszica oraz fotokopie doku­mentów i pamiątki z nim związane. W piwnicy zlokalizo­wano dział przyrodniczy i geologiczny. Nieopodal domu Staszica, przy ul. Ludowej znajduje się kościół Sw. Antoniego H. Hekommer — 1929—30 , będą­cy bardzo ciekawym przykładem awangardowej archi­tektury lat trzydziestych. Wnętrze jego utrzymane w sty­lu katakumbowym. Uwagę zwraca olbrzymia rzeźba Chry­stusa w ołtarzu głównym, jedna z największych rzeźb tego rodzaju w Europie. W przedsionku tablica upamięt­niająca Polaków zaginionych w czasie II wojny światowej. Centralnym placem rozbudowywanej w okresie między­wojennym Piły jest obecny pl. Staszica. Powstał on wraz z otaczającymi go budynkami ok. 1930 r. Obecnie północ­no-wschodnią stronę placu zajmuje potężny blok Szkoły Podoficerskiej MO. Po prawej gmach odbudowany w 1960 r., obecnie Wojewódzki Dom Kultury. Po lewej Urząd Miejski oraz dyrekcja Przedsiębiorstwa Poszukiwań Nafty i Gazu. Plac Staszica jest obecnie miejscem manifestacji ludności Piły. W sąsiedztwie pl. Staszica, przy ulicy 14 Lutego pod nr 45, na ścianie budynku wmurowana jest tablica upa­miętniająca działalność polskiego chóru „Halka”. Na pod­wórzu tego domu, w salce przerobionej ze stajni, mimo hitlerowskiego terroru ćwiczył do 1938 roku polski chór. Tradycje chóru „Halka” kontynuuje dziś chór Związku Zawodowego Kolejarzy. U wylotu ul. 14 Lutego, przy al. Piastów wznosi się ory­ginalny obelisk J. Kopczyński — 1964 z wapienia pin-czowskiego, ozdobiony reliefami o tematyce związanej z miastem, XX-leciem PPR i symbolem byłego Związku Polaków w Niemczech — rodłem. Z życiem polskim w okresie międzywojennym w Pile związany jest budynek przy ul. Buczka, narożnik ul. Ki­lińskiego, w którym mieścił się konsulat polski. Obok swych nominalnych funkcji, odgrywał on dużą rolę w pod­trzymaniu ducha narodowego wśród ludności polskiej Pogranicza. Przy ul. XXX-lecia Ludowego Wojska Polskiego położo­ny jest park miejski im. St. Staszica. Stanowi on bogate skupisko różnych gatunków drzew i krzewów. W części wschodniej parku popiersie Staszica odsłonięte w roku 1955, w 200 rocznicę urodzin. Dalsze przedmieścia Piły- KALINA. Kalina — osada śródleśna — leży nad Gwdą, na skraju dużych lasów, ok. 6 km na południe od centrum. Ładne lasy mieszane, piękna okolica, stromy brzeg Gwdy sta­nowią wymarzony teren do wypoczynku. Pomiędzy stacją kolejową a rzeką rośnie grupa starych dębów — pomni­ków przyrody. W Kalinie ma swoją siedzibę Okręgowy Zarząd Lasów Państwowych. W okresie międzywojennym Kalina położona tuż przy granicy z Polską należała do Niemiec. W lesie, przy gra­nicy Niemcy ustawili głaz — pomnik ze znamiennym, an­typolskim napisem: „Nigdy, Niemcze nie zapomnij, co śle­pa nienawiść tobie zrabowała. Oczekuj godziny, która zmaże hańbę krwawiącej granicy: Gdańsk, Grudziądz, Chełmno, Stargard, Poznań, Bydgoszcz, Gniezno, Cho­dzież, Rawicz, Inowrocław, Leszno”. W roku 1945 Kalina, jako pierwsza dzielnica Piły, wy­zwolona została przez żołnierzy radzieckich. Pod Kaliną utworzono przyczółek na Gwdzie, przez który przeszły oddziały radzieckie do okrążenia miasta. Przez Kalinę przechodzi żółty szlak turystyczny z Płotek do Trzcianki oraz czerwony z Płotek do Ujścia. Kuźnica Pilska to dawna osada przemysłowa, położona na północ od miasta, w głębokiej dolinie rzeczki Rudnicy. Czynna tu była huta żelaza, a później cegielnia. W głębokiej dolinie, na północ od szosy do Wałcza, nad 3 jeziorkami znajduje się rezerwat przyrody „Kuźnik” o powierzchni 97,7 ha. Rezerwat utworzony został w celu ochrony specyficznego krajobrazu i lasu o bogatym drze­wostanie, podszyciu i runie. Rosną tu piękne olchy, sosny, dęby, a w runie m. in. bagno, bażyna czarna, żurawina. Żyje tu 26 gatunków ptaków leśnych i 9 wodnych. Lasy położone są nad 3 jeziorami: Rudnickim, Kuźnikiem Ma­łym i Kuźnikiem Dużym. Bardzo ciekawa trasa spacero­wa prowadzi ścieżką nad Jeziorem Rudnickim i dalej w górę doliny. Przez rezerwat wiodą znakowane szlaki turystyczne: zielony z Piły do Skrzatusza i niebieski z Pi­ły do Łubianki. Przy szosie — obwodnicy Bydgoszcz—Szczecin w 1978 r. otwarto Muzeum Wyzwolenia Miasta Piły. Gromadzi ono eksponaty: plansze, dokumenty, mapy, broń z okresu walk o miasto w 1945 r. Na otwartym terenie znajduje się ekspozycja broni ciężkiej. Przy muzeum ładnie zagospo­darowany parking.LESZKÓW.Nieopodal linii kolejowej do Poznania, na południowy wschód od centrum, w odległości ok. 4 km, na skraju roz­ległego kompleksu leśnego położone są dwa duże cmen­tarze wojenne z okresu I i II wojny światowej. Na lewo od drogi do Płotek,wśród lasu położony jest roz­legły cmentarz jeńców zmarłych w oflagu w Pile oflag znajdował się na końcu ul. Bydgoskiej, tam gdzie dziś znajduje się plac ćwiczeń w czasie I wojny światowej. Spoczywają tu żołnierze kilkudziesięciu narodowości, m. in. Anglicy, Francuzi, Litwini, Łotysze, Żydzi. Przewa­żają nazwiska rosyjskie, spotykane są też nazwiska pol­skie. Łącznie spoczywa tu kilkanaście tysięcy ofiar wojny. Po przeciwnej stronie drogi, na zboczu skarpy, znajduje się cmentarz żołnierzy Armii Radzieckiej poległych w wal­kach o wyzwolenie Piły i w późniejszych bojach. Na szczycie skarpy obelisk, spod którego roztacza się widok na miasto i dominującą nad nim od zachodu Górę Dąbro­wę. Na cmentarzu tym pochowano 1372 żołnierzy radziec­kich, 185 żołnierzy polskich oraz osoby cywilne. Spoczy­wają tu m.in. zwłoki 2 Bohaterów Związku Radzieckiego: J. Matruńczuka i A. Siemiradzkiego. Z centrum do cmentarza prowadzi szlak czarny, a obok cmentarzy przechodzi szlak czerwony z Kaliny do Płotek.
PIASZCZYSTE JEZIORO
Przy szosie do Trzcianki, na zachód od centrum miasta, położone jest Jez. Piaszczyste o pow. 10 ha, otoczone la­sami sosnowymi. Od strony północnej i wschodniej duża plaża piaszczysta. Latem: kąpielisko strzeżone, kiosk, par­king, pole namiotowe, wypożyczalnia kajaków.
PŁOTKI
7 km od centrum miasta, opodal szosy do Zelgniewa, nad jez. Płotki znajduje się ośrodek wypoczynku świąteczne­go i kemping Płotki. Jez. Płotki posiada dobre warunki do kąpieli: czystą wo­dę i ładną, piaszczystą plażę. Powierzchnia jeziora — 36 ha, głębokość ponad 20 m. Tafla wody położona jest w głę­bokiej rynnie, której zbocza porastają lasy. Kemping bę­dący we władaniu WOSiR dysponuje: 150 miejscami no­clegowymi w 2, 3 i 4-osobowych domkach kempingowych, polem namiotowym, parkingiem, wypożyczalnią kajaków i rowerów wodnych, barem. Ponadto znajdują się tu zam­knięte ośrodki zakładowe. Przy szosie budynki kolonii letnich Przedsiębiorstwa Poszukiwań Nafty i Gazu. W oko­licznych lasach dobrze zamaskowane bunkry, pozostałości po umocnieniach Piły z 1945 r. Przy skrzyżowaniu szosy z centrum miasta do Płotek i obwodnicy szosy Bydgoszcz—Szczecin, na skraju lasów położony jest gościniec „Rębajło”, jeden z kilkunastu go­ścińców zbudowanych w Wielkopolsce w 1974 r.