OLEŚNICA

OLEŚNICA

Osada Oleśnica nazwa pochodzi od słowa Olsza, Olszyna, powstała na szlaku handlowym biegnącym z Wrocławia w kierunku na Syców i dalej na Kalisz droga bursztynowa – prawdopodobnie w Xl w. a nawet wcześniej.
W 1189 r. miała się tu znajdować świątynia chrześcijańska. Za czasów Henryka Brodatego ok. 1214 r. Oleśnica znana jest jako osada targowa, a Henryk III wrocławski, który w wyniku podziału Śląska otrzymał Oleśnicę, nadaje jej w 1255 r. prawa miejskie na prawie średzkim.
W 1294 r. książę Henryk głogowski zajął Oleśnicę i przyłączył do swego księstwa. Po jego śmierci, w wyniku podziału księstwa głogowskiego między synów, powstaje w 1312 r. księstwo oleśnickie, które otrzymał książę Bolesław. On to zakłada linię Piastów oleśnickich, która wygasa wraz ze śmiercią Konrada Młodszego Białego w 1492 r.
W 1495 r. księstwo zostaje odstąpione przez Władysława Jagiellończyka księciu ziębickiemu Henrykowi I. Kolejno panujący Jan Podiebrad i Konrad II dokonują renesansowej przebudowy Oleśnicy. Olbrzymi huragan w 1535 r. niszczy Oleśnicę, co staje się bezpośrednim powodem wypędzenia Żydów z miasta, którym przypisywano winę za klęskę żywiołową.
W 1594 r. Karol II ziębicki zakłada gimnazjum książęce, jedną z najlepszych szkół na Dolnym Śląsku.
W czasie wojny trzydziestoletniej Oleśnica zostaje znacznie zniszczona, a na rozkaz generała szwedzkiego Wittenberga zburzono fortyfikacje, wały obronne i częściowo mury.
Po śmierci Karola Fryderyka, ostatniego z Podiebradów, w 1647 r., jego córka wychodzi za mąż za księcia Sylwiusza Nemroda z Wirtembergii, przekazując tym samym księstwo oleśnickie pod panowanie tego rodu, który rządził tu do 1792 r., kiedy to w ten sam sposób księstwo przechodzi pod rządy książąt brunszwickich do końca XIX w.. Przez długie lata była Oleśnica żywą ostoją polskiego protestantyzmu. W 1668 r. wydano tu podręcznik Macieja Dobrackiego do nauki języka polskiego dla Niemców. Znana była szeroko postać świetnego literata Jerzego Bocka. Jego utwory stały się doskonałym źródłem dla poznania ówczesnego języka i obyczajów.
Oleśnica licząca w 1939 r. – 18 200 mieszkańców, została w czasie działań wojennych w 1945 r. zniszczona w 70%. Mogło tu zamieszkać po wojnie zaledwie 4250 mieszkańców 1946 r.. Odbudowa śródmieścia oraz budowa nowych dzielnic mieszkalnych zapewniły już w 1965 r. pomieszczenia dla 23 320 mieszkańców.
W mieście – duże Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego, Oleśnickie Zakłady Obuwia produkujące ponad 10 tys. par obuwia rocznie, co stanowi około 70% produkcji woj. wrocławskiego, zakłady młynarskie i szereg drobnych zakładów przemysłu terenowego.
Dzielnica staromiejska otoczona w XIII w. wałami ziemnymi i fosą. W ich miejsce w 1 poł. XIV w. wzniesiono mury obronne W 2 poł. XVI w. zbudowano drugi pierścień murów, prawdopodobnie tylko w południowej części miasta, zachowany fragmentarycznie do dziś. W murach znajdowały się cztery bramy: od północy – Mariacka, od wschodu Bydlęca, od południa – Oławska i od zachodu – Trzebnicka z XIV w. – zachowana do dziś – obecna nazwa Wrocławska.
Ważniejsze zabytkowe budynki Oleśnicy to domy z XVIII w. w Rynku pod nr 47 i 48 III, tzw. dom wdów III z XVIII w. przy ul. Szkolnej, obecnie siedziba szkoły muzycznej, stoi na miejscu dawnego tzw. domu wdów oraz szereg innych kamienic. Przemysłowym zabytkiem miasta jest młyn z XVIII w. przy ul. Wałowej 1.
Ratusz III wzniesiony w stylu gotyckim w XV w. z tego okresu zachowała się jedynie wieża ratuszowa – bez hełmu, przebudowywany po zniszczeniach w 1535, 1730 i 1823 przebudowa w 1823 r. nadała mu charakter klasycystyczny. Ostatnio odbudowany ze zniszczeń, którym uległ w czasie działań wojennych w 1945 r.
Zamek – wejście od pl. Zamkowego. Gród książęcy istniał tu już w 1238 r., był on wg źródeł historycznych z 1247 r. -siedzibą kasztelana. Zamek murowany zbudowano na przełomie XIII-XIV w. Okrągła baszta pochodzi z XIII w. Od okresu wzniesienia aż do końca XV w. gotycki zamek był przebudowywany i rozbudowywany. W 1559 r. Jan Podiebrad, książę ziębicki, rozpoczął, a Konrad II ukończył przebudowę zamku w stylu renesansowym, znacznie go rozbudowując. Na rozległy arkadowy dziedziniec wiedzie od północy brama wjazdowa, nad którą po obu stronach postacie herolda, tarcze herbowe a na nich piastowskie orły.
Około 1900 r. zamek odremontowano. Wokół zamku była fosa; jej duże odcinki zachowały się do dziś bez wody.
Kościół zamkowy p.w. św. Jana Chrzciciela istniał prawdopodobnie już w 1189 r., a wymieniony w źródłach z 1230 r. Trzynawowa bazylika w stylu gotyckim pochodzi z poł. XIV w. Z zamkiem kościół połączony jest krytym krużgankiem. W 1698 r. książęta wirtemberscy dobudowali kaplicę z kryptą grobową na mauzoleum rodzinne. W XVII w. przeniesiono tu sprzed ołtarza głównego nagrobek księcia ziębickiego Jana i jego żony Krystyny Szydłowieckiej, wykonany w 1557 r. przez rzeźbiarza Jana Oslewę. Bogato rzeźbiona chrzcielnica pochodzi z ok. 1500 r., a renesansowa ambona z 1605 r.
Kościół Panny Marii i Św. Jerzego II, przy ul. Łużyckiej, stanowi ciekawe połączenie dwu kościołów, stojących początkowo oboksiebie, w jeden w 1505 r., starszego z XIV w., trzynawowego, halowego z wieżą oraz jednonawowego kościoła, przybudowanego później od północy. Zwieńczenie wieży pochodzi z 1799 r., reprezentując charakterystyczny dla Śląska styl -zopf. Kościół zburzony w 1945 r.
Kościół Św. Trójcy II, przy ul. Roosewelta, wzniesiony w stylu barokowym w 1744 r. Po zniszczeniach wojennych odbudowany w 1963 r.: zrekonstruowano całkowicie bryłę budowli wraz z hełmem wieży oraz iluzjonistyczne barokowe freski za ołtarzem głównym.
Dawna bóżnica II, przy ul. Łużyckiej. Budowla została wzniesiona jako bóżnica w XIV w. w stylu gotyckim, przebudowana w XVI w. na arsenał po wypędzeniu Żydów w 1535 r., a następnie w 1695 r. na kościół protestancki pod wezwaniem Salwatora. W czasie ostatniej wojny częściowo zniszczona, obecnie używana jest przez gminę ewangelicko-augs-burską.

Both comments and pings are currently closed.

Comments are closed.