Miasto na skraju Kotliny Gorzowskiej i Wysoczyzny Chodzieskiej, nad rzeką Wełną i jez. Rogoźno. 10 000 mieszkań­ców. Węzeł kolejowy linii Poznań—Piła i Inowrocław— Krzyż. Szosy do Poznania przez Oborniki i przez Muro­waną Goślinę , Piły, Czarnkowa i Wągrowca. Rogoźno jest jednym ze starszych miast w Wielkopolsce. Prawa miejskie posiada od 1280 r. W szesnaście lat później Brandenburczycy zamordowali tu króla Przemyśla II. W XVIII wieku miasto było poważnym ośrodkiem produk­cji sukienniczej. W 1750 r. powstało nawet w związku z tym tzw. Nowe Miasto z wydłużonym rynkiem wzdłuż jeziora. W najstarszej części miasta stoi kościół, budowla późno-gotycka z XVI wieku, później nieco przebudowana. Posia­da ona gotyckie sklepienia oraz późnogotycką, mosiężną chrzcielnicę. Wyposażenie wnętrza w części barokowe z XVII i XVIII wieku. Zabytkami młodszymi są liczne domy mieszkalne, m.in. przy ul. Wielkiej Poznańskiej, Małej Poznańskiej i Kościelnej, pochodzące z końca XVIII wieku i pocz. XIX wieku. Z pocz. XIX wieku pochodzi również ratusz oraz dawny zbór ewangelicki. Na budyn­ku dawnego sądu przy pl. Marcinkowskiego 9, tablica upamiętniająca złożenie testamentu przez K. Marcinkow­skiego. Na pl. Powstańców Wlkp. wznosi się pomnik ku czci powstańców i ofiar terroru hitlerowskiego. Współczesne oblicze miasta kształtuje kilka zakładów przemysłowych, z których najbardziej znana jest Rogo­zińska Fabryka Maszyn „Rofama”, produkująca m.in. sze­roki asortyment suszarń. W ostatnich latach fabryka zo­stała bardzo znacznie rozbudowana. Okolice Rogoźna są płaskie, w przewadze bezleśne. Ku południowi od Rogoźna ciągnie się rynnowe jez. Rogoźno 126 ha . Na przeciwległym jego krańcu nieopodal wsi Owcze Gło­wy znajduje się duży, dobrze zorganizowany ośrodek za­kładów HCP w Poznaniu. Ciekawy szlak pieszy — czer­wony — wiedzie wzdłuż jezior do Skoków. W styczniu 1847 r. na zamarzniętej tafli jez. Rogoźno, Prusacy poj­mali emisariusza emigracji polskiej Antoniego Babińskie­go. Przybył on po upadku powstania 1846 r. do Wielkiego Księstwa Poznańskiego dla szerzenia demokratyczno-na­rodowych haseł między ludem wiejskim. We wsi Studzieniec przy próbie aresztowania udało mu się zbiec, jednak w czasie ucieczki przez zamarznięte jezioro został pojma­ny przez jednocześnie zorganizowany pościg z Rogoźna i Studzieńca. Sąd wojenny w Poznaniu skazał go na śmierć, a dla postrachu społeczeństwa wielkopolskiego władze pruskie urządziły publiczną egzekucję. Odbyła się ona l.II 1847 r. pod topolami na pl. Działowym w Pozna­niu. Egzekucja Babińskiego stała się powodem licznych wystąpień patriotycznych Wielkopolan.RADAWNICA-Wieś przy szosie Złotów—Lędyczek, 10 km na północ od Złotowa. Szosa do Debrzna. Położona w pofałdowanym terenie, nad strugą spływającą do Gwdy. Wieś na planie dwu ulicowym, wzmiankowana już w 1432 r. W latach międzywojennych Radawnica była sil­nym ośrodkiem życia polonijnego. We wsi istniało Towa­rzystwo Młodzieży z sekcją sportową, rozwijało się życie świetlicowe, prowadzono dokształcanie rolnicze. Po woj­nie w 1946 r., do byłego pałacu Grabowskich przeniesiono z Zakrzewa Uniwersytet Ludowy, obecnie prowadzony przez SZMP. Zasadniczym celem tej placówki jest szko­lenie aktywu kulturalnego i społecznego młodzieży wiej­skiej. W 1959 r. odsłonięto w Radawnicy pomnik poświęcony „bojownikom o wolność i polskość”. Neogotycki pałac Grabowskich powstał w poł. XIX wie­ku, później wielokrotnie był przebudowywany. Pierwotny styl zachowała jego część północna z wieżą. Naprzeciw pałacu znajduje się interesujący budynek neogotycki daw­nej kuźni, obecnie użytkowany na cele gospodarcze. We wsi wiele starych chałup szachulcowych. Z Radawnicy wiodą atrakcyjne trasy wycieczek pieszych m.in.: przez Stare Dzierżąźno do Złotowa, przez Brzuchowa Górę do Kiełpina, przez Brzuchowa Górę, Krzywą Wieś do Lędyczka, przez Kamień do Jastrowia, przez Grudną do Podgajów. 3 km na zachód od Radawnicy w ładnym, pofałdowanym terenie leży wieś Kamień. Kościół szachulcowy z 1803 r. posiada interesujący, ludowy wystrój z tego okresu.RYCZYWÓŁ-Wieś nad rzeką Flintą, 10 km na północny zachód od Ro­goźna. Szosa Rogoźno—Czarnków oraz Oborniki—Cho­dzież. Linia kolejowa Rogoźno—Krzyż. Siedziba Urzędu Gminy. Ryczywół założony został jako miasto w 1426 r. i pier­wotnie nosił nazwę Nowy Ostrów. Położenie na uboczu szlaków handlowych nie sprzyjało rozwojowi. W czasie Powstania Wielkopolskiego utworzono oddział ochotni­ków, który wziął udział w walkach o Chodzież. Prawa miejskie utracił Ryczywół w 1934 r. Do dnia dzisiejszego zabudową przypomina małe miasteczko. Stanowi zaplecze handlowe i rzemieślnicze dla rolniczej okolicy, liczy ok. 1200 mieszkańców. Miejscowa Gminna Spółdzielnia zaj­muje się m. in. wydobywaniem torfu nawozowego. Centrum osiedla stanowi rozległy, prostokątny rynek o pierzejach zabudowanych w większości domami kaleni­cowymi. Pośrodku pomnik ku czci ofiar II wojny świato­wej. Na domu nr 23 tablica upamiętniająca 500-lecie pierwszej wzmianki o mieście 1426—1926 . Kościół jest budowlą neobarokową, wzniesioną w latach 1924—25 wg projektu architekta S. Cybichowskiego na miejscu starszych świątyń. Wewnątrz stare obrazy i rzeź­by z XVI—XVIII wieku. Od zachodu przylega do Ryczywołu wieś Łopiszewo. Znaj­duje się tam rozległy park i nowszy pałac, mieszczący Ośrodek Szkolenia Zawodowego Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy.POTULICE-Wieś przy drodze lokalnej do Rogoźna, 8 km na północ od Rogoźna, nad rzeczką Rudką w sąsiedztwie niedużego kompleksu leśnego. Niegdyś gniazdo rodowe Grzymałów Potulickich, znane od XIV wieku. Zabytkiem budownictwa drewnianego jest kościół postawiony w 1728 r. Do jednonawowej świątyni przylegają murowane kaplice i kruchta, pochodzące z poł. XIX wieku. Dach i wieża kościoła kryte gontem. Wypo­sażenie wnętrza późnobarokowe i rokokowe. Na cmentarzu kościelnym neogotyckie nagrobki z poł. XIX wieku. Z po­czątku XIX wieku, pochodzi dwór zbudowany dla Bie­gańskich kryty dachem naczółkowym. Nieopodal oficy­na zbudowana współcześnie z dworem. Obszerny, dwuhektarowy park z pocz. XIX wieku o śla­dach kompozycji romantyczno-krajobrazowej obfituje w liczne, stare drzewa. W parku podniszczona grota oraz tzw. świątynia grecka. Do obiektów zabytkowych należą także dawne zabudowania folwarczne: spichlerz, kuźnia, gorzelnia z poł. XIX wieku oraz niektóre stare domy mieszkalne tzw. czworaki. Na wschodnim krańcu wsi cha­łupa z XVII wieku z podcieniem wspartym na 4 słupach, kryta słomą.