Szata roślinna i świat zwierząt Pilskie należy do najbardziej lesistych regionów kraju. Liche gleby, nie sprzyjające rozwojowi rolnictwa pozwo­liły na utrzymywanie się do dnia dzisiejszego dużych obsza­rów leśnych. W skali całego województwa lasy zajmują 39,60/o powierzchni. Największy kompleks leśny tworzy Puszcza Notecka znajdująca się w południowej części wo­jewództwa, w Międzyrzeczu Warciańsko-Noteckim. Lasy rosnące w zachodniej części województwa wchodzą w skład Puszczy nad Drawą. Duże obszary leśne rozciągają się w okolicach Trzcianki, na północ od Wałcza, nad Gwdą, koło Chodzieży oraz na wschód od Złotowa. W drzewostanach dominuje sosna. Gdzieniegdzie, przeważnie na lepszych glebach rosną świerki, występujące tutaj poza granicą swego naturalnego zasięgu. Z gatunków liściastych naj­częściej zwarte partie lasów tworzy buk. Lasy bukowe spotkać można na południe od Rogoźna, na Gontyńcu, w Puszczy nad Drawą. Piękna dąbrowa porasta szczyt Dę­bowej Góry k. Wyrzyska. Urozmaicone lasy mieszane rosną w okolicach Margonina, Chodzieży i w Puszczy nad Drawą. Dolinę Noteci zajmują rozległe łąki. Urozmaicony jest świat zwierząt. W lasach spotkać można sarny, jelenie i dziki. Żyją tu też borsuki, daniele, kuny leśne. Spośród ptaków na uwagę zasługują: bocian czarny, czapla, żuraw, łabędź niemy, sokół, kruk. Bogaty jest świat ryb. W rzekach i jeziorach żyją m.in. pstrągi, łososie, węgorze, karpie, liny, sandacze. Gady i płazy reprezentowane są m.in. przez żmije, zaskrońce, padalce, żółwie. Rezerwaty i pomniki przyrody. Najciekawsze obszary pod względem przyrodniczym i obiekty objęte zostały ochroną. Na terenie województwa znajduje się 12 rezerwatów przyrody o łącznej pow. 205 ha i ok. 400 prawem chronionych pomników przyrody. Rezerwatami florystycznymi są: „Wiktorowo”, położony na łąkach nadnoteckich, koło Chodzieży chroniący stano­wisko brzozy niskiej; „Wilcze Błoto” k. Krucza obejmu­jący zbiorowisko rzadkiej roślinności bagiennej; „Stary Załom koło Człopy” zlokalizowany nad jez. Załom, gdzie na podkładzie kredy rośnie unikatowa roślinność. Cenne z przyrodniczego punktu widzenia torfowiska chro­nią rezerwaty „Bagno Chlebowo” k. Ludom oraz „Kozie Brody” k. Jastrowia. Rezerwatem wodnym jest rezerwat „Wełna” chroniący odcinek rzeki Wełny z licznymi osob­liwościami botanicznymi i rzadkimi zwierzętami bezkrę­gowymi. Do grupy rezerwatów leśnych zaliczono rezerwaty: „Bu­czyna” k. Rogoźna chroniący lasy bukowe na granicy ich naturalnego zasięgu; „Buczyna w Kuźnicy Żelichow­skiej” obejmujący charakterystyczne lasy dla Puszczy nad Drawą; „Dębina” k. Wągrowca, położony na terenie drze­wostanu dębowego o charakterze lasu naturalnego; „Dia­bli Skok” w uroczysku Diabelskie Zdroje k. Trzebieszek chroniący bardzo ciekawą partię lasu mieszanego; „Zielo­na Góra” na stokach Dębowej Góry k. Wyrzyska chronią­cy las dębowy. Rezerwatem krajobrazowym jest rezerwat „Kuźnik”, na przedmieściu Piły, obejmujący rynnę jeziorną z ciekawą florą i fauną. Znacznie większa jest liczba pomników przyrody. Zaliczane są do nich wiekowe dęby, buki, lipy, głazy narzutowe. Potężne dęby o obwodzie przekracza­jącym 6 m rosną m.in. w Gieczynku, Jaktorowie, Rych­liku, k. Budzynia. Dąb „Korfanty” rośnie w rezerwacie „Dębina” k. Wągrowca, a dąb „Hubert” o obwodzie 650 cm rośnie w lesie pod Jastrowiem. Powalony już „Dąb Piasto­wski” o obwodzie 720 cm, trwale zabezpieczony leży w le­sie na zachód od Wałcza. Największy dąb regionu znaj­duje się w Dzikowie, nieopodal Wałcza. Ma on 800 cm obwodu. Stare lipy rosną m.in. w Jaglicach k. Człopy 800 cm obwodu , Skrzatuszu 700 cm , Morzycy k. Zdbic 680 cm . Do pomników przyrody należą piękne aleje li­powe k. Margonina oraz aleja bukowa w Jabłonowie k. Ujścia.’ Pomnikami przyrody nieożywionej są często spotykane głazy narzutowe. Najbardziej znanymi są tutaj „Zaklęta karczma” k. Margonina oraz „Zaczarowana karoca” k. Sza­mocina. Ciekawymi i różnorodnymi zbiorowiskami nierzadko sta­rych drzew są dawne parki dworskie. Na szczególną uwa­gę zasługują parki w Buczku Małym, Dzikowie, Lubaszu, Margoninie, Nietuszkowie, Siernikach, Wieleniu i otocze­nie zamku w Goraju. W najbliższych latach przewiduje się utworzenie obsza­rów chronionego krajobrazu obejmujących prawie połowę powierzchni województwa. Ściślejszą ochroną mają być objęte parki krajobrazowe i rezerwaty krajobrazowe, któ­rych utworzenie planowane jest w dolinie Płocicznej, nad jez. Bytyń, na wzgórzach na zachód od Mirosławca, w do­linie Rurzycy, nad jez. Borowno, w rejonie Gontyńca, w dolinie Miały, nad jez. Chojno, na wzgórzach k. Czarnko­wa. Ponadto planowane jest utworzenie kilku dalszych rezerwatów przyrody. W przeważającej części województwa brak gleb dobrych, dogodnych dla rolnictwa. Występują gleby rozwinięte na utworach polodowcowych i utworach rzecznych. Te pierw­sze prezentują piaski luźne, bielice oraz szczerki naglinowe i naiłowe. Dla rolnictwa największe znaczenie mają gleby bielicowe i szczerki. Spotkać je można w okolicach Wągrowca, Trzcianki, na południe od Czarnkowa i Cho­dzieży, w okolicach Wałcza i Złotowa. Gleby powstałe na utworach rzecznych zalegają w dolinie Noteci. Są to mady piaszczyste oraz gleby torfowe i namuły próchnico­we. Ze względu na duże nawodnienie wykorzystywane są przede wszystkim pod łąki. Województwo pilskie nie obfituje w bogactwa mineralne, lecz nie jest ich całkowicie pozbawione. Na skalę prze­mysłową eksploatowane są zalegające w bardzo licznych miejscach żwiry, piaski, pospółki, gliny, iły. Duże kopal­nie kruszyw budowlanych znajdują się m.in. w Jastro­wiu, Dobrzycy, Dolaszewie, Walkowicach. Piaski szklar­skie eksploatowane są w Ujściu. Na bazie piasków pra­cują cegielnia silikatowe w Przysiecznie k. Wągrowca, Wałczu, Buczku. Cegielnie ceramiczne wykorzystują złoża glin w Chodzieży, w okolicach Piły, Wielenia i Wyrzyska. Liczne są złoża torfu wydobywanego w niewielkich ilo­ściach głównie na potrzeby lokalne. Spotykane są też zło­ża kredy łąkowej. W podłożu zalegają utwory starsze. Naj­większe znaczenie gospodarcze mają złoża cechsztyńskiej soli kamiennej występujące w wale kujawsko-pomorskim przebiegającym w Pilskiem od Wapna po Złotów. Do 1977 r. sól wydobywana była w Wapnie w słupie solnym podchodzącym prawie pod powierzchnię ziemi. W innych miejscach eksploatacja soli jest nieekonomiczna ze względu na znaczną głębokość jej zalegania . poniżej 2000 m . Na znacznie mniejszych głębokościach zalegają wapienie i margle jurajskie. Drugim obok soli wielkim bogactwem opisywanego obszaru jest węgiel brunatny. Duże złoża węgla brunatnego zalegają w okolicach Rogoź­na, Czarnkowa, Trzcianki. W początkach naszego wieku były one k. Krucza i Dzierżąźna Wielkiego eksploato­wane metodą górniczą. Obecnie z racji konkurencji bogat­szych i łatwiejszych w wydobyciu — metodą odkrywko­wą — złóż w innych regionach kraju, tutaj eksploatacji poniechano.