Rejony podtatrzańskie

Rejony podtatrzańskie

Z przeszłości. Człowiek zamieszkiwał rejony podtatrzańskie już w epoce kamiennej, o czym świadczą znaleziska archeologiczne. W Ganowcach, niedaleko Popradu, odkryto ślady człowieka neandertalskiego. Siady osiedli ludzkich znaleziono także w okolicach Spiskiej Białej, Kieżmarku, Wielkiej Łomnicy, Popradu, Wielkiego Sławkowa, Nowej Leśnej i w innych miejscowościach.
Od XI w. teren podtatrzański należał do państwa węgierskiego. W 1. 1241—42 najazdy tatarskie wyniszczyły i wyludniły tę krainę. Królowie węgierscy sprowadzili nowych kolonistów, którzy osiedlili się głównie na Spiszu. Osady podtatrzańskie powstały w 2 połowie XIII i na początku XIV w.
W XV w. zaczęli docierać w rejon tatrzański Wołosi, którzy znaleźli tu dobre warunki bytowania. Należy przypuszczać, że już w tym czasie ludzie odbywali wędrówki w góry, nie zachowały się jednak żadne o tych faktach dokumenty.
Ruchy polityczne w XV—XVII w. zakłóciły życie również pod Tatrami. Przez kraj przeciągały wojska husyckie, a późniejsze spory szlachty węgierskiej oraz religijne różnice poglądów spowodowały upadek gospodarczy i kulturalny miast podtatrzańskich.
W niespokojnych czasach na przełomie XVII i XVIII w. rozwinęło się zbójnictwo. Kotliny górskie stały się miejscem schronienia prześladowanych, których bieda zmusiła do kłusownictwa i zbójnictwa. Późniejsza stabilizacja życia politycznego nie dała zbyt wiele ludowi podtatrzańskiemu. Głód wypędzał kłusowników do lasu, pasterze wypalali nawet odległe i trudno dostępne zbocza górskie, w celu poszerzenia terenów wypasowych. Z biedy rodziły się nadzieje i marzenia, iż wewnątrz gór znajdują się skarby. Zaczęło się rozwijać — z góry skazane na niepowodzenie — gorączkowe poszukiwanie złota i skarbów.
Powstanie chłopskie w 1831 r. i rewolucyjne nastroje 1. 1848-49 nie znalazły żadnego oddźwięku wśród niemieckich mieszkańców Spiszą, z radością przyjęli je jednak słowaccy mieszkańcy górnego Liptowa.
Pańszczyzna została zniesiona, choć najbardziej urodzajna ziemia pozostała w rękach obszarników. Z uprawy marnej roli nie można było wyżywić wielodzietnych rodzin chłopskich, a trudności ze znalezieniem zatrudnienia były przyczyną emigracji za chlebem, przede wszystkim za ocean.
Warunki ludu tatrzańskiego nie uległy również poprawie po rozpadzie monarchii austro-węgierskiej i powstaniu samodzielnego państwa czechosłowackiego 28 października 1918 r. Chociaż powstanie samodzielnego państwa dwóch bratnich narodów — Czechów i Słowaków, miało wielkie znaczenie, republika burżuazyjna nie spełniła nadziei klasy robotniczej i postępowych sił. Wprawdzie wybudowano kilka nowych fabryk, ale nie rozwiązało to trudnej sytuacji i wiele osób nie otrzymało zatrudnienia. Liczni bezrobotni dalej szukali ratunku na emigracji — stałej lub sezonowej. Najcięższy był okres kryzysu gospodarczego w 1. 1929—32. Po dojściu Hitlera do władzy w Niemczech zaktywizowały się również krajowe siły klerykalno-faszystowskie. Hitlerowskie Niemcy oraz przedstawiciele Włoch, Wielkiej Brytanii i Francji podpisali 30 września 1938 r. układ monachijski, na mocy którego Niemcy zajęli część terytorium Czechosłowacji obszar Sudetów, a później całą Czechosłowację, chociaż Słowacja istniała oficjalnie jako samodzielne państwo. Odpowiedzią na ten fakt była aktywizacja sił ludowych na czele z Komunistyczną Partią Czechosłowacji, utworzoną w 1921 r., która wiodła wszystkie demokratyczne siły postępowe do walki z faszyzmem.
Słowackie Powstanie Narodowe wybuchło 29 sierpnia 1944 r. Do zbrojnej walki z hitlerowskim okupantem stanęła zarówno ludność tatrzańska jak i podtatrzańska. Jako jedni z pierwszych zgłosili swój udział w powstaniu mieszkańcy miast — Poprad i Svit.
Powstańcy nie zdołali stawić czoła jednostkom SS, które wspomagane samolotami, samochodami i czołgami posiadały znaczną przewagę militarną. Faszyści stopniowo opanowali pozycje bojowe, a powstańcy zmuszeni byli cofnąć się w góry.
Teren podtatrzański należał do strefy bojowej partyzantów z brygady „Za wolność Słowian”. Ich oddział „Wysokie Tatry” zdobył sobie specjalne uznanie za bojowość i odwagę. Walki trwały nie tylko w osadach podtatrzańskich, ale także w lasach zachodniej części Tatr. Stąd, aż do chwili wyzwolenia Tatr — 28 stycznia 1945 r. — oddziały partyzanckie organizowały napady, niszczyły komunikację kolejową i drogową, udaremniały dotarcie do celu nieprzyjacielskich transportów.
Ostra tatrzańska zima prześladowała powstańców, jednakże nie tracili oni bojowego ducha, trwając na posterunku aż do zwycięstwa. 2 lutego 1945 r. oddział partyzantów połączył się z głównym nurtem marszu jednostek radzieckich i czechosłowackich i przystąpił do nowych walk o wolność udręczonej ziemi.
Najnowsze dzieje. Lata od wyzwolenia Czechosłowacji przez Armię Radziecką są najbardziej dynamicznym okresem rozwoju w długich dziejach Tatr i ich okolicy. W pierwszych latach powojennych skromne środki nie pozwoliły na poważniejsze inwestycje. Od połowy lat pięćdziesiątych natomiast wprowadzono ich w Tatrach bardzo wiele. Wybudowano szereg obiektów dla potrzeb ruchu turystycznego, handlu i administracji, nowe osiedla mieszkaniowe, przede wszystkim w rejonie Starego Smokowca „Sibir”, „Pod Lesom”. Ostatnia generalna rozbudowa miejscowości tatrzańskich związana była z przygotowaniami do mistrzostw świata w klasycznych konkurencjach narciarskich FIS w 1970 r. W niewiarygodnie szybkim czasie wyrosło w Tatrach wiele nowych obiektów, np. ośrodek sportów zimowych w Dolinie Młynickiej przy Szczyrbskim Jeziorze; kilka hoteli, nowoczesna poczta i dworzec kolejowy w Szczyrbskim Jeziorze; kolejka zębata Tatranska Strba—Strbske ; druga linia kolejki linowej do Łomnickiego Stawu oraz urządzenia sportowo-rekreacyjne w wielu miejscowościach.
Rozbudowa miejscowości w Tatrach i ich okolicy trwa dalej. Z roku na rok przybywają nowe domy towarowe, świetnie wyposażone domy wczasowe itp., służące nie tylko miejscowej ludności lecz także turystom z kraju i z zagranicy. Tatry są dzisiaj najważniejszym rejonem rekreacyjnym Czechosłowacji, liczba turystów przekracza rocznie 3 miliony i wykazuje stałą tendencję zwyżkową.

Both comments and pings are currently closed.

Comments are closed.