Rezerwat florystyczny „Jezioro Czarne” Kliniak o pow. 9,28 ha,-Leśnictwo Przylą­dek, Nadleśnictwo Miłomłyn, gromada Ostróda, powiat ostródzki, województwo olsztyńskie. Rezerwat ten został utworzony w celu ochrony sta­nowiska poryblina jeziornego, a wraz z oim szeregu rzad­kich roślin, takich jak grążel drobny i mech wodny – Fontinalis microphyllus, ponadto dla zabezpieczenia typu limnologicznego jeziora jezioro dystrpficzne. Jezioro Czarne charakteryzuje bardzo ubogi skład gatunkowy i ilościowy makroflory. Zasadniczy zrąb gatunków two­rzących zbiorowiska roślinne stanowią: pałka szeroko-listna i wąskolistna, manna mielec, poryblin jeziorny, z mchów – Sphagnum subsecundum var. ruiescens. Jed­ne z wymienionych gatunków występują w strefie przy­brzeżnej, inne w głębinowej. Tworzą one określone zbio­rowiska roślinne, w których same pełnią rolę gatunków dominujących. Na obszarze Jeziora Czarnego wyróżnić można dwa zasadnicze typy zbiorowisk roślinnych: pas szuwarów oraz zbiorowisko mchów Sphagnum subsecun­dum var. ruiescens. Roślinność szuwarowa porasta strefę przybrzeżną jeziora. Wąski, bo niekiedy o szerokości za­ledwie kilku metrów pas szuwarów złożony jest głównie z pałki szerokolistnej i wąskolistnej oraz z manny wodnej. Gatunki te występują z reguły oddzielnie, tworząc prawie jednogatunkowe wyraźnie odgraniczone zbio­rowiska roślinne, różniące się między sobą tylko gatun­kami dominującymi. Małe zwarcie roślinności szuwaro­wej umożliwia wnikanie na jej teren szeregu gatunków, które normalnie występują poza pasem szuwarów. Do­tyczy to szczególnie grzybieni białych i grążeli żółtych. Cała powierzchnia dna jeziora porośnięta jest mchem torfowcem Sphagnum subsecundum var. rulescens. Gatu­nek ten występuje najliczniej na głębokości około 1,50 m, tworząc wyraźnie jednorodne zbiorowiska roślinne. Na obszarze jeziora poryblin jeziorny zajmuje stanowiska jedynie wzdłuż północnego brzegu. Spotykamy go na głębokości 1,2-2,2 m. Strefa występowania tego gatun­ku ma kształt wąskiego pasa o szerokości zaledwie 2-4 m, rozciągniętego na przestrzeni około 300 m. Rezerwat torfowiskowy „Łabędź” o pow. 10,61 ha, Leśnictwo Krotoszyny, Nadleśnictwo Łąkorz, gromada Krotoszyny, powiat nowomiejski, województwo olsztyńskie. Rezerwat ten został utworzony z uwagi na występują­ce tu zespoły torfowiskowe, powstałe w procesie zara­stania śródleśnych zbiorników wodnych. Motywem ochrony są ponadto na tym torfowisku rzadkie rośliny reliktowe i chronione. Na uwagę spośród nich zasługują liczne okazy rosiczki długolistnej. Rezerwat torfowiskowy „Żurawie Bagno” o pow. 5,56 ha, Leśnictwo Ostrówki, Nadleśnictwo Mścin, gromada Wielkie Bałówki, powiat nowomiejski, województwo olsztyńskie. Rezerwat utworzono w celu zachowania torfowiska przejściowego wraz z liczną grupą reliktów lodowco­wych oraz roślin chronionych. Na uwagę zasługują dość licznie występujące tu rosiczki: rosiczka okrąglolistna i rosiczka długolistna. Rezerwat torfowiskowy „Kociołek” o pow. 7,44 ha, Leśnictwo Krotoszyn, Nadleśnictwo Łąkorz, gromada Krotoszyny, powiat nowomiejski, województwo olsztyńskie. Rezerwat utworzono celem zachowania torfowiska wy­sokiego. Obszar rezerwatu jest porośnięty karłowatą sos­ną pospolitą. W runie spotykamy mchy torfowe tworzą­ce zespół Rhynchosporetum Albae. Spośród roślin kwia­towych spotykamy tu: rosiczkę okrągłolistną, przygiełkę białą, bagnicę torfową, turzycę bagienną, turzycę dziób-kowatą, modrzewnicę zwyczajną, żurawinę błotną i inne. Wymienione ostatnio trzy obiekty torfowiskowe zasłu­gują na szczególną uwagę również z punktu widzenia dy­daktycznego, gdyż tego typu torfowiska już dawno zo­stały wyeksploatowane lub zamienione na użytki zielone w tej części Pojezierza Mazurskiego. Rezerwat torfowiskowy „Zielony M e c h a c z” o pow. 94,30 ha, Leśnictwo Sambród, Nadleśnictwo Dobrocin, gromada Małdyty, powiat morąski, województwo olsztyńskie. Rezerwat utworzono w celu zachowania stanowiska maliny moroszki, należącej do ginących składników na­szej flory krajowej, a wraz z nią dobrze zachowanego torfowiska wysokiego. Na obszarze rezerwatu malina moroszka występuje bardzo licznie, porastając prawie ca­łą powierzchnię tego obiektu. Rośnie ona w południowej części rozległego torfowiska, którego północna część granicząca od południa ze stanowiskiem maliny morosz­ki jest od dawna eksploatowana w celu pozyskania ściółki torfowej. Brzeżne, bardziej osuszone partie tor­fowiska mają charakter boru bagiennego. Jego skład florystyczny obejmuje następujące gatunki roślin: sosna pospolita, bagno zwyczajne, borówka czarna, modrzew-nica zwyczajna, wrzos zwyczajny, żurawina błotna, bażyna czarna, mącznica lekarska, malina moroszka, wełnianka pochwowata, rosiczka okrągłolistna, z mchów. Rezerwat faunistyczny „Gaudy” o pow. 318,78 ha, Leśnictwo Fabianki, Nadleśnictwo Jeziorno i Leśnictwo Kamieniec, Nadleśnictwo Stary-Dzierzgoń, gromada Rożnowo, powiat iławski, województwo olsztyń­skie. Rezerwat utworzono w celu ochrony miejsc lęgowych ptactwa wodnego i błotnego oraz dla zachowania zespo­łów roślinności torfowiskowej. Obejmuje on jezioro o pow. 70 ha, las 7,26 ha oraz 241,52 ha zatorfowień. Jezioro Gaudy jest typowym zbiornikiem morenowym, rozciągającym się między trzecią a czwartą linią postoju lodowca, a mianowicie Lobu Dzierzgońskiego. Zajmuje ono środkową część wielkiego wytopiska lodowcowego, sięgającego dość wąską rynną prawie od jeziora Płas­kiego na wschodzie i przedłużającego się na zachód do­liną rzeki Liwy, która wypływa z jeziora Gaudy. Północ­ne brzegi jeziora otoczone są sandrem, dochodzącym do poziomu 100 m, zaś brzeg południowy graniczy z moreną denną. Jezioro to jest płytkim zbiornikiem wodnym o płaskim, mulistym dnie. Najgłębsze miejsca jeziora nie przekraczają 3,5 m, a średnia jego głębokość wynosi 2 m. Jezioro otoczone jest wokół niskim, jednostajnym brzegiem, porośniętym roślinnością torfowiskową. Na całym obszarze jeziora obok ramienic występuje rogatek sztyw­ny, moczarka kanadyjska i rzęsa trójrowkowa. Poza tym wody jeziora Gaudy zawierają bogaty fitoplankton. Jak wynika z podanego opisu roślinności wodnej, jezioro Gaudy ma charakter eutroficzny i należy do zbiorników podlegających silnym procesom zarastania. Rozległe te­reny zatorfowień, wchodzące w skład rezerwatu, poroś­nięte są zbiorowiskami roślinnymi, należącymi do grupy torfowisk niskich. Wyróżnia się tu następujące trzy typy torfowisk: Torfowiska niskie porośnięte szuwarem. Obejmują one torfowisko trzcinowe oraz turzycowo-szuwarowe, mające charakter trzęsawisk. Spośród szeregu gatunków tu rosnących najważniejsze znaczenie ma trzcina pospo­lita, pałka szerokolistna oraz manna mielec. Skład flory-styczny torfowisk turzycowo-szuwarowych bardzo silnie przypomina omówione poprzednio torfowiska trzcinowe, z którymi łączą się one szeregiem form przejściowych, o niezdecydowanym charakterze. W składzie gatunko­wym zbiorowisk turzycowo-szuwarowych na pierwsze miejsce wysuwają się gatunki rodzaju turzyc, w szczegól­ności turzyca zaostrzona, turzyca błotna i inne. Z wierzb pojawia się tu wierzba szara. Torfowiska niskie porośnięte łozą. Ten typ zbio­rowiska wykazuje cechy gęstych zarośli, pozbawionych całkowicie warstwy drzew. Dominującym składnikiem jest tu wierzba szara. W składzie florystycznym roślin­ności zielnej charakterystyczne jest występowanie ga­tunków szuwarowych, w szczególności trzciny pospoli­tej. Duże znaczenie mają także kępy turzycy, zwłaszcza turzycy prosowej, na których osadza się bardzo chętnie wierzba szara. Poza tym należy wymienić: turzycę błot­ną, turzycę ciborowatą, szalej jadowity, narecznicę błot­ną, wierzbownicę błotną, przytulię błotną, kosaciec żół­ty, trzciną pospolitą, jaskier wielki, wierzbą uszatą, wierzbę szarą, marka szerokolistnego. Torfowiska niskie porośnięte olszą czarną olesy. Skupienie olszy czarnej ciągnie się szerokim zwartym pasem wzdłuż linii brzegowej rezerwatu. Szczególnie bo­gate i typowo wykształcone olszyny spotyka się w części wschodniej, gdzie zajmują znaczne obszary. Olesy te charakteryzują się wielopiętrową strukturą drzew oraz bujnie rozwiniętą warstwą roślinności zielnej. Dominu­jącym składnikiem drzewostanu jest olsza czarna, obok której spotyka się brzozę omszoną. W podszyciu wystę­puje wierzba szara i kruszyna pospolita. Spośród roślin­ności zielnej spotykamy tu: przytulię błotną, krwawni­cę pospolitą, tarczycę pospolitą, psiankę słodkogórz, czyściec błotny i inne. Z mchów: Fegatella canina, Mnium undulatum, M. punctatum i inne. Te bogate zbiorowiska z różnorodną roślinnością wod­ną i błotną, są wymarzonym biotopem dla licznie gnież­dżących się tu gatunków ptaków. W rezerwacie oraz przylegających do niego lasach wyróżniono 120 gatun­ków gnieżdżących się ptaków. Spośród nich na szczegól­ną uwagę zasługuje łabędź niemy, żuraw, bączek, a z dra­pieżników: rybołów, orzeł bielik, orlik grubodzioby, orlik syn. – orzeł krzykliwy, sokół wędrowny i inne. Z ga­dów w rezerwacie żyje wąż zaskroniec. Rezerwat ten jest chętnie zwiedzany nie tylko przez ornitologów, lecz również i przez turystów, na których wydobywający się z pobliskich trzcin doniosły i wspaniały głos trzciniaka oraz tajemnicze dźwięki wydawane przez bąka wywiera­ją niezatarte wrażenie.