Lasy odgrywają na Sądecczyźnie ogromną rolę tak pod względem przyrodniczym, jak i gospodarczym. Stanowią przy tym doskonały przykład występowania roślin w skupieniach, czyli zbiorowiskach. Wchodzące w skład lasów rozmaite organizmy roślinne i zwierzęce rozmieszczone są w pewnym łatwo dostrzegalnym porządku prze­strzennym. Wytwarzają się między nimi powiązania pokarmowe, a szereg zjawisk odznacza się wyraźną sezonowością. Układ taki zwany jest biocenozą leśną, która wraz ze swym nieożywio­nym środowiskiem gleby, wody, podłoże tworzy leśny ekosy­stem. Najbardziej rzuca się w oczy układ przestrzenny. Wchodząc do lasu, widzimy wyraźnie jego budowę warstwową. Najniższą war­stwę runa tworzą mszaki i rośliny zielne, krzewy zajmują warstwę podszytu, a drzewa stanowią warstwę zwaną warstwą koron. Warstwowość zaznacza się także w strefie korzeni, które u różnych gatunków dochodzą do różnych głębokości. Każda warstwa w ra­mach zbiorowiska roślinnego, czyli fitocenozy, przedstawia pewną odrębną całość, odznaczającą się swoistymi warunkami eko­logicznymi. Za zróżnicowaniem roślinności idzie zróżnicowanie świata zwierzęcego. Jedne gatunki, np. drobne gryzonie, penetrują najniższą warstwę i tu zdobywają pożywienie, inne – jak ptaki – naj­chętniej zamieszkują warstwę podszytu i koron, tam bowiem znaj­dują najwięcej pożywienia i najbezpieczniejsze warunki gniazdo­wania. Porządek czasowy objawia się w biocenozie kolejnością roz­wijania się, kwitnienia i owocowania poszczególnych gatunków lub ich grup. Sezonowe następstwo gatunków jest szczególnie dobrze widoczne w runie i nosi nazwę obrazów sezonowych, czyli aspektów. W oczy rzucają się przede wszystkim aspekty związane z ma­sowym kwitnieniem lub owocowaniem roślin, a także z rytmiką sezonową niektórych zwierząt, zwłaszcza ptaków. Z porządkiem tro­ficznym wiąże się uszeregowanie wszystkich organizmów w tzw. poziomy troficzne. Każdy poziom obejmuje te gatunki, które odżywiają się jednakowym rodzajem pokarmu. Szczególna rola w ekosystemie przypada zawsze roślinom: one są podstawą bytu zwierząt roślinożernych, które stają się później pokarmem zwierząt mięsożernych. Brak miejsca nie pozwala nam na szczegółowe omawianie tych zagadnień, szczególnie interesujących z ekologicznego punktu wi­dzenia. Należy jednak podkreślić, że ekosystemy leśne należą do naj­lepiej uorganizowanych ekosystemów biosfery. Cechuje je swoisty fitoklimat, co objawia się małymi wahaniami temperatury zarówno w aspekcie dobowym, jak i rocznym, niewielkimi wahaniami wil­gotności i transpiracji. Ekosystemy leśne na górskich obszarach Sądecczyzny spełniają bardzo ważną rolę z gospodarczego punktu widzenia, znakomicie regulując gospodarkę wodną. W czasie dużych opadów deszczu oraz na wiosnę, w okresie topnienia śniegów, magazynują nadwyżki wody, osłabiając przez to gwałtowność spływu i erozję gleb. Na Ziemi Sądeckiej lasy zajmują ok. 40% powierzchni, nie są jednak rozmieszczone równomiernie. Najliczniej występują w części południowej, na terenie Beskidu Sądeckiego, w Górach Grybowskich i grupie Zimnego, najmniej licznie w niższej części północnej. Rozległość terenu i jego zróżnicowanie pod względem wysokości sprawiają, że wykształca się tutaj kilka różnych zbiorowisk leśnych. Znaczenie poszczególnych gatunków drzew w budowie zbiorowisk nie jest jednakowe i o charakterze zbiorowiska decyduje zazwyczaj jeden, dwa lub najwyżej trzy gatunki.Głównymi zbiorowiskami leśnymi części północnej są miesza­ne bory, dębowo-sosnowe, występujące przeważnie na grzbie­tach wzniesień, oraz grądy, tj. wielogatunkowe lasy dębowo–grabowe z domieszką lipy, jaworu, a niekiedy także paklonu i brekini, zachowane najczęściej na stokach trudno dostępnych dla upra­wy rolnej. W runie borów mieszanych rosną liczne gatunki mchów, borówka czarna, borówka brusznica, jastrzębiec sabaudzki i inne rośliny o sto­sunkowo małych wymaganiach edaficznych. Zdecydowanie odmienne runo występuje w grądach. Najpospo­litszymi roślinami są w nich zawilec gajowy, kopytnik pospolity, gajowiec żółty, miodunka ćma, kokoryczka wielkokwiatowa, kon­walijka dwulistna. W grądach koło Leluchowa masowo pojawia się wczesną wiosną niebiesko kwitnąca przylaszczka pospolita. Na ca­łym obszarze przeważają tzw. grądy wysokie, rozwijające się na glebach suchych. Poznać je można po masowym występowa­niu kosmatki gajowej. Na siedliskach żyznych i wilgotnych wystę­pują tzw. grądy niskie, które charakteryzuje znacznie bo­gatszy zestaw gatunków. Interesująca jest biologia rozmnażania ważniejszych roślin gra­dowych. Żołędzie długowiecznego dębu są chętnie zjadane przez dziki i przy okazji nie tylko przenoszone, ale zagrzebywane w ziemi. Do rozsiewania dzikiego bzu koralowego i czarnego przyczyniają się ptaki. Pozostałe gatunki liściaste mają owoce przystosowane do rozsiewania przez wiatr. Służą im do tego celu tzw. skrzydlaki. U gra­bu jest to trójklapowe skrzydełko zrośnięte z orzeszkiem, u lipy -suchy listek przyrośnięty do szypułki owocowej, u klonu zwyczaj­nego i jawora – cienka, ale mocna błonka przyrośnięta z dwóch stron do niełupki. Niewielka liczba roślin ąnemochorycznych, tj. o na­sionach przystosowanych do rozsiewania za pomocą wiatru, wystę­puje także w runie. Bardziej interesującą grupę tworzą jednak gatunki roznoszone przez zwierzęta. Należą do nich żankiel zwyczajny i przy­tulią czepna, których owoce, opatrzone haczykowatymi wyrostka­mi, łatwo czepiają się sierści zwierząt. Najwięcej jednak jest tutaj roślin myrmekochorycznych, tj. rozsiewanych przez mrówki. Kosmatka gajowa, fiołki, pierwiosnka wyniosła, kokorycz pusta, pszeniec gajowy i in. wytwarzają nasiona opatrzone ciałkami zwanymi elajosomami, bogatymi w tłuszcz i białko, które chętnie zjadane są przez mrówki. Nasiona te w czasie transportu do mrowisk bywają gubione i dzięki temu rozsiewane. Zbiorowiska gradowe sięgają 500-600 m n.p.m. i wciskają się wzdłuż dolin rzecznych daleko w głąb Beskidów – w dolinie Dunaj­ca aż po Pieniny, a w dolinie Popradu po Leluchów, położony przy granicy państwa z Czechosłowacją. Najbardziej godne uwagi grądy występują obecnie na stokach Białowodzkiej Góry, w Obrożyskach oraz koło wsi Przyszowa i Siekierczyna na przełęczy między Łyżką i Pępówką. Resztkami dawnych lasów dębowo-grabowych są naj­prawdopodobniej wspaniałe skupienia sędziwych dębów w okolicy Witowie Dolnych i Rożnowa.