Dotychczas zostały opisane zbiorowiska roślinne po­krywające bezdrzewne tereny. Z kolei przejdziemy do opisu lasów, które na tutejszych obszarach zachowały się jeszcze w dużych łącznych kompleksach, kryjąc w so­bie ciekawe zbiorowiska roślin i bogaty świat zwie­rzęcy. Lasy stanowiły pierwotną szatę roślinną Pojezierza Mazurskiego. W początkach XIII w. lasy pokrywały tu jeszcze około 80% powierzchni. Składem gatunkowym daleko odbiegały one od lasów współczesnych. Na żyz­nych glebach morenowych rosły przeważnie lasy mie­szane, złożone głównie z dębu szypułkowego, graba pos­politego, lipy drobnolistnej i wiązu pospolitego. Poza tym na siedliskach mokrych występowała olsza czarna z jesionem wyniosłym, zaś na glebach lżejszych i san­drach dominowała sosna, jednakże z większą niż obecnie domieszką gatunków liściastych. W pow. nidzickim na wyrównanych sandrach uroczyska Uścianek jeszcze obecnie można ujrzeć drzewostany zbliżone składem do lasów pierwotnych. Na powierzchni 11 ha rosną tam sę­dziwe dęby i sosny z gęstym podszyciem leszczyny. Za­chowanie tych pomnikowych drzew wydaje się koniecz­ne z punktu widzenia ochrony przyrody. W wyniku postępujących po sobie okresów kolonizacyjnych znikły niemal całkowicie dawne puszcze mazur­skie. Najpierw kolonizacją zostały objęte tereny o gle­bach żyznych, będące główną domeną kultury rolniczej. Na tych terenach rozwinęła się ona najwcześniej, redu­kując powierzchnię leśną do minimum. W 1926 r. wg Mielerta lasy na Pojezierzu Mazurskim stanowiły za­ledwie 17,9% ogólnej powierzchni. Mimo tak poważnej redukcji powierzchni lasów zachowały się na Pojezierzu Mazurskim większe kompleksy leśne, jak Puszcza Romincka, Puszcza Borecka, Puszcza Piska i Puszcza Augu­stowska. Mniejsze lasy o zwartych powierzchniach za­chowały się w środkowej części Pojezierza Mazurskie­go, w pow. nidzickim, ostródzkim, olsztyńskim i w okoli­cy Górowa Iławeckiego, w południowo-zachodniej częś­ci w pow. toruńskim, brodnickim, dobrzyńskim, rypiń­skim i lipnowskim, a na północy w kwidzyńskim, elblą­skim i sztumskim. Mówiąc o puszczach należy podkreś­lić, że obecnie nie mamy puszcz zupełnie dzikich, zbliżo­nych do pierwotnych, jednakże duże obszary leśne, bę­dące resztkami dawnych puszcz, zachowały się, dlatego warto podać ich przybliżoną charakterystykę. Należąca do Polski część rozległej Puszczy Rominckiej zajmuje powierzchnię około 9500 ha. Drze­wostany są tu przeważnie wielogatunkowe, składające się ze świerka, dębu bezszypułkowego, graba zwyczaj­nego, jesionu wyniosłego i klonu zwyczajnego. Spotyka się również drzewostany dębowo-lipawo-grabowe, z do­mieszką klonu zwyczajnego, jesionu wyniosłego, brzozy brodawkowatej i omszonej. Tylko w zachodniej części puszczy na piaszczystych sandrach spotykamy drzewo­stany sosnowe. Osobliwością puszczy jest rosnący tam szczwoligorz pochwiasty i turzyca patagońska. Puszcza Borecka pokrywa powierzchnię około 20 300 ha. Są to lasy przeważnie wielogatunkowe, z udzia­łem świerka, dębu szypułkowego, graba, olszy czarnej z domieszką lipy drobnolistnej i klonu zwyczajnego. Położone są na licznych pagórkach morenowych, docho­dzących do wysokości 205 m. Wśród puszczy spotyka się wiele malowniczych jezior. Z osobliwości należy wymie­nić rosnące tam stare cisy. Puszcza Piska obejmuje duży kompleks leśny powierzchni około 100 000 ha. Przeważnie rosną tam jednolite bory sosnowe z domieszką świerka i drzew liściastych. Najbogatsze partie puszczy stanowią lasy świerkowo-sosnowe i sosnowo-świerkowe. Obok sosny świerka spotykamy tu dąb szypułkowy, grab, lipę drobnolistną, klon zwyczajny, brzozę brodawkowatą i omszo­ną, olszę czarną i szarą oraz jesion wyniosły. W puszczy jest wiele pięknych jezior rynnowych, połączonych ma­lowniczymi strugami i rzeką Krutynią. Puszcza Augustowska zajmuje powierzchnię około 100 000 ha i ciągnie się od jeziora Wigry aż po Biebrzę. W północnej części puszczy rosną przeważnie lasy świerkowe, wymagające większej wilgotności, w po­zostałych dominuje sosna. Te typy drzewostanów są cha­rakterystycznymi i podstawowymi elementami tamtej­szych, siedlisk leśnych. Piękno Puszczy Augustowskiej wzbogacają liczne jezidra połączone kanałami i struga­mi. Do najpiękniejszych z nich możemy zaliczyć Jeziora Augustowskie z Wigrami na czele. Przez puszczę prze­pływa rzeka Czarna Hańcza. Rolnictwo wycisnęło swe piętno na dzisiejszym kraj­obrazie Pojezierza Mazurskiego, jest on jednak urozmai­cony bogatą rzeźbą i mnóstwem jezior. Lasy iglaste i liś­ciaste pokrywają jeszcze znaczne tereny, dodając temu regionowi szczególnego uroku. W składzie gatunkowym lasów Pojezierza Mazurskiego wydzielić można ze sta­nowiska fitogeograiii leśnej trzy grupy. Do pierwszej na­leżą gatunki najliczniej reprezentowane w Europie za­chodniej i w zachodniej części Europy środkowej, których zasięg północny lub wschodni kończy się na wschodnich i północno-wschodnich obszarach Pojezierza Mazurskie­go. Różna wrażliwość klimatyczna drzew jest przyczyną występowania na tutejszym terenie naturalnego zasięgu niektórych gatunków drzew, którymi są: buk, cis, dąb bezszypułkowy i świerk. Warto zatrzymać się przy kilku z nich. Cis jest to drzewo klimatu morskiego, osiągające w Polsce wschodnią granicę zasięgu. Występuje tu w roz­proszeniu wzdłuż wschodniej granicy Pojezierza Mazur­skiego ku Białowieży. Obecnie jako rzadkość podlega ochronie. Skupienia cisa i najpiękniejsze jego okazy wy­stępują w nadleśnictwach Puszczy Boreckiej, w lasach nadleśnictw Wipsowo, Łańsk, Purda Leśna w Leśnictwie Leszno, Szymbark, Zimna Woda, w Górach Szeskich oraz w lasach Puszczy Augustowskiej. Buk. Jego wschodni zasięg występowania kończy się na linii przebiegającej między Lidzbarkiem a Bartoszyca­mi na południowy wschód w kierunku Reszla, skąd skrę­ca do Biskupca, omijając na północy Olsztyn, skręca do pow. ostródzkiego i na południowy zachód, na najwyższą wyniosłość Pojezierza Mazurskiego Wysoka Wieś, 312 m n.p.m.. Największe zespoły bukowe znajdują się w pow. ostródzkim w gromadach Dylewo i Klonowo, w Bukwałdzie w pow. olsztyńskim, a także w pow. reszelskim i morąskim. Na wschodzie województwa olsztyńskiego, gdzie buk znajduje się już poza swoim zasięgiem, występuje jedynie w rozproszeniu, między innymi w Puszczy Pis­kiej, Boreckiej, a częściowo nawet w Rominckiej.Jawor. Północno-wschodnia granica jego zasięgu jest mniej więcej taka sama jak buka. Jest on drzewem rzadkim. Większe skupienia znajdują się w lasach klo-nowskich i dylewskich w pow. ostródzkim, w Nadleś­nictwie Sadłowo w pow. reszelskim, mniej licznie wystę­puje w pow. morąskim. Dąb bezszypułkowy jest mało rozprzestrzenio­ny w południowych i środkowych okolicach Pojezierza. Jego wschodni zasięg przebiega mniej więcej wzdłuż linii Węgorzewo-Ełk.Odmienną grupę reprezentują gatunki odznaczające się szerszym zasięgiem geograficznym niż poprzednio omó­wione. Tylko nieliczne z nich osiągają tu granicę zasię­gu; grupę tę reprezentuje głównie 11 gatunków: Grab znajduje się na całym terenie. Północno–wschodnia granica jego zasięgu przebiega od Kłajpedy w kierunku południowym do Puszczy Rominckiej, skąd skręca raptownie na wschód. Dzięki wielkiej zdolności przystosowania się do gleb tutejszych, grab wykazuje pierwszorzędne cechy rozwojowe i przyrostowe. Sosna jest drzewem pospolicie rosnącym i zajmuje większość tutejszych obszarów leśnych. Zdaniem H. Grossa 1932 na tutejszym terenie występują dwie jej rasy. Jedna, o pokroju korony stożkowatym, praw­dopodobnie rozprzestrzenia się od wschodu, druga zaś, o pokroju okrągłym – z południa i zachodu.