Rezerwat florystyczny „Jezioro Lisunie” o pow. 15,78 ha, Leśnictwo Lisunie, Nadleśnictwo Strzałowe-, gromada Baranowo, powiat mrągowski, województwo olsztyńskie. Rezerwat został utworzony w celu zachowania sta­nowiska kłóci wiechowatej oraz innych rzadkich roślin, jak jezierza giętka, przesiąkra okółkowa, grzybienie północne. Omawiane jezioro jest położone na brzegu du­żej polany śródleśnej, w pagórkowatym terenie. Podlega ono silnemu zarastaniu, szczególnie na krańcu południo­wo-wschodnim i północnym. Na dnie tworzy się duża warstwa gytii, czyli galaretowatej masy powstałej na dnie zbiorników wodnych z obumarłych organizmów roś­linnych i zwierzęcych. Największą osobliwością rezer­watu jest kłoć wiechowata, mająca w tym jeziorze naj­dalej ku północo-wschodowi wysunięte oderwane stano­wisko. Rośnie ona na zachodnim i wschodnim brzegu, przy czym w części południowo-wschodniej tworzy jed­nolity pas, dochodzący do 15 m szerokości i wchodzący bezpośrednio w wody jeziora. Wszędzie widać dużą ży­wotność tej rośliny. W okresie jesiennym zaznacza się to szczególnie wyraźnie w dobrze rozwiniętych owocostanach. W pasie przybrzeżnym, gdzie kłoć wiechowata występuje najliczniej, rosną razem z nią: turzyca nitko­wata, turzyca gwiazdkowata, trzcina pospolita, przytulią błotna, karbieniec pospolity, tarczyca pospolita, wełnian­ka wąskolistna, Od brzegu wkraczają w ten pas szuwa­rów liczne drzewa i krzewy: olsza czarna i wierzba uszata. Zjawiają się również pojedyncze siewki sosny i świer­ka. Sadowią się one na kożuchu złożonym z torfow­ców – głównie Sphagnum Warnsdorfii. W kożuch torfowcowy wtrącone są liczne inne mchy i wątrobowce. W wodzie bliżej brzegu występują przesiąkra okółkowa-ta, jezierza giętka oraz grzybienie północne. Do rezer­watu włączono partie lasu okalającego rezerwat od za­chodu. Jest to stary las sosnowo-świerkowy, porastają­cy zatorfione części jeziora. Sosny i świerki o pełnych i dobrze oczyszczonych pniach sięgają do 32 m wysokoś­ci. Na skarpach otaczających rezerwat spotyka się stare, przeszło 200-letnie graby. W podszyciu jest sporo lesz­czyny, zaś w partiach lasu przylegającego do zarośnię­tego brzegu jeziora rośnie licznie wawrzynek wilczełyko. Runo tworzy przeważnie widłak jałowcowaty. Poza tym z roślin kwiatowych spotykamy tu: szczawik zajęczy, marzankę wonną, sałatnik leśny, borówkę czarną, mali­nę kamionkę, kosmatkę owłosioną, żankiel zwyczajny, przylaszczkę pospolitą.R e z e r w a t torfowiskowy „G ą z w a” o pow. 113,46 ha, Leśnictwo Gązwa, Nadleśnictwo Mrą­gowo, gromada Mrągowo, powiat mrągowski, wojewódz­two olsztyńskie. Rezerwat utworzono w celu zachowania rzadko spoty­kanego na Pojezierzu torfowiska wysokiego typu kon­tynentalnego. Jest ono interesujące nie tylko jako typ torfowiska, lecz równocześnie stanowić może ciekawy obiekt badań w zakresie genezy i dynamiki zespołów wysokotorfowiskowych Pojezierza Mazurskiego. Cała powierzchnia torfowiska porośnięta jest mniej lub bar­dziej zwarcie sosną – Pinus silvestris Ir. turlosa. Sosna ta występuje w formie karłowatej, osiągając w niektó­rych partiach zaledwie 2-3 m wysokości. Ma ona zaha­mowany wzrost wierzchołkowy i skrócone igły. Starsze okazy sosny w partiach brzeżnych należą do Pinus sil-vestris f. rełlexa i owocują dosyć obficie. Powierzchnia torfowiska jest przeważnie jednolita. Składniki kęp, jak bagno zwyczajne, bażyna czarna, wrzos zwyczajny, modrzewnica zwyczajna, żurawina błotna, wełnianka po­chwowata, z mchów – są mniej więcej równomiernie rozproszone na całej powierzchni torfowi­ska. Tylko gdzieniegdzie formują one wielkie kępy do 30 cm wysokości. W kępach tych na ogół nie występuje mech Polytrichum strictum, stwierdzany tylko w partiach brzeżnych, natomiast dominują tu Sphagnum subatlanti-cum i Sph. rubellum, które na torfowiskach wysokich są jednym z elementów tworzących zbocza kęp i najchęt­niej rosną przy dużym lub średnim nawodnieniu podłoża. Z wątrobowców występuje na tym torfowisku dosyć licznie Leptoscyphus anomalus. W partiach brzeżnych torfowiska, bardziej odwodnionych, gdzie sosna jest wyższa, pojawiają się porosty z chrobotkiem renifero­wym na czele. Na specjalne podkreślenie zasługuje bar­dzo liczne występowanie na torfowisku bażyny czarnej i najobfitsze ze znanych stanowisko mchu Dicranum Bergeri, którego murawki dochodzą tu do wysokości około 10 om i kształtują zwarte, okazałe, lecz rozpłasz­czone kępy. Ten relikt lodowcowy zajmuje na Pojezie­rzu Mazurskim jedynie rozproszone stanowiska. W oma­wianym kompleksie torfowiskowym występują fragmen­ty o glebie mineralnej, porośnięte śtarodrzewiem świer­kowym. W runie tych drzewostanów rosną między inny­mi gruszyczka zielonawa, widłak jałowcowy, szczawik zajęczy, a z mchówRezerwat faunistyczny „Jezioro Łabędzie Łuknajno” o pow. 623 ha, Leśnictwo Łukniane, Nadleśnictwo Mikołajki, gromada Mikołajki, powiat mrągowski, województwo olsztyńskie. Rezerwat został utworzony dla ochrony gnieżdżącego się tam łabędzia niemego. Stan łabędzi każdego roku wy­nosi 1200-1300 sztuk. W niektórych latach ich liczba wzrasta nawet do koło 2000 sztuk. Przez ornitologów re­zerwat ten jest uznany za jeden z największych w Euro­pie Środkowej pod względem liczby gnieżdżących się tam łabędzi. W skład rezerwatu poza jeziorem wchodzą przybrzeżne nieużytki i bagna, tworzące zbiorowiska turzycowomszyste. Brzegi jeziora są porośnięte zbiorowis­kami oczeretu jeziornego, trzciny pospolitej i pałki sze­roko- i wąskolistnej. Jezioro Łuknajno stanowi typ zbior­nika stawowego o przeciętnej głębokości 1,5 m. Dno jeziora zarośnięte jest łąkami ramienic i rdestnic. Zespo­ły te zajmują duże obszary, wypełniając wody aż do po­wierzchni. Wymienione warunki są istotne dla utrzyma­nia łabędzi pobierających pokarm roślinny i żerujących na takich głębokościach, które pozwalają dosięgnąć roś­lin przy pełnym zanurzeniu szyi. Analiza odchodów ła­będzi wskazuje, że żywią się one głównie ramienicą. Łabędzie gnieżdżą się w północnej i południowo-zachodniej części jeziora, jednak tereny ich żerowania obejmu­ją całe jezioro. Przeprowadzone badania limnologiczne wykazały, że jezioro odznacza się dużą produkcyjnością biologiczną, stąd obfitość w nim ryb. Poza łabędziami, będącymi głównymi mieszkańcami jeziora, spotyka się tam przeróżne ptaki lęgowe i przelotne, a wśród nich tak ciekawe gatunki, jak błotniak popielaty, bączek, kureczka zielonka, żuraw, bąk, a z przelotnych – kaczka hełmiasta, kaczka rożenie, kaczka świstun, kaczka płaskonos i inne. Poza tym jezioro Łuknajno jest miejscem tarliskowym ryb dla jezior sąsiednich. Potwierdzają to badania obfitości i składu gatunkowego narybku w po­równaniu do składu ichtiofauny autochtonicznej oraz stwierdzone na kanale wędrówki rozrodcze i analiza tem­pa wzrostu ryb starszych. W związku z tym ochronę rezerwatową rozciągnięto na kanał łączący rezerwat z jeziorem Śniardwy oraz na przyległy odcinek tego je­ziora o długości 300 m, celem stworzenia warunków umożliwiających dotarcie bez przeszkód wędrującym na tarlisko rybom.