Województwo pilskie jest położone na styku dwóch krain geograficznych: Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej i Po­morza. Granica tych krain przebiega na Noteci płynącej na tym odcinku równoleżnikowo Pradoliną Toruńsko–Eberswaldzką. Szerokość Pradoliny jest bardzo zróżnico­wana i wynosi od 10 km koło Krzyża do zaledwie 2 km między Dziembówkiem a Chrustowem k. Ujścia . Różne też są jej krawędzie — od bardzo stromych, wysokich, wręcz urwistych koło Miasteczka Krajeńskiego, Morzewa, Ujścia, Czarnkowa po płaskie, niezbyt wyniesione pagór­ki koło Szamocina, Wielenia, Krzyża. Większe urozmaice­nie form występuje na krawędzi południowej, choć i pół­nocna posiada duże różnice poziomów i stromizmy. Za­chodnia część Pradoliny stanowi Kotlinę Gorzowską, ku wschodowi Pradoliną podzielona jest na mikroregiony: odcinek czarnkowski, jedyny na całym przebiegu orien­towany południowo, Kotlinę Ujską oraz odcinek wyrzy­ski. Wschodnią część Pradoliny — już poza woj. pilskim — stanowi Kotlina Toruńska. Pradoliną wyróżnia się swoistą odrębnością krajobrazo­wą. Pozornie jednostajna i płaska, pokryta jednak kobier­cem łąk, poprzecinana kanałami i starorzeczami, obramo­wana wysokimi wzgórzami krawędzi stanowi teren o nie­przeciętnych walorach krajobrazowych. Między Szamocinem a Roskiem k. Czarnkowa od połud­nia z Pradoliną graniczy Wysoczyzną Chodzieska. Wynie­siona ok. 100—150 m n.p.m. tj. ok. 50—100 m ponad po­ziom doliny nie posiada równego oblicza. Morena denna, pasma moren czołowych k. Chodzieży i Czarnkowa, pola zandrowe — to podstawowe cechy krajobrazu Wysoczyz­ny Chodzieskiej. Na jej obszarze położony jest Gontyniec 191,5 m n.p.m. oraz Pagórki Czarnkowskie, z kulminacją koło Dębego 125 m n.p.m. . Na południe od Wysoczyzny Chodzieskiej rozciąga się wydmowy obszar Międzyrzecza Warciańsko-Noteckiego, wchodzącego w skład Kotliny Gorzowskiej. Na tym obszarze położone są południowe rubieże woje­wództwa okolice Wronek, Ludom, Parkowa . Za północną krawędzią Pradoliny rozpoczyna się Poje­zierze Pomorskie. Obszar na wschód od Gwdy to Wyso­czyzną Krajeńska. Część zachodnia — pomiędzy Gwdą a Drawą — stanowi Pojezierze Wałeckie. Wyniesienie terenu ponad poziom morza jest bardzo zróżnicowane. Kulminacje wzgórz mo­renowych przekraczają 200 m n.p.m., najniżej położone punkty w dolinach Gwdy i Drawy leżą na wysokości ok. 50 m n.p.m. Najwyższymi „szczytami” są: Góra Dąbrowa k. Skrzatusza — 207 m n.p.m., Skotna Góra na wschód od Okonka — 205 m n.p.m. Najwyższym wzniesieniem woj. pilskiego jest Brzuchowa Góra k. Lędyczka — 208 m n.p.m., położona na południowym skraju Wysoczyz­ny Krajeńskiej. Rzeźba terenu woj. pilskiego, podobnie jak całego Pomo­rza i Wielkopolski jest dziełem lodowca skandynawskiego. Pasma moreny czołowej znajdują się m.in. koło Chodzie­ży, Czarnkowa, Piły, Człopy, Tuczna, Mirosławca, Okon­ka. Moreną czołową są także tzw. Wzgórza Morzewskie i Góry Rzadkowskie. Falisty krajobraz moreny dennej spotkać można w rejo­nie Margonina, Połajewa, Trzcianki, Człopy, Wałcza, Ja­strowia, Złotowa, Łobżenicy. Większe pola zandrowe, zbudowane z piasków, zalegają na południe od Chodzieży i Czarnkowa, koło Trzcianki oraz w dolinach rzek: Głomii, Gwdy, Dobrzycy, Piławy, Płocicznej, Drawy. Wtórnymi formami polodowcowymi są wydmy. Ogromny ich obszar — największy w Polsce — znajduje się w Mię­dzyrzeczu Warciańsko-Noteckim obejmującym południo-wo-zachodnią część województwa. Ciągnie się on na dłu­gości 140 km wkraczając na zachodzie w woj. gorzow­skie , szerokość jego wynosi 15 km. Wydmy uformowane zostały działaniem wiatru z pia­sków o średnicy ziaren poniżej 0,5 mm.Wody powierzchniowe: jeziora i rzeki zajmują znaczny fragment obszaru woj. pilskiego. Przeważająca część re­gionu leży w dorzeczu Noteci. Głównymi prawobrzeżnymi dopływami Noteci w tym regionie są Łobżonka, Gwda, Bukówka i Drawa. Lewobrzeżnych dopływów jest znacz­nie mniej i nie są to rzeki duże. Do znaczniejszych należy Margoninka oraz Miała. W północno-wschodnim krańcu województwa przebiega dział wodny pomiędzy dorzeczem Odry a tym samym Noteci i dorzeczem Wisły. Nieznacz­ny obszar odwadniany jest tam przez rzeczkę Kamionkę, dopływ Brdy. Południowa część województwa należy do bezpośredniego dorzecza Warty. Przez Wągrowiec i Ro­goźno płynie Wełna, jeden z większych dopływów Warty. W Rogoźnie do Wełny wpada Mała Wełna, a poniżej Ja­racza — Flinta. Jednym z atrybutów krajobrazu polodowcowego są je­ziora. Woj. pilskie należy do najzasobniejszych w jeziora regionów kraju. Akwenów o powierzchni ponad 1 ha jest na jego obszarze ok. 250, w tym 23 jeziora duże, o po­wierzchni ponad 100 ha. W większości są to jeziora ryn­nowe, często bardzo długie, wąskie i głębokie. Niejedno­krotnie połączone są między sobą w większe ciągi rzecz­kami. Nie są one rozmieszczone równomiernie. Najwięcej jezior spotkać można w okolicach Człopy, Tuczna, Wałcza i Wą­growca. Skupiska jezior znajdują się także koło Chodzie­ży, Trzcianki i Złotowa. Największym, a zarazem jednym z najpiękniejszych jest jez. Bytyń nieopodal Walczą pow. 877 ha o urozmaico­nym kształcie linii brzegowej i znacznej głębokości — 41 m. Z tafli wody wynurzają się 2 wyspy. Brzegi w części wysokie, strome, w dużej mierze porośnięte lasem, m.in. partiami pięknych buczyn. W niektórych miejscach wy­sokość skarpy brzegowej dochodzi do 30 m. Na wyspach jeziora licznie zatrzymuje się wędrowne ptactwo w czasie przelotów. Klimat-Większość województwa należy pod względem klimatycz­nym do tzw. dzielnicy nadnoteckiej. Obejmuje ona pas szerokości 50—70 km po obydwu stronach rzeki, od Odry do Wisły. Dzielnica ta stanowi obszar przejściowy między chłodną i deszczową dzielnicą pomorską, a suchszą i cieplejszą dzielnicą środkową. Ścierają się tutaj elementy klimatu atlantyckiego i kontynentalnego. Stosunkowo często wie­ją tu silne wiatry, głównie z kierunku zachodniego. Cha­rakterystyczne są mgły i obfite rosy, występujące póź­nym latem i jesienią. Długość okresu wegetacyjnego wy­nosi 200—215 dni. Pokrywa śnieżna utrzymuje się w cią­gu 35—50 dni. Dni z przymrozkami jest ok. 100, a mroź­nych 30—35 rocznie. Średnia temperatura najcieplejszego miesiąca — lipca — wynosi ok. +20°C, najzimniejszego — stycznia — ok. — 1,5°C. Opady wahają się w granicach 500—600 mm rocznie. Roz­kład opadów jest niekorzystny dla rolnictwa, gdyż więk­szość z nich przypada na miesiące letnie, a za mało na miesiące wiosenne. Najwięcej opadów ma lipiec — ok. 70 mm, najmniej luty — ok. 35 mm.