Katowice, główne centrum dyspo­zycyjne, ośrodek polityczny, administracyjny i kulturalny, największy w województwie ośrodek handlowo-usługowy — położone są w środkowej części GOP, na Wyżynie Ślą­skiej nad brzegami Rawy i Kłodnicy, mającej tu swe źró­dła. Najwyżej wzniesiona część miasta to południowa połać Parku Kościuszki tu znajduje się dział wodny zlewisk Wisły i Odry , sięgając 344 m n.p.m. Dzielnice rozłożone wzdłuż Rawy są najniższymi punktami miasta — ok. 260 m.n.p.m. Najbliżsi sąsiedzi Katowic to Sosnowiec, Siemiano­wice Sl., Chorzów, Mysłowice. W granicach administracyjnych Katowic mieszka 350 tys. osób. Na ulicach ruch jest jednak znacznie większy, niż wynikałoby to tylko z liczby mieszkańców. Katowice to swoiste śródmieście miast GOP. Dzisiejsze centrum Kato­wic imponuje wielkomiejskim rozmachem, nowoczesnymi bryłami budynków, ciekawą architekturą. Przebudowa śród­mieścia jest początkiem dalszych przeobrażeń miasta. Obej­muje ona wszystkie dzielnice. Katowice rozwijać się będą zwłaszcza w kierunku południowym. Już teraz trwają przy­gotowania do budowy nowej dzielnicy mieszkaniowej na południowym skraju miasta, w której zamieszka ponad 100 tysięcy osób. To, co już zrobiono w centrum Katowic, jest warte za­rekomendowania najbardziej wybrednemu turyście. Szeroka perspektywa jednej z głównych arterii — ul. Armii Czer­wonej z pięknie położoną dzielnicą Koszutka Marchlewskie­go o zróżnicowanej architekturze budownictwa mieszkanio­wego i nowoczesnym pasażem handlowo-usługowym, zabu­dowa ronda komunikacyjnego na skrzyżowaniu Al. Roździeńskiego i ul. Armii Czerwonej ze smukłą sylwetką wie­żowca S1.DOKP i słynną kopułą „latającego spodka”, czyli Wojewódzkiej Hali Widowiskowo-Sportowej, pomnik Pow­stańców Śląskich czy po przeciwnej stronie ulicy „mrów­kowiec”, cieszący się sławą największego domu mieszkal­nego kraju i ciąg handlowo-usługowy przy ul. Armii Czer­wonej — tworzą piękny kompleks architektoniczny o no­woczesnym kształcie. W pobliżu rynku proste, funkcjonal­ne bryły domów towarowych i gmachu prasy sąsiadują z secesyjną zabudową ulic 3 Maja, Mickiewicza, Warszaw­skiej. Bogactwo kształtów, rzeźb, kolumienek i ozdóbek stonowane wiekiem szacownych kamienic straciło już swą pretensjonalność. Miasto przeżywa obecnie okres swej największej świet­ności. Niezwykle szybko z małej osady awansowało do rangi jednego z najważniejszych ośrodków w kraju. Jeszcze w 1865 r. w momencie przyznania Katowicom praw miej­skich liczyły one zaledwie 4800 mieszkańców. Najstarszą osadą — obecnie dzielnicą Katowic — jest Dąb, o którym pierwsza wzmianka pochodzi z roku 1299, kiedy to należał do „państwa bytomskiego”. W średniowie­czu na dzisiejszym obszarze miasta istniały polskie wsie, które od XV wieku zaczęły nabierać charakteru rzemieślniczo-przemysłowego. Z hutnictwem, a potem górnictwem wiąże się też cała historia Katowic. W 1320 r. w Bogucicach dzielnica założono Kuźnię Bo­gucką, uwiecznioną w poemacie „Officina ferraria” przez kużnika Walentego Rożdzieńskiego. Kuźnie w Załężu wy­mienia się w dokumencie z 1360 r. Wieś Katowice po raz pierwszy została wymieniona w dokumencie z 1598 r. jako przysiółek należący do Bogucic. Inne dzielnice Katowic, które zachowały swoje pierwotne nazwy, powstawały w XVI—XVIII w. i od początku miały charakter przemy­słowy. Ich mieszkańcy trudnili się wydobywaniem węgla, wytapianiem żelaza, cynku i ołowiu. W połowie XIX w. Katowice zostały stacją na linii ko­lejowej z Wrocławia do Mysłowic. Ten fakt, oraz szybko rozwijające się hutnictwo i górnictwo, pozwalają Katowi­com coraz bardziej dystansować sąsiednie miejscowości. W tym też czasie zaczyna się na wielką skalę germani­zacja i osadnictwo niemieckie. Żywioł polski zamieszkują­cy osady był dyskryminowany przez niemieckich właści­cieli terenów i zakładów przemysłowych. Nie dochodzi do wymieszania dwóch narodowości. Obie żyją obok siebie, w różnych dzielnicach, oddzielone — niby murem — pruską, metodą wynaradawiania i klasowego wyzysku. Wszystkie urzędy obejmują Niemcy, którzy w ten sposób mają swo­bodę w operowaniu państwowym, instytucjonalnym apa­ratem władzy. Ostatni polski sołtys Kazimierz Skiba 1812— 1890 po 20 latach sprawowania urzędu musiał ustąpić w 1864 r. w wyniku nacisku władz pruskich. Przemysł przyspieszał rozrastanie się miasta. W chwili przyłączenia Katowic do Macierzy w 1922 r. liczyły one już 48 tys. mieszkańców. Miasto stało się w dwudziestole­ciu międzywojennym stolicą województwa i intensywnie się rozbudowywało, lecz społeczny i narodowy rozdział na nie­mieckich właścicieli przemysłowych i polskich robotników utrzymał się w zasadzie aż do 1945 r. Polski charakter Katowic uwidocznił się ze szczególną-siłą w czasie września 1939 r. Szczególnie bohaterską obro­ną wsławili się harcerze walczący o utrzymanie wieży spa­dochronowej w Parku Kościuszki obecnie obok niej jest pomnik ku ich czci , powstańcy śląscy broniący do 3 wrześ­nia Domu Powstańca Śląskiego obecnie kino ZORZA oraz harcerze, którzy bronili 14-piętrowego wieżowca przy ul. Żwirki i Wigury zostali wszyscy zamordowani przez hi­tlerowców . Na rogu ul. Armii Czerwonej i Rynku, w miej­scu zamordowania harcerzy przez Niemców znajduje się obecnie płyta pamiątkowa. W czasie okupacji Katowice zostały włączone do Rzeszy. Okres ten był najcięższy dla polskiej ludności. Po wyzwoleniu, 27 stycznia 1945 r. Katowice liczyły tyl­ko 92 tys. mieszkańców w 1939 r. — 134 tys. . Większość Niemców uciekła w panice na zachód. Od pierwszych dni wolności zaczęła napływać ludność z innych regionów kraju znajdując tu pracę w ocalałym przemyśle. Już w maju miasto liczyło 108 tysięcy, a pod koniec 1945 r. wróciło do liczby przedwojennej. W 1950 r. po przyłączeniu Ochojca, Piotrowic, Panewnik i Wełnowca ludność wzrosła do 223 tysięcy, a w roku 1960 po przyłą­czeniu Szopienic do 270 tysięcy. Po ostatniej reformie admi­nistracyjnej Katowice powiększyły się o Kostuchnę i Murc-ki. Obecnie rozciągają się na powierzchni 165 km kw. Niemal 90 tys. mieszkańców Katowic jest zatrudnionych w przemyśle. W mieście pracuje w sumie ok. 380 zakładów przemy­słowych w przeważającej części branży maszynowo-metalowej. Katowice to także duży ośrodek naukowy. Działa tu 6 uczelni, Śląski Instytut Naukowy, Główny Instytut Górnic­twa. W życiu kulturalnym dużą rolę odgrywają: Wielka Orkiestra Symfoniczna PRiTV, Filharmonia Śląska oraz trzy sceny teatralne. Wojewódzka Hala Widowiskowo-Sportowa jest jednym z najciekawszych obiektów w mieście. Główna hala o ory­ginalnej konstrukcji stalowo-żelbetowej bez podpór ma powierzchnię 10 tys. m kw. Może być miejscem każdej im­prezy sportowej i estradowej. Czasowo organizowane jest tu kino o największym w Polsce ekranie ze specjalną apa­raturą nagłaśniającą. Wysokość wnętrza hali wynosi 32 m. Łącznie z przyległą mniejszą salą, zapleczem hotelowo-ga­stronomicznym, salami treningowymi itp. zajmuje obszar 9 ha. W 1951 r. z funduszy społecznych zbudowano katowicki Pałac Młodzieży, jedną z największych i najlepiej wyposa­żonych placówek tego typu w kraju. Powierzchnia użytko­wa tego obiektu wynosi 12 tys. m kw., kubatura — 90 tys. m sześć. Na 5 piętrach mieści się kilkadziesiąt sal, gabine­tów i pracowni, kino, teatr, kryta pływalnia, sale gimna­styczne itp. W Pałacu, który usytuowany jest u zbiegu ul. Mikołowskiej i Żwirki i Wigury, pod fachową opieką in­struktorów rozwija swe zainteresowania ponad 7 tys. mło­dzieży z Katowic i okolicy. Przy ul. Jagiellońskiej stoi ogromny gmach Urzędu Wo­jewódzkiego, który przed wojną uważany był za najwięk­szy budynek w kraju. Zbudowano go według projektu architektów Jurkiewicza, Wojtyczki, Wyczyńskiego i Że­leńskiego. Środkową część budynku zajmuje sala dawnego Sejmu Śląskiego, związana z wielu sławnymi Ślązakami, działaczami polskimi. Obecnie jest to sala posiedzeń WRN. Gmach ma kubaturę 161 474 m sześć, i mieści łącznie 634 sale. Największym obiektem sakralnym jest katedra budowa­na w latach 1927—1955 według projektu architektów Ga­wlika i Mączyńskiego. Fasadę świątyni opracował Xawery Dunikowski. Kopuła kościoła wznosi się na wysokość 90 m. Między ul. Kościuszki i Mikołowską rozciąga się jeden z najładniejszych śląskich parków, nazwany imieniem Ta­deusza Kościuszki. Założono go w 1922 r. W parku znaj­duje się wzniesiona ponownie po II wojnie światowej wie­ża spadochronowa o wysokości 48 m plus 8 m wyciągnika . Jej poprzedniczka, wsławiona bohaterską walką har­cerzy śląskich podczas obrony Katowic w 1939 r. została przez hitlerowców rozebrana. Obok pomnik upamiętniają­cy tragiczny wrzesień 1939 r. Jednym z najcenniejszych zabytków Katowic jest drew­niany kościółek z 1510 r. stojący na najwyższym wznie­sieniu miasta — 341 m n..pm — w Parku Kościuszki. Jest on dziełem wiejskich cieśli. Do Katowic przeniesiono go z Syryni koło Rybnika. Najstarszym murowanym obiektem sakralnym jest koś­ciół ewangelicki przy ul. Warszawskiej z 1854 r., w stylu neoromańskim. Niedaleko niego, przy ul. Mariackiej, równo­ległej do Warszawskiej stoi kościół NMP z 1870 r., zbu­dowany w stylu neogotyckim z interesującymi witrażami Adama Bunscha. Warty zobaczenia jest zespół budownictwa z okresu mo­dernizmu i secesji. Najciekawsze przykłady to: gmach Aka­demii Muzycznej, Wydziału Zatrudnienia UM przy ul. War­szawskiej 45, stary dworzec PKP, ciągi kamienic przy ul. 3 Maja, Warszawskiej, Mickiewicza, Słowackiego. Dużą wartość posiadają także zabytki budownictwa przemysło­wego wraz z dzielnicą mieszkaniową z początku XX w. na terenie Nikiszowca, oraz zachowany częściowo zespół mieszkalny tzw. „miasta—ogrodu” w Giszowcu projekto­wany w konsultacji ze słynnym angielskim architektem Howardem.