Województwo pilskie posiada bogatą gamę walorów kra­joznawczo — turystycznych o dużym znaczeniu dla roz­woju turystyki i krajoznawstwa. Dominującymi w skali całego regionu są walory naturalne: piękno krajobrazu, znaczne obszary leśne. Stosunkowo mniejsze znaczenie mają zabytki architektury, pamiątki historyczne, muzea. Rozmieszczenie atrakcji krajoznawczych nie jest równo­mierne. W południowej części województwa mniej jest lasów, rzeźba terenu jest spokojniejsza, lecz więcej jest ciekawych obiektów zabytkowych. Część północna posiada bardziej urozmaiconą rzeźbę, więcej jezior i lasów, mniej jest natomiast zabytków. Głównymi elementami krajobrazu tego regionu są rzeźba polodowcowa, jeziora i lasy. Z turystycznego punktu wi­dzenia atrakcyjne są szczególnie te okolice, w których wszystkie te trzy składniki występują w bardziej okaza­łych formach jednocześnie. Do najciekawszych pod wzglę­dem krajobrazowym należą okolice Chodzieży, Czarnkowa, Człopy, Tuczna, Zdbic, Lędyczka, Miasteczka Krajeńskie­go. Z racji piękna krajobrazu okolice Chodzieży, Czarn­kowa i Kiełpina nieco pretensjonalnie nazwane są mia­nem „Szwajcarii”. Osobliwością krajobrazową jest dolina Noteci i jej obrzeże szczególnie tam, gdzie wysokie wzgó­rza morenowe podchodzą bezpośrednio do doliny opada­jąc doń stromymi zboczami, często ponacinanymi głęboki­mi wąwozami. Tak jest w okolicach Czarnkowa, Ujścia, Miasteczka Krajeńskiego, Białośliwia. Wiele uroku posiadają liczne jeziora w wielu przypad­kach — nawet duże akweny — całkowicie otoczone la­sami porastającymi strome, wysokie brzegi. Do najład­niejszych akwenów należą jeziora: Szczuczarz, Bytyń, Ra-duń i Zdbiczno k. Wałcza. Specyficznym krajobrazem wyróżnia się Puszcza Notecka porastająca wydmowe obszary Międzyrzecza Warciańsko–Noteckiego. Bardzo ciekawymi lasami o zróżnicowanym drzewostanie, porastającymi teren o urozmaiconej rzeźbie są lasy w oko­licy Gontyńca k. Chodzieży , Goraja k. Czarnkowa , Mias­teczka Krajeńskiego, w Puszczy nad Drawą, nad jez. Bytyń i las Bukowina k. Walczą. Z rezerwatów przyrody do najciekawszych należą „Bu­czyna” k. Rogoźna, „Buczyna w Kuźnicy Żelichowskiej”, „Dębina” k. Wągrowca, „Kuźnik” w Filo, „Diabli Skok” k. Trzebieszek. „Zielona Góra” k. Wyrzyska. Z pomników przyrody szczególnie godnymi odwiedzenia są głazy „Za­czarowana karoca” k. Szamocina, „Zaklęta karczma” k. Margonina, aleje lipowe pod Margoninem, aleja buko­wa w Jabłonowie, dęby „Piastowski” k. Wałcza i „Hu­bert” k. Jastrowia.Obiekty archeologiczne – Rezerwat archeologiczny obejmujący unikalne w skali krajowej cmentarzysko sprzed ok. 2000 lat znajduje się w Osieku — Praczu k. Wyrzyska. Obszerne grodzisko, pozostałość grodu z okresu kultury łużyckiej — teren prac archeologicznych — znajduje się w Smuszewie k. Wapna. Dowodem dawnego osadnictwa są grodziska. Do ciekaw­szych należą tu grodziska w Laskowie k. Szamocina, k. Kiełpina, w Ostrowcu k. Wałcza, nad jez. Bytyń, w Bu­kowinie Wałeckiej. Zabytki architektury i sztuki -Na terenie województwa pilskiego znajduje się łącznie ok. 700 zabytków architektury i budownictwa. Architektura romańska nie jest reprezentowana w woje­wództwie pilskim. Jako romańska określona jest kamienna chrzcielnica w kościele w Górce Klasztornej k. Łobże­nicy. Liczne są natomiast zabytki gotyckie. Do najciekaw­szych należą tu kościoły w Wągrowcu, Czarnkowie, Tucz­nie, Łeknie, Rogoźnie, Krajence przebudowany z zamku oraz ruiny zamku w Gołańczy. Renesansowe formy w licz­nych fragmentach posiadają kościoły w Smogulcu, Wiele­niu oraz pięknie odrestaurowany zamek w Tucznie. Z bu­dowli barokowych do najcenniejszych należą kościoły w Skrzatuszu, Złotowie, Wągrowcu poklasztorny , Luba­szu. Z okresu baroku pochodzi dwór z alkierzami w Studzieńcu. Piękne, klasycystyczne formy posiadają pałace w Siernikach i Srebrnej Górze. W tym stylu wznie­siony jest też jako rotunda kościół w Parkowie. Zwarte odcinki zabudowy domami mieszczańskimi z XVIII wieku obejrzeć można w Chodzieży i w skromniejszym wydaniu w Wieleniu i Złotowie. Ciekawymi zabytkami architek­tury neogotyckiej są kościoły w Smiłowie, Wyrzysku, Wał­czu oraz gmach poczty w Wałczu. Wiele uroku posiadają zabytki budownictwa drewnianego. Bardzo ciekawe, drewniane kościoły znajdują się w Weł­nie, Tarnowie Pałuckim, Brokęcinie oraz w Buczku Wiel­kim, Golcach, Sławianowie, Nowych Dworach, Herburto­wie. Gieczynku, Jaktorowie. Charakterystyczne dla okolic nadnoteckich są relikty budownictwa olęderskiego w pos­taci chałup o konstrukcji szachulcowej lub drewnianych. Zabudowę takimi domami posiada jeszcze szereg wsi nadnoteckich m. in. Lipia Góra, Żuławka, Zacharzyn, Fol-sztyn, Marianowo, Herburtowo. Podobne chałupy, nieraz z podcieniami, spotkać można w okolicach Złotowa. Inte­resującym zabytkiem techniki są fragmenty dawnej le­mieszami napędzanej siłą wody w Wiesiółce. Wartościowe, stare obrazy znaleźć można w kościołach w Wągrowcu, Chodzieży, Czarnkowie, Wieleniu, Złoto­wie. Niezwykle cenną polichromią ozdobiony jest kościół w Tarnowie Pałuckim. Cenniejsze zabytki starej rzeźby podziwiać można w kościołach w Czarnkowie, Wieleniu, Tucznie, Skrzatuszu. Dobrym przykładem awangardowej, konstruktywistycznej architektury okresu międzywojennego jest kościół Sw. Antoniego w Pile.Muzea-Pamiątki związane z historią regionu zgromadzono w kilku placówkach muzealnych. Skromnym jest Muzeum Okrę­gowe w Pile im. St. Staszica, gromadzące w głównej mierze eksponaty związane z tym wielkim pilaninem. Obok Muzeum im. St. Staszica znajduje się w Pile Mu­zeum Wyzwolenia Miasta Piły obrazujące walki o miasto i jego wyzwolenie w 1945 r. Dokumenty, fotografie i inne pamiątki przedstawiające działalność Związku Polaków w Niemczech na Ziemi Złotowskiej oraz bogate zbiory etnograficzne zawiera ekspozycja w Muzeum Ziemi Zło­towskiej w Złotowie. Muzeum im. W. Stachowiaka w Trzciance gromadzi zbiory dotyczące tego miasta i jego okolic. W Chodzieży znajduje się Izba Pamięci poświęcona ruchowi robotniczemu w okresie międzywojennym. Osobną grupę obiektów stanowią Izby Pamięci znajdujące się m. in. w Jastrowiu, Lipce, Mirosławcu, Podgajach, Sypnie­wie, Szwecji i Zdbicach najciekawsza . Zebrano w nich pa­miątki z okresu walk żołnierzy I Armii WP o przełamanie Wału Pomorskiego. W Jastrowiu część ekspozycji poświę­cona jest Leonowi Kruczkowskiemu. Izby Pamięci znaj­dują się też w niektórych domach kultury i szkołach. Ich łączna liczba w województwie wynosi 41. Pola bitew, miejsca martyrologii, pomniki-W najnowszych dziejach naszego kraju trzy okresy pozos­tawiły liczne pamiątki na Ziemi Pilskiej: Powstanie Wiel­kopolskie, walki o przełamanie Wału Pomorskiego w czasie II wojny światowej oraz walka ludności Złotowszczyzny o polskość w okresie zaborów i okupacji. Miejscami wsławionymi walkami powstańczymi są m. in. Chodzież, Margonin, Budzyń, Czarnków, Rosko, Miały. Pamiątką po spontanicznym zrywie ludu wielkopolskiego w 1919 r. są pomniki, tablice pamiątkowe, nazwy ulic i placów oraz mogiły powstańców na cmentarzach. Frag­menty zniszczonego przez hitlerowców pomnika powstań­ców znajdują się w Wągrowcu. Pod Budzyniem granito­wy głaz wyznacza miejsce zniszczenia niemieckiego samo­chodu pancernego. Okolicznościowe tablice znajdują się w Rogoźnie, Czarnkowie, Rosku. Natomiast na Krajnie liczne są duże granitowe głazy — pomniki z tablicami wyznaczającymi szlak bojowy I Armii WP o przełama­nie Wału Pomorskiego. Znajdują się one w 14 miejscowoś­ciach m. in. tam gdzie toczyły się najcięższe walki: w Jastrowiu, Zdbicach, Nadarzycach, Morzycy Dobrej, Lubnie, Mirosławcu. W Podgajach na miejscu śmierci jeńców polskich zamor­dowanych przez Niemców wznosi się monumentalny, be­tonowy pomnik. W Wałczu, na skraju pięknego lasu Buko­wina znajduje się duży cmentarz żołnierzy I Armii WP poległych w walkach o Wał Pomorski i żołnierzy radziec­kich. Cmentarz wojenny położony jest też w Złotowie. W szeregu miejscach obejrzeć można wysadzone w po­wietrze pozostałości dawnych fortyfikacji Wału. Większe skupiska bunkrów, a także resztki rowów strzeleckich i przeciwpancernych położone są k. Nadarzyć, Wałcza, Strzalin najbardziej rozgałęziony system fortyfikacji pod­ziemnych . Nad Jez. Smolnym k. Zdbic znajduje się frag­ment zrekonstruowanych umocnień polowych Wału Po­morskiego. Walki o oswobodzenie tych ziem spod okupa­cji hitlerowskiej upamiętniają także liczne pomniki ku czci żołnierzy Armii Czerwonej, m. in. w Wągrowcu, Cho­dzieży, Czarnkowie, Trzciance, Pile, Wyrzysku. Na przed­mieściu Piły — Leszkowie znajduje się duży cmentarz żołnierzy Armii Radzieckiej poległych w walkach w 1945 r. W jego sąsiedztwie położony jest drugi cmentarz: jeńców różnych narodowości zmarłych w obozie w czasie I wojny światowej. Postawiony w 1974 r. pomnik przy szosie Czarnków-Wron-ki upamiętnia działalność zwiadowców I Armii WP i Armii Radzieckiej na terenie Puszczy Noteckiej. Wzgórza Morzewskie kryją w sobie mogiły 46 obywateli powiatu chodzieskiego, zamordowanych przez hitlerowców jesienią 1939 r. W wielu miejscowościach Ziemi Złotows­kiej tablice oraz pomniki upamiętniają walkę o polskość mieszkańców tej ziemi w okresie międzywojennym. Bar­dziej okazałe pomniki wznoszą się w Złotowie i Zakrzewie. W Jastrowiu na ścianie domu, w którym mieszkał Leon Kruczkowski umieszczono tablicę upamiętniającą ten fakt. Parę pomników posiada Piła, najładniejszym z nich jest pomnik upamiętniający „Wielkiego Syna Wielkopolski, który służył całej Polsce” — Stanisława Staszica.