Czarna i Dąbrowa Białostocka

Czarna i Dąbrowa Białostocka

Miasto liczące ponad 7.500 mieszkańców, położone wśród pięknych lasów Puszczy Knyszyńskiej, w odległości 20 km na pn. wsch. od Białegostoku.
Niewielka osada powstała w lasach dawnej Puszczy Malawickiej w czasie budowy linii kolejowej Warsza­wa—Petersburg. Nosiła nazwę Czarna Wieś. Podczas I wojny światowej Niemcy zbudowali tutaj tartak i cały system kolejek leśnych służący do szybkiej eksploatacji zasobów drewna z puszczy. W okresie międzywojennym przemysł drzewny utrzymywał się tutaj w dalszym cią­gu, wzrosła liczba ludności. Czarna Wieś była także ośrod­kiem walki rewolucyjnej kierowanej przez KPZB, cze­go przejawem były strajki i manifestacje. W okresie okupacji hitlerowskiej w okolicy działały liczne oddzia­ły partyzanckie, które atakowały przejeżdżające tran­sporty niemieckie. Po wyzwoleniu nastąpił dalszy inten­sywny rozwój tej miejscowości. W latach 1950—55 zbu­dowana została Wytwórnia Wyrobów Precyzyjnych — obecnie „Agromet”. W 1955 r. Czarna Białostocka uzy­skała prawa osiedla a miejskie już w 1962 r. Z innych zakładów są tutaj Zakłady Przemysłu Materiałów Bu­dowlanych i duży tartak, który można zwiedzać po uzy­skaniu zgody kierownictwa. Ciekawym obiektem jest skromna, ale ładna kaplica.
W pobliżu Czarnej Białostockiej położone są 2 rezer­waty przyrody: Budzisk — utworzony w celu zachowania naturalnego fragmentu lasu charakterystycznego dla Puszczy Knyszyńskiej. Posiada pow. 14,3 ha, znajduje się w nadleśnictwie Czarna Białostocka, koło gajówki Budzisk, 7 km od Buksztela — obecnie przedmieścia Czarnej Białostockiej. Karczmisko — rezerwat utworzony w 1971 r. w celu ochrony fragmentu boru charaktery­stycznego dla Puszczy Knyszyńskiej. Posiada pow. 16,6 ha, oddalony jest 12 km od Czarnej Białostockiej w kierun­ku północnym.Miasto znajdujące się w kotlinie, wśród wysokich pa­górków, nad rzeczką Kropiwną, dopływem Biebrzy. Liczy około 4.500 mieszkańców. Znajduje się tutaj Zakład Two­rzyw Sztucznych oraz Oddział Wojewódzkiej Usługowej Spółdzielni Pracy.
Teren obecnego miasta był od dawna zamieszkany. Świadczy o tym wczesnośredniowieczne grodzisko we wsi Grodziszczany oraz częste znaleziska wyrobów z kamie­nia czarnego w innych niezbyt odległych od Dąbrowy miejscowościach jak: Hamulka, Pokośna, Kiersnówka,
Zwierzyniec Wielki. Jednak w czasach nieco późniejszych rozległa puszcza pozostawała stosunkowo długo poza pa­sem osadnictwa posuwającego się brzegiem Biebrzy, na­wet jeszcze w wieku XVI. Pierwsze wzmianki dotyczące Dąbrowy Białostockiej, pochodzące z 1 połowy XVI w., wspominały o potwierdzeniu nadania ziemi „Dubrawy” w Ostrowskich Górach bojarowi Kuźmie Horczakowi-czowi. Ród ten w 1558 r. zwrócił królowi „Dubrawę” w zamian za inne ziemie. W tych czasach zamieszkiwali tę miejscowość bartnicy i chłopi; byli oni podporządkowani leśnictwu nowodworskiemu. W 1712 r. Dąbrowę nazwa­no miastem, ale dopiero przed 1775 r. Antoni Tyzenhauz spowodował nadanie Dąbrowie praw miejskich. Wchodząc w skład ekonomii grodzieńskiej Dąbrowa stanowiła ośro­dek klucza składającego się z 3 miast, 50 wsi i 6 folwar­ków. Z chwilą otrzymania praw miejskich Dąbrowa ule­gła poważnym przeobrażeniom. Domy były budowane według jednego wzoru a mieszkańcom ograniczono przy­działy gruntów, aby skłonić ich do zajmowania się rze­miosłem i handlem.
W 1799 r. miasto liczyło 123 domy i 737 mieszkańców. W 1921 r. liczba domów mieszkalnych uległa zwiększeniu do 565, mieszkańców do 3.014. Jedynym „przedsiębior­stwem” był młyn parowy. W 1941 r. Dąbrowa została spacyfikowana przez wojska hitlerowskie, zabudowania uległy spaleniu, kilka osób zostało zamordowanych. W związku z wywiezieniem około 1.000 Żydów do obozu w Treblince i wymordowaniem ich przez hitlerowców oraz zmniejszeniem liczby ludności podczas II wojny światowej w 1950 r., gdy Dąbrowa liczyła zaledwie 537 osób, utraciła prawa miejskie. W 1956 r. utworzono tu­taj siedzibę powiatu a w 1965 r. przywrócono prawa miejskie. Obecnie Dąbrowa uległa poważnym przeobra­żeniom. Zbudowano osiedle mieszkaniowe „Centrum”, plac Kościuszki zamieniono w park.
Zabytków Dąbrowa Białostocka nie posiada, jednak warto obejrzeć neoromański kościół katolicki. Parafia w Dąbrowie Białostockiej została erygowana w 1460 r. dzięki Radziwiłłom, wówczas też zbudowano pierwszy kościół drewniany. Następny, również drewniany, ufun­dowany został przez Zygmunta III Wazę w 1595 r. W wyniku zamknięcia klasztoru dominikanów w Róża-nymstoku w 1865 r. część tamtejszej parafii została do­łączona do parafii w Dąbrowie.
Obecny neoromański kościół murowany został zbudo­wany w latach 1897—1902, na wzniesieniu, na planie krzyża łacińskiego, z apsydą, zakrystią, 2 wieżami. Fa­sada ze szczytem usytuowana symetrycznie między wie­żami oraz tablicą upamiętniającą ks. Witolda Kuźmic­kiego, zamordowanego przez hitlerowców. Nad porta­lem, w tympanonie znajduje się płaskorzeźba. W ołta­rzu głównym krucyfiks przeniesiony z Różanegostoku po kasacie wspomnianego klasztoru. Zwraca też uwagę barokowy ołtarz w transepcie z lewej strony . Intere­sujące są również obrazy umieszczone na filarach m.in. obraz przedstawiający św. Sebastiana.
W zbiorczej szkole gminnej im. Lidii Milewskiej przy ul. Południowej 13 znajduje się ekspozycja poświęcona tradycjom ruchu młodzieżowego.DOKTORCE-Wieś położona nad Narwią, w odległości 36 km na pd. od Białegostoku. Dawna nazwa wsi Szczehłowszczy-zna. Znana od 1524 r. kiedy została nadana ulubieńco­wi królowej Bony Croyna de Buseny Antonio, nazywa­nemu później z polska Maciejem z Krajny, który był z zawodu lekarzem. Wtedy też wieś zmieniła nazwę na obecną. Wg legendy Maciej z Krajny miał na polece­nie Bony otruć Barbarę Radziwiłłównę po czym w oba­wie przed odpowiedzialnością schronił się pod opieką Bony w Szczehłowszczyźnie. Doktorce są obecnie popu­larnym ośrodkiem wypoczynkowym, ładnie położonym nad Narwią.
W Doktorcach znajduje się ośrodek wypoczynkowy „Narew” posiadający 86 miejsc stałych. Istnieje także możliwość rozbicia namiotów. Wieś położona jest na szlaku wodnym Narwi.

DOMANOWO-Wieś znajdująca się na pd. zach. od Białegostoku w od­ległości około 77 km, przy drodze nr 7.
Znana już od około 1460 r. jako ośrodek dóbr stanowią-
cych własność Piotra de Cathe. Był on fundatorem pier­wszego kościoła. W 1519 r. Domanowo stało się siedzibą parafii erygowanej przez biskupa łuckiego Pawła Algi-munta. W 2 poł. XIX w.’ stanowiło własność sędziego bielskiego Bolesława Markowskiego. W dn. 13 IX 1939 r. w pobliżu Domanowa wycofująca się Podlaska Brygada Kawalerii — stoczyła bitwę z wojskami hitlerowskimi. Wieś o zwartej zabudowie, w ładnej krajobrazowo oko­licy.
Najcenniejszym zabytkiem Domanowa jest drewniany kościół i dzwonnica. Kościół pochodzi z 1460 r., lecz był kilkakrotnie przebudowywany, pierwszy raz w 1763 r., po raz drugi w 1885 r., kiedy to budynek powiększono, obito deskami, wymalowano z zewnątrz i wewnątrz. Na kalenicy sygnaturka, dwie mniejsze na szczytach. Przy kościele również drewniana dzwonnica z XVII w., dwu­kondygnacyjna z dachem krytym poprzednio gontami, obecnie blachą. Wewnątrz ołtarz główny renesansowy z pocz. XVII w. Wczesnobarokowa rzeźba z XVII w. na belce tęczowej. Dwa boczne ołtarzyki także renesan­sowe. Zwraca uwagę późnogotycki krucyfiks z 1 poł. XVI w. Ambona, drewniana, barokowa, intarsjowana z 1757 r. Granitowa kropielnica z XV—XVI w.

Both comments and pings are currently closed.

Comments are closed.