Tatry Wysokie

Tatry Wysokie

Największe wypiętrzenie łańcucha Karpat, liczącego 1200 m, stanowi okazały masyw górski — Tatry. Stanowią one najbardziej na pn. wysunięte i najwyższe w tym masywie pasmo górskie, a ich wierzchołki wznoszą się ponad kotlinami Spiszą, Popradu i Liptowa.
Główną grań Tatr Wysokich Wysokie Tatry, stanowiącą przedłużenie grani Tatr Bielskich zamyka od wsch. Przełęcz pod Kopą . Dalszym przedłużeniem grani ku zach. są Tatry Zachodnie Zapadnę Tatry. Długość grani Tatr Wysokich wynosi 26,5 km, a ich największa szerokość 17 km. Cała powierzchnia wynosi 341 km2. Tatry Wysokie po słowackiej stronie obejmują obszar 260 km2. Grań główna ciągnie się w kierunku pd.-zach. od Przełęczy pod Kopą, a w połowie skręca w kierunku pn.-zach., tworząc literę „V”. Liczne rozgałęzienia głównej grani tworzą doliny tatrzańskie, dolinki i kotliny, których na terenie czechosłowackich Tatr Wysokich znajduje się 35.
Ciągnące się na pd. rozgałęzienia są zdecydowanie wyższe i bardziej poszarpane, niż biegnące w kierunku pn. Z dziewięciu wierzchołków o wysokości ponad 2600 m, aż pięć leży w graniach bocznych, biegnących na pd., a tylko cztery w grani głównej. Do najwyższych szczytów Tatr Wysokich należą: Gierlach 2655 m, pd. odgałęzienie,
Podobnie pozostałe najważniejsze i najbardziej atrakcyjne wierzchołki tatrzańskie leżą przeważnie w pd. odgałęzieniach. Są to: Kieżmarski Szczyt 2558 m, Sławkowski Szczyt 2452 m, Kończysta 2535 m, Krywań 2494 m.
Tatry Bielskie Tatry tworzą grań czternastokilometrowej długości. Z Tatrami Wysokimi od pd. łączą się Przełęczą pod Kopą , a z Magurą Spiską od pn. Przełęczą Zdziarską pod Grań Tatr Bielskich nie stanowi przedłużenia głównej grani Tatr Wysokich, jak to bywa w większości górskich masywów, lecz styka się z nimi bokiem, w połowie długości.
Grań Tatr Bielskich ciągnie się od zach. na wsch. i nie ma wyrazistych odgałęzień bocznych. Szeroka Przełęcz 1830 m dzieli Tatry Bielskie na dwie części. Zach. jest wyraźniejsza i bardziej okazała. Tutaj też znajdują się najwyższe wierzchołki: Płaczliwa Skała 2142 m, Hawrań 2152 m, Nowy Novy 2009 m i Murań 1890 m. Wsch. część grani jest łagodnie sfałdowana, a następujące jej wierzchołki: Szalony Wierch 2061 m, Zadnie Jatki Żadne J 2019 m, Przednie Jatki 2024 m oraz Bujaczy Wierch 1946 m są mniej wybitne.
W Tatrach Bielskich występują liczne zjawiska krasowe: wywierzyska, groty, jaskinie. Najbardziej znane z dostępnych dla turystów jaskiń są Jaskinie Bielskie położone na pn. zboczu Kobylego Wierchu Kobyli nad Tatrzańską Kotliną.Tatry zbudowane są ze skał krystalicznych granity, gnejsy, łupki metamorficzne i osadowych wapienie, dolomity, piaskowce. Z granitów zbudowane jest główne wypiętrzenie Tatr Wysokich, natomiast z granitów, gnejsów i łupków — masyw Tatr Zachodnich. Ze skał osadowych zostały zbudowane Tatry Bielskie, rejon Siwego Wierchu, reglowe partie Tatr Wysokich, wreszcie większa część pn. stoków Tatr Zachodnich, a na pewnym odcinku także ich grzbiet główny. Wiek skał granitowych Tatr Wysokich obliczono ostatnio na 226 milionów lat. Większość tatrzańskich skał osadowych, będących pozostałością osadów z dna mórz powstała w okresach: triasowym, jurajskim i kredowym. Alpejskie ruchy górotwórcze spowodowały ich pofałdowanie i przesunięcie z pd. na pn. w postaci wielkich płaszczowin, wykraczających częściowo ponad trzon krystaliczny.
Swój obecny kształt Tatry Wysokie zawdzięczają trzem wielkim epokom lodowcowym. Na początku czwartorzędu, pod wpływem silnego oziębienia, lodowiec skandynawski przesunął się przez niziny — polską i niemiecką zbliżając się od pn. do Tatr Wysokich, na odległość ok. 80 km. W wyniku znacznego oziębienia i wielkich opadów śniegu, utworzyły się w Tatrach lodowce. Najpotężniejszy z nich — lodowiec bielski, liczący 14,2 km długości i 330 m3 objętości, dotarł do wysokości 895 m npm. Po pd. stronie Tatr najdłuższymi lodowcami były: mięguszowiecki 11,5 km i lodowiec Zimnej Wody 9,3 km. Działanie lodowców polegało na pogłębianiu i poszerzaniu form powstałych w okresach poprzednich. W górnych częściach dolin tworzyły się pod działaniem mas lodu i czynników związanych z ich ruchem charakterystyczne kotły, tzw. kary. Na czole lodowców gromadził się materiał skalny, z którego utworzyły się tzw. moreny czołowe. Jedną z nich stanowi morena
Szczyrbskiego Jeziora. Wynikiem działania lodowców są niektóre dolinki boczne, zawieszone ponad dnem wielkich dolin. Zarówno progi zamykające kotły, jak i niektóre progi dolinek bocznych poprzecinane są strugami wodospadów — „siklaw”. W niższych partiach dolin, którymi dawniej płynął lodowiec, wyżłobił on wielkie koryta w kształcie litery „U”.Podobnie jak roślinność, tak i zwierzyna tatrzańska zamieszkuje charakterystyczne piętra: leśne, subalpejskie i alpejskie.
Typowymi przedstawicielami piętra leśnego, a częściowo i subalpejskiego są zwierzęta z rodziny jeleni, których żyje w Tatrach Wysokich 758 sztuk, sarna górska 394 sztuki i dzik 104 sztuki. Z większych zwierząt drapieżnych występuje tu niedźwiedź 20 sztuk, który przebywa w rezerwatach przyrody przede wszystkim w zach. i pn. części TANAP-u. Z mniejszych można tu spotkać żbika 8 sztuk, lisa, kunę oraz rysia 24 sztuki. Nad wodą żyje wydra europejska, występująca obecnie coraz rzadziej. Na obszarze TANAP-u żyje też para wilków.
Z ptactwa należy wymienić tu cietrzewie, głuszce, jarząbki oraz — żyjącą na skraju lasu — orzechówkę.
W potokach tatrzańskich żyje pstrąg, a w Szczyrbskim Jeziorze jesiotr.
Niezwykle ciekawa jest fauna wyższych pięter. Prawdziwą ozdobą piętra alpejskiego Tatr Wysokich są: kozica 676 sztuk, świstak ok. 620 sztuk i orzeł przedni 3 pary, którego można spotkać w okolicy Popradzkiego Stawu, Doliny Jaworowej, Doliny Białej Wody Bielovodska dolina. Z ptaków występujących tylko w górach należy wspomnieć też o barwnie upierzonym pomurniku, który ekologicznie przywiązany jest do nagich ścian skalnych Tatr Bielskich, w pobliżu stawu i Doliny Zimnej Wody Mala Studena dolina.

Both comments and pings are currently closed.

Comments are closed.