Miasto liczące 9000 mieszkańców. Położone w woj. gorzowskim, w dolinie Warty – pomiędzy rzeką a Jez. Miejskim zwanym także Kuchennym o pow. 45 ha. Węzeł linii kolejowych do Poznania, Szamotuł, Gorzowa, Międzyrzecza i Zbąszynia. Szosy Gorzyń-Drezdenko i Międzychód-Sieraków-Wronki, lokalne do Muchocina, Kolna, Skrzydlewa. Do 1975 r. miasto powiatowe w woj. poznańskim.
Tereny zajmowane przez dzisiejsze miasto, położone na przesmyku między Wartą a jeziorem, ze względu na swój obronny charakter i drogę handlową jaką była Warta, były bardzo dogodne do założenia osady. Sądząc po dużym zgrupowaniu grodzisk Muchocin, Gorzycko, Kolno, Bielsko, obszar ten był we wczesnym średniowieczu stosunkowo gęsto zaludniony. Znalezione na pobliskim wzgórzu duże cmentarzysko z epoki brązu potwierdza dawne tradycje osadnictwa okolic miasta. Istniejąca tu osada która nazwę wzięła od swego położenia między drogami, otrzymała prawa miejskie w XIV w. W 1378 r. nazwę miasta pisano Miezichodi władał nim starosta Domarat. Od połowy XV w. własność Ostrorogów. Pod koniec XVI w. zaczęto pobierać tutaj myto mostowe oraz cło od płynących Wartą statków. Od końca XV w. do 1497 r. miasto było w posiadaniu dwóch rodów: Ostrorogów i Skórów Obornickich z Gaju. W XVI w. Jan Ostroróg założył tzw. nowe miasto, którego centrum stanowił dzisiejszy pl.. Kościuszki. W 1597 r. na prawie 200 lat miasto przeszło w ręce Unrugów. Rodzina ta przyczyniła się do jego rozwoju, lecz jednocześnie – przez sprowadzenie kolonistów z Niemiec – do znacznego zniemczenia miasta i okolic. Pojawiła się w tym czasie niemieckanazwa miasta – Birnbaum, oznaczająca gruszę widniejącą w herbie według legendy, grusza taka rosła na rynku i rybacy wieszali na niej swoje sieci. Tu też w 1600 r. powstała jedna z pierwszych w Wielkopolsce gmin ewangelickich. Zachowała się kronika tego kościoła, dająca szereg informacji z przeszłości Międzychodu. Oto jej fragment opisujący wydarzenia w XVII w.
Koniec XVII i XVIII w. był okresem znacznego rozwoju sukiennictwa. Przeszło 70% mieszkańców Międzychodu trudniło się tym zawodem. Czynny był młyn z foluszem i farbiarnia. W 1671 r. powstało drugie tzw. nowe miasto, posiadające własny samorząd i jurysdykcję. Położone było ono na terenie dzisiejszego przedmieścia Lipowiec, tj. wzdłuż ul. Armii Czerwonej. W 1720 r. urodził się w Międzychodzie Jan Daniel Janocki – bibliotekarz Załuckiego, wybitny bibliograf, autor licznych prac o piśmiennictwie polskim zm. 1786.
Z chwilą przejścia miasta pod władanie pruskie stopniowo upadł przemysł sukienniczy, jednak nie’ spowodowało to upadku miasta. W 1811 r. Międzychód liczył 1679 osób, a w 1841 r. – 2637. W 1815 r. został stolicą dość znacznego powiatu, obejmującego jeszcze 4 miasta: Skwierzynę, Bledzew, Kamionnę i Sieraków. Na przełomie XIX i XX w. stał się węzłem kolejowym pierwszą linię – do Rokietnicy – zbudowano W 1887 r. i ośrodkiem lokalnego przemysłu głównie ceramicznego i kopalnictwa węgla brunatnego. W 1919 r. powstańcy wielkopolscy nie zdołali oswobodzić miasta
1 Międzychód wrócił do Polski w 1920 r. na mocy Traktatu Wersalskiego. W okresie międzywojennym . miasto – położone tuż przy granicy, pozbawione znaczniejszego przemysłu – znane było przede wszystkim jako ośrodek wczasowy i letnisko. 28 stycznia 1945 r. zostało oswobodzone przez oddziały 1 Armii Pancernej gen. Katukowa i 8 Armii gen. Czujkowa, nacierające po sforsowaniu Warty pod Obornikami w kierunku Międzyrzecza. Nieco później w mieście rozlokował się sztab I Frontu Białoruskiego marsz. G. Żukowa.
Dzisiejszy Międzychód jest ośrodkiem lokalnego przemysłu. Ma tu swoją siedzibę Nadleśnictwo i szereg jednostek gospodarczych. Młodzież uczęszcza do 9 szkół:
2 podstawowych, Liceum Ogólnokształcącego, Liceum Ekonomicznego, Technikum Spożywczego, Technikum Rolniczego, Wieczorowego Technikum Mechanicznego i 2 szkół zasadniczych.
Z zakładów przemysłowych na czoło wysuwają się Zakłady Przemysłu Owocowo-Warzywnego „Międzychód”, położone we wsch. części miasta, zbudowane w 1904 r. W sezonie pracuje tu ponad 600 osób. W zakładzie produkuje się 90 różnych wyrobów, z których’ 12 posiada krajowy znak najwyższej jakości. W ostatnich latach fabryka została znacznie rozbudowana. Produkcja zakładu kilkakrotnie nagrodzona była dyplomami i medalami na olimpiadach żywnościowych w Brukseli i Paryżu oraz na Targach Krajowych w Poznaniu.
W Przedsiębiorstwie Produkcji Sprzętu Budowlanego „Prokom” wytwarzane są różne narzędzia i urządzenia dla gospodarki komunalnej i budownictwa. Przedsiębiorstwo „Transremo” wytwarza narzędzia i zajmuje się remontami samochodów. Meble produkuje spółdzielnia stolarska, a wyrobem odzieży zajmuje się spółdzielnia dziewiarska. Wyroby drzewne i przetwory z runa leśnego powstają w zakładzie „Las”. Prefabrykaty betonowe i żelbetowe powstają w betoniarni – oddziale poznańskiego „Prefabetu”. Od 1978 r. istnieje kaszarnia, produkująca różnego rodzaju kasze.
Międzychód ma ciekawy układ urbanistyczny. Stare Miasto, rozłożone na przesmyku między jeziorem a rzeką, zachowało układ wrzecionowaty z prawie kwadratowym rynkiem pośrodku. – W bok odchodzą wąskie uliczki, kończące się nad jeziorem lub łąkami nadrzecznymi tzw. gąski, tworzące malownicze zaułki. Tutaj też zachowało się szereg starych domów, głównie szczytowych m.in. przy ul. Rynkowej. W kierunku wsch. ciągnie się długa ul. 17 Stycznia, której przedłużeniem jest ul. Sikorskiego i dalej szosa sierakowska. Na lewo od niej rozłożyło się dawne „nowe miasto” z XVI w. ze swoim centrum – pl. Kościuszki. Dalej na pd., nad jeziorem, znajdują się dawne łazienki miejskie. Zach. część miasta zajmuje tzw. Lipowiec, rozbudowany na gruntach dawnej wsi Lipa z XVII w. Stara zabudowa wiejska kontrastuje tu z nowo zbudowanymi blokami mieszkalnymi. Dalej za Lipowcem, na krawędzi doliny Warty, położona jest st. kol. Międzychód.
Zwiedzanie miasta. Spacer po mieście rozpoczynamy od Rynku. Zachowało się tu kilka domów z końca XVIII i początku XIX w. Najwięcej ich jest przy ul. Rynkowej, wybiegającej z pd.-zach. narożnika Rynku. Zabudowa starej części miasta w Międzychodzie z przełomu XVIII i XIX w. jest jedną z najlepiej zachowanych w Wielkopolsce. Opodal Rynku, po stronie pn.–wsch., wznosi się kościół z 1591 r., fundowany przez Jana Ostroroga. Późniejsze przebudowy w XVIII i XIX w. oraz w latach 1903 i 1934 pozbawiły go dawnego, stylowego charakteru. Mimo to interesujący: w kaplicy znajduje się polichromowana płaskorzeźba drewniana z 1 poł. XVII w., chrzcielnica w kształcie kielicha z XVI w., rokokowa ambona z XVIII w., w przedsionku krucyfiks z XVI w. oraz – w zakrystii – obrazy z XVIII w. W wieży wmurowane kamienie w kształcie ludzkich twarzy. Z kościelnego dziedzińca widok na dolinę Warty.
Przy ul. 17 Stycznia tryska – ujęte w pompę – źródło siarkowe. Zawiera ono 19 mg siarkowodoru H2S i w 1 1 wody. Zawartość taka spotykana jest w wielu źródłach w miejscowościach uzdrowiskowych, np. w Busku Zdroju – 18 mg. Wydajność źródła – 3000 1 na godzinę – wystarcza na zbudowanie sanatorium dla 300 osób. Drugie podobne źródło tryskało do niedawna na terenie betoniarni przy ul. Sikorskiego o zawartości 16 mg H2S w 1 1 wody. Za źródłem pierwszą ulicą skręcamy w lewo i dochodzimy na „zapłocie”, nad zatokę Warty, będącą niegdyś portem. Idziemy wzdłuż zatoki do jej końca i skręcamy wąską uliczką w prawo. Przy uliczce tej wznosi się 4-kondyg-nacyjny spichrz o konstrukcji szachulcowej z XVIII w. Do dziś służy on za magazyn. W budynku dawnej szkoły, a później ratusza z pocz. XX w. przy ul. 17 Stycznia 100 mieści się Muzeum Regionalne, posiadające zbiory historyczne i etnograficzne związane z Międzychodem i jego okolicami oraz dział
biograficzny marsz. G. Żukowa czynne: wtorki, czwartki, soboty w godz. 12-17, środy, piątki, niedziele i święta w godz. 9-14. Dalej ul. Pocztową, obok poczty i szkoły podstawowej dochodzimy do pl. Kościuszki.
Plac Kościuszki – ongiś rynek nowego miasta, powstałego w XVI w. – zabudowany jest parterowymi domkami, głównie z początku XIX w. Tu znajduje się centralny przystanek PKS oraz Dom Kultury. Na środku placu rośnie okazały dąb – pomnik przyrody obwód 410 cm. Z placu przechodzimy na promenadę biegnącą wokół Jez. Miejskiego. Stąd możemy pójść w lewo do nowego hotelu, stojącego na miejscu dawnych łazienek. Obchodząc całe jezioro ok. 2 km, lub idąc w prawo promenadą, przechodzimy do zach. części miasta – tzw. Lipowca. Główna ulica Lipowca – Armii Czerwonej – wysadzana jest poczwórnym rzędem lip. Kilka z nich osiągnęło ponad 300 lat i są one pomnikami przyrody. Na końcu alei mieści się Urząd Miasta i Gminy. Na jego budynku – pamiątkowa tablica odsłonięta w 1973 r., upamiętniająca fakt przebywania tutaj Sztabu I Frontu Białoruskiego pod dowództwem G. Żukowa. Przed budynkiem pamiątkowy obelisk, poświęcony ofiarom minionych wojen odsłonięty w lipcu 1962 r.. Ul. Armii Czerwonej łączy się z szosą do Gorzynia na pd. do szosy gorzowskiej, na pn. natomiast – przez mosty na Warcie – z szosą do Drezdenka. Rzadko już dziś spotykanym obrazem w Wielkopolsce jest ul. Wjazdowa, zabudowana kilkoma stodołami w większości o konstrukcji szachulcowej, biegnąca od ul. Armii Czerwonej. Stodoły te zbudowane były przez mieszkańców Międzychodu poza obrębem miasta, w związku z zakazem stawiania ich w pobliżu budynków mieszkalnych. Do XIX w. prawie każde miasto miało swoją ulicę lub nawet kilka ulic „stodolnych”, lecz do dziś w tej formie przetrwały tylko nieliczne. Przy ulicach Armii Czerwonej, Boh. Stalingradu i przy uliczkach bocznych zachowało się szereg domów z XIX w., a nawet XVIII w. W tej części dzisiejszego Międzychodu istniało drugie „nowe miasto”, powstałe w XVII w. Tu też wznosi się późno-klasycystyczny dawny zbór ewangelicki, wzniesiony w 1838 r. na miejscu pierwotnego, stawianego w 1600 r. Wewnątrz stara płyta nagrobna Krzysztofa Unruga zm. 1689, starosty wałeckiego i gnieźnieńskiego, wykonana z czerwonego marmuru. Na wieży 2 dzwony z XVIII w. W latach 1972-75 kościół otrzymał nowoczesny, bardzo efektowny wystrój wnętrza.
Przy skrzyżowaniu ulic Armii Czerwonej i 17 Stycznia znajduje się okazały głaz narzutowy – pomnik poświęcony żołnierzom II Armii Wojska Polskiego, odsłonięty w XXX-lecie LWP w 1973 r. Zimą 1945 r. przez wyzwolony już Międzychód przechodziły oddziały II Armii WP z rejonu koncentracji w okolicach Drezdenka pod Wrocław. Od skrzyżowania można pójść nad Wartę z mostu widok na miasto i dolinę rzeki, a następnie w kierunku wsch. – do Rynku.