Pniewy

Pniewy

Miasto liczące 5200 mieszkańców, położone na pd. od wzgórz moreny czołowej nad jez. Pniewy, na wysokości ok. 96 m n.p.m. Szosa główna – międzynarodowa E-8: Warszawa-Poznań-Świecko-Berlin oraz szosa T-8: Pniewy-Skwierzyna-Kostrzyn n. Odrą. Szosy lokalne do Wronek z odgałęzieniem do Szamotuł oraz do Łężeczek.Nazwa miasta pochodzi najprawdopodobniej od pni pozostałych na miejscu żerowania bobrów, pni barci pszczelich lub pni stanowiących obwarowanie grodu. W okolicy miasta człowiek osiedlił się bardzo dawno – jak wskazują na to dokonane odkrycia archeologiczne – już w epoce kamiennej. Nad jeziorem do dziś oglądać można tzw. okopy szwedzkie, będące pozostałością dawnego grodu wczesnośredniowiecznego. W tej części miasta zbudowano iteż później zamek.
W 1256 r. Pniewy stanowiły własność Nałęczów i za ich przyczyną w XIV w. otrzymały prawa miejskie. Stąd wywodziła się rodzina Pniewskich. W XV i XVI w. miasto – leżące ma ważnym szlaku handlowym Poznań-Frankfurt dynamicznie się rozwijało. Zbudowane zostały mury obronne z dwiema bramami – Poznańską i Lwówecką. Za murami – nad jeziorem – stał zamek. W 1507 r. miasto przeszło w ręce PotulicMoh, a następnie innych rodów. Do naj znaczniejszych cechów w tym czasie należał cech sukienniczy i garbarski. W XVI w. istniała tu szkoła. W XVII w. wojny szwedzkie oraz coraz większe uzależnienie gospodarki miasta od właścicieli, spowodowały stopniowy jego upadek. W końcu XVIII w. miasto liczyło 822 mieszkańców. W 1793 r. zostało włączone do Prus. Prusacy przystąpili do akcji gerrnanizacyjnej, wykupując okoliczne majątki z rąk polskich. Przez Pniewy przeprowadzono tzw. trakt berliński – łączący Poznań z Berlinem – którym kursowała poczta ‚konna. Miasto ciągle rozbudowywało się, osiągając w 1841 r. 1850 mieszkańców. W tym czasie rozebrano bramy i mury miejskie. W 1848 r. wielu mieszkańców Pniew przebywało w obozie powstańczym w Dobro je wie. Prusacy biczowali za to na Rynku pojmanych zakładników. Upadek powstania nie osłabił ducha polskiego: w ślad za intensywną akcją germanizacyjną rozwijał się żywioł polski. W 1883 r. powstał Bank Ludowy, w 1895 r. – Spółdzielnia „Rolnik”. Na początku XIX w. miały tu miejsce strajki szkolne.
Miasto uzyskało wolność samorzutnie już w dniu 20 XII 1918 r. Powstańcza drużyna pniewska przyczyniła się także do oswobodzenia Lwówka i Sierakowa, a później wzięła udział w walkach pod Kolnem, Kamionna i Zbąszyniem.
W dniu 27 I 1945 r. Pniewy, unikając zniszczeń, zostały oswobodzone przez Armię Radziecką. Powrót do Polski Ziem Zachodnich spowodował intensywny rozwój miasta, które znalazło się w rozwidleniu dwu bar-_ dzo ruchliwych dróg: do Szczecina i Berlina. W ostatnich latach zbudowano kilkaset domków jednorodzinnych i kilka bloków mieszkalnych. Obecnie miasto posiada 2 tartaki, duży młyn, elewator zbożowy, mleczarnię, zakłady metalowe, gazownię. Głównym zakładem jest zbudowana w latach 1972-75 fabryka urządzeń do mechanicznego oczyszczania ścieków – oddział poznańskiego „Powogazu”. Fabryka zatrudnia ok. 1000 osób. W mieście znajduje się szkoła podstawowa, liceum, Technikum Gospodarcze oraz Zasadnicza Szkoła Gospodarcza. Herb miasta w obecnej postaci znany jest od XVI w.
Zwiedzanie miasta. Przy ul. Poznańskiej 11 znajduje się budynek starej poczty, zbudowany w 1830 r., a w sąsiedztwie dawny hotel i zajazd z poł. XIX w., zwieńczony neorenesansową attyką i wieżą. Do końca XIX w. był tu punkt zmiany koni pocztowych, hotel i gospoda dla podróżnych. Przy ul. Poznańskiej 20 znajduje się „Powozównia Wielkopolska”, gdzie eksponowane są różnego rodzaju pojazdy konne naprawiane i budowane w warsztacie M. Bogajewicza. Przy ul. Dworcowej 16 znajduje się jeden z nielicznych w Polsce warsztat zajmujący się rekonstrukcją starych powozów i budową nowych według dawnych wzorów, prowadzony przez inż. M. Bogajewicza. Tutaj zrekonstruowane zostały m.in. powozy z muzeum w Łańcucie i powstały liczne powozy – rekwizyty w filmach. Przy ul. Dworcowej na cmentarzu znajduje się wspólna mogiła 14 powstańców, poległych w 1919 r. w walkach pod Kamionna i Zbąszyniem. Przy skrzyżowaniu ul. Świerczewskiego i Międzychodzkiej d o m z XIX w., ozdobiony dwoma kolumnami przy wejściu. Na domu po przeciwnej stronie ulicy tablica z zarysem dziejów miasta. Na rozwidleniu ulic Mickiewicza i A. Lampego pomnik ku czci bojowników o wolność, ofiar hitleryzmu lat 1939- -1945 projektu J. Sobocińskiego, odsłonięty 1 IX 1968 r. Z dawnego starego miasta zachował się owalny kształt głównych ulic, kwadratowy Rynek oraz nieliczne domy z początku XIX w. Dawny wygląd miasta przypominają uliczki: Środkowa, Kowalska i Ogrodowa. Na domu przy Rynku 5 tablica upamiętniająca miejsce obrad w 1918 r. Rady Ludowej Pniew oraz dowództwa oddziału powstańczego.
Do zachodniej strony Rynku przylega kościół zbudowany w XV w. w stylu gotyckim, na miejscu poprzedniego – najprawdopodobniej drewnianego. W jego południowej ścianie znajduje się szereg dołków wierconych w cegle. Są to pozostałości po tzw. świdrze o-gniowym służącym do krzesania obrzędowego ognia w Wielką Sobotę. Według różnych legend są to ślady pozostawione przez pątników pokutujących w ten sposób za swoje… grzechy, według innych przez średniowiecznych „pigularzy”, używających utartego proszku jako leku. Dołki te są bardzo popularne w gotyckich kościołach Wielkopolski. W ostatnich latach kościół był kilkakrotnie restaurowany. Od pd. przylega kruchta z XVI/XVII w. z późnorenesansowym szczytem oraz pięciokondygnacyjna wieża. Wyposażenie wnętrza w większości barokowe i rokokowe. M. in. w ołtarzu głównym obraz według Rubensa Męczeństwo św. Wawrzyńca XVIII w., ołtarze i ambona z XVIII w. Późnogotyoka jest kropielnica w kształcie kielicha. Dziedziniec kościelny otoczony jest kamiennym murem z dużą bramądzwonnicą z początku XVIII w.
W drodze do pałacu mijamy barokowy kościółek, zbudowany w 1785 r. Jest to dawny kościół szpitalny, stojący na przedmieściu lwóweckim. Odnowiony w 1926 r. posiada wyposażenie wnętrza .rokokowe min. ołtarz, ambona, krucyfiks. Przy szosie lwóweckiej znajduje się pałac, zbudowany na miejscu starszego dworu po 1754 r. w stylu barokowym dla Władysława Szołdrskiego – w planie jako kopia pałacu w Czempiniu. Od strony wsch. posiada 3 ryzality zwieńczone barokowymi szczytami z herbami, na środkowym – herb Łodzią i błędna data budowy, a nad tym „ozdoba” w postaci bocianiego gniazda. Przed wejściem do pałacu rosną dwa ładne okazy cisów. Obecnie w pałacu znajduje się Liceum Ogólnokształcące. Naprzeciw’ pałacu obelisk postawiony dla uczczenia żołnierzy radzieckich, poległych w walkach o miasto. Za pałacem – przy szosie – wznoszą się zabudowania PGR-u.
Na zach. od pałacu rozciąga się w stronę jeziora park miejski pow. ok. 20 ha, o założeniu krajobrazowym z końca XVIII w., w którym przeważają drzewa liściaste: lipy, buki, dęby i klony. Główna alejka parkowa, wysadzana lipami, doprowadza do stożkowego grodzi-s k a, zwanego „Szwedzkimi Górami”. Obok głównego stożka zachowały się fragmenty fosy. Średnica stożka u dołu ma 60 m, a u góry – 20 m.
Przy ul. Jeziornej, nie opodal ul. Międzychodzkiej, znajduje się nad jeziorem kąpielisko miejskie.
Jezioro Pniewy jest jednym z najwyżej położonych jezior na Pojezierzu. Powierzchnia jego 57 ha leży na wysokości 94 m n.p.m. Wypływa z niego rzeka Mogilnica, wpadająca pod Kościanem do Obry. Wody jeziora są zanieczyszczone ściekami miejskimi z Pniew.

Both comments and pings are currently closed.

Comments are closed.